Dortmund
Γράφει ο Γιάννης Δελόγλου
Στην εκπνοή του 20ου αιώνα οι Πόντιοι του Ντόρτμουντ κάνουν ένα ακόμα άλμα για την ιστορία του απόδημου Ελληνισμού και ένα βήμα στη δική τους πνευματική κληρονομιά. Γνωρίζουν ότι οι υποχρεώσεις ενός Ποντιακού συλλόγου δεν περιορίζονται μόνο στις μέχρι τότε δραστηριότητές τους αλλά χρειάζεται και κάτι άλλο. Αυτό το κάτι βέβαια δεν είναι άγνωστο στην πολιτιστική τους κληρονομιά.
Και όχι μόνο δεν είναι άγνωστο αλλά εκατονταετίες πριν οι πρόγονοί τους τα καλλιέργησαν με λεπτομέρεια. Γνώριζαν και ήξεραν πολύ καλά ότι είχε ωριμάσει η ιδέα μέσα τους. Έπρεπε να κάνουν κάτι περισσότερο τόσο για τα παιδιά τους όσο και για τους ίδιους.
Έτσι στην ιδέα της Σοφίας Σαββίδου να συγκροτηθεί θεατρική ομάδα στην αγκαλιά του συλλόγου “ο Ξενιτέας”, αρχίζει ένας νέος κύκλος δημιουργίας. Ο εκ των πρωταγωνιστών της ίδρυσης της θεατρικής ομάδας Παύλος Ιντζές θυμάται: “Η Σοφία ρίχνει την ιδέα, το σωστό είναι “ξαναρίχνει την ιδέα”, γιατί είναι αλήθεια ότι και πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές του 1995 είχαμε – αυτή κι εγώ – κουβεντιάσει την ιδέα και μείναμε στην κουβέντα. Και μείναμε στην κουβέντα γιατί ούτε εγώ, ούτε αυτή φροντίσαμε να προχωρήσουμε λίγο παρά πέρα αυτήν την ιδέα. Νομίζω πως στην ίδια κατεύθυνση εξωτερίκευσε την θέση του και ο γιατρός, ο Γιώργος Παυλίδης που συμμετείχε στο δ.σ. Τη μέρα αυτή (2 Φεβρουαρίου 1996), το απόγευμα αναζητώ τον Λευτέρη τον Τελλίδη με τον οποίο μέχρι τότε έχουμε μία απλή και τυπική γνωριμία.
Μετά από 
2-3 μέρες σε μία γωνιά στο καφενείο του Άρη κουβεντιάζουμε με τον Λευτέρη το ενδεχόμενο να κάνουμε το όνειρο πραγματικότητα και οι ένθερμοι θιασώτες της ιδέας να συγκροτήσουμε θεατρική ομάδα, που θα ανεβάσει έργο στην Ποντιακή διάλεκτο, γινόμαστε τρεις.
Η Σοφία, ο Λευτέρης κι εγώ. Ε’ από εκεί και ύστερα τίποτα δεν στάθηκε ικανό να μας απαγοητεύσει τόσο, ώστε να σταματήσουμε την προσπάθεια. Σιγά – σιγά οι τρεις γινόμαστε τέσσερις, πέντε και πάει λέγοντας…
Αναζητούμε θεατρικό έργο στην Ποντιακή διάλεκτο τέτοιο που να είναι κωμωδία και η γλώσσα του να είναι κόσμια. Παράλληλα η γλώσσα του να είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα Ποντιακής διαλέκτου και να είναι απαλλαγμένο από συγγραφικά δικαιώματα και απαιτήσεις. Ενώ καθοριστική υπήρξε η συμβολή και οι συμβουλές του Λευτέρη. Η απάντηση στις δυσκολίες που περιγράφονται στην παράγραφο αυτή, ονομάζεται “Όλα για την Παναϊλαν” του Δημήτρη Νικοπολιτίδη. Ο Δημ. Νικοπολιτίδης, δάσκαλος του Λευτέρη, συνταξιούχος τέως Λυκειάρχης, συνεργάτης και μέλος της συντακτικής επιτροπής του λαογραφικού περιοδικού “Ποντιακή Εστία” που εκδίδει το Σωματείο “Παναγία Σουμελά”, παραχωρεί αφιλοκερδώς και χωρίς κανενός άλλου είδους απαίτηση την άδεια να ανεβάσουμε το έργο του (και όποιο άλλο έργο του θέλουμε)”. Αυτή ήταν η αρχή, το ξεκίνημα, το βάπτισμα στο σανίδι, και ακολούθησαν εκλεκτά έργα των Ποντίων συγγραφέων Φίλωνα Κτενίδη, (ο Πρόεδρον τη χωρί), (Ο χωρέτες), και του Δημήτρη Νικοπολιτίδη, (Η Λίτα εγάνωσεν τα πολούλα) και (Χωρίς εσέν κι ινούμαι, χωρίς εσέν κι ευτάγω). Ο Παύλος Ιντζές θυμάται ακόμα και δηλώνει με ευγνωμοσύνη προς τον Δημήτρη Νικοπολιτίδη και υπερηφάνεια για την επιτυχία του πρώτου έργου.
“Το…”Όλα για την Παναΐλαν”, για μένα στάθηκε ταυτόσημο με τις έννοιες αναστάτωση, άγχος, κόπος, κούραση, διαφωνίες, προστριβές, γκρίνιες, αποθάρρυνση, πίκρες και πικρίες, δυσάρεστα, απρόοπτα… αλλά τι γλυκά που ήταν όλα αυτά!”.
Αλλά και από τότε και μέχρι σήμερα δημιουργός και πρωταγωνιστής Λευτέρης Τελλίδης θυμάται: “Και ενώ ο Παύλος το καλοκαίρι του 1996 ετοιμαζόταν να επιστρέψει στην Ελλάδα, δημιουργήθηκε το θέμα διαδοχής στην υπευθυνότητα της θεατρικής ομάδας. Στην αρχή ρώτησα τον συνάδελφο Νίκο Πασχαλίδη, εάν ήθελε αυτός να συνεχίσει το έργο του Παύλου. Ο Νίκος πρότεινε εμένα, ως κατάλληλο, αλλά και ακόμη μου είπε ότι σε λίγα χρόνια θα επέστρεφε στην Ελλάδα. Κατόπιν αυτού η θεατρική ομάδα ομόφωνα μου ανέθεσε “τη διακυβέρνηση”. Εντωμεταξύ τα πρώτα σύννεφα μεταξύ των μελών της ομάδας επισκίασαν όλα τα όνειρα και όλους τους πόθους που περιέγραψε πιο πάνω ο Παύλος. Τους παρακάλεσα “να παίξουμε θέατρο και να δείξουμε ότι είμαστε μονιασμένοι”, επαναλαμβάνοντας την ίδια κωμωδία, την ίδια χρονιά. Μάλιστα δε ο Παύλος έτυχε να παρευρίσκεται στην πρώτη πρόβα, (30 Ιουνίου 1996), σαν να θέλαμε να του κάνουμε δώρο στη γιορτή του την ομόνοιά μας! Προλάβαμε και ξαναπαίξαμε το έργο. Φυσικά ορισμένοι ηθοποιοί γελούσαν και δεν πίστευαν στην ίδια τους την επιτυχία. Ήταν ορισμένοι που δεν θέλησαν να συνεχίσουν. Δεν υπεισέρχομαι στους λόγους. Το θέατρο είναι κάτι που με την υποκρισία σε βοηθά να παίξεις ρόλους διάφορους. Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη να προσδιορίσει εκ νέου η ομάδα το στίγμα της. Οι κουρασμένοι αντικαταστάθηκαν. Δημιουργήθηκε μία νέα ομάδα με τη συμμετοχή ανθρώπων και από την διπλανή πόλη, το Χάγκεν. Με τον τρόπο αυτό γεννήθηκε το νέο θεατρικό σχήμα Ντόρτμουντ – Χάγκεν, το οποίο και συνεχίζει την πορεία του όλα αυτά τα χρόνια”.
Έτσι κοιπόν, παρά τις όποιες ευκολίες, δυσκολίες και αντίξοες συνθήκες, το Ποντιακό Θέατρο Ντόρτμουντ – Χάγκεν χάρισε το γέλιο και την χαρά στον Ελληνισμό αρκετών πόλεων, εκτός βέβαια της έδρας τους, όπως: Duisburg, Letmarthe, Gastrop -Rauxel, Dusseldorf, Ludenscheid, Wuppertal και Bietigheim, στη Γερμανία, και Κρύα Βρύση, Ακρινή και Καστανάς στην Ελλάδα. Σε κάποιες από τις παραστάσεις παραβρέθηκε και ο θεατρικός συγγραφέας Δημήτρης Νικοπολιτίδης που γεύτηκε την χαρά των αποδήμων Ελλήνων την ευγνωμοσύνη και τον θαυμασμό στο πρόσωπό του αλλά και στο πλούσιο πνευματικό του έργο. Έίχε την ευτυχία να γνωρίσει από κοντά το έργο που επιτελεί στην ξένη ο άλλοτε μαθητής του και νυν συνάδελφός του εκπαιδευτικός Λευτέρης Τελλίδης αλλά και την προσφορά της Άννας Ασλανίδου στα σκηνικά και των ηθοποιών που έπαιξαν στα διάφορα έργα: Σοφία Σαββίδου, Λευτέρης Τελλίδης, Νίκος Καζαντζίδης, Γρηγόρης Τσαβδαρίδης, Γιώργος Σοφιανίδης, Αλέκος Μεταξάς, Απόστολος Θεοδώρου, Σοφία Σωτηριάδου, Ιπποκράτης Γεωργούλας, Κώστας Τουμανίδης, Γιώργος Καζαντζίδης, Νίκος Πασχαλίδης, Γιώργος Διαμαντόγλου, Παντελής Σαββίδης, Γιώργος Παυλίδης, Σωκράτης Ασλανίδης, Ειρήνη Τσαγκάρη, Ανδρέας Κουσίδης, Γιάννης
Τσορακλίδης, Μαρία Γεροντοπούλου, Χρήστος και Παρθένα Τσαλουκίδου, Γιάννης Αθανασιάδης, Μάκης Συμεωνίδης, Γιάννης Πουτουγλίδης, Φώτης Ματζιαράκης, Σοφία Τσαλουκίδου, Αγγελική Γεροντοπούλου, Παρθένα Τσορακλίδου, Νίκος Πουλτίδης, Σοφία Παπαδοπούλου, Λάζαρος Καζαντζίδης, Γιάννης Ποτουγλίδης, Ματθαίος Συμεωνίδης, Ηλίας Γρεασσίδης, Κάτια Αντωνιάδου, Πηνελόπη Αντωνιάδου, Βάσω Αλεβιζάκη, Μαγδαληνή Κανούλα, Αθανάσιος Μουζουρίδης και Γεώργιος, Δέσποινα, Γεωργία Ανδρεάδου.
Αυτό το εκπληκτικό μπουκέτο που ενθουσιάζει, συναρπάζει και γοητεύει τον Ελληνισμό στη Γερμανία, διδάσκει παράλληλα ένα αξιόλογο κομμάτι της πνευματικής του κληρονομιάς αφού το θέατρο στον Πόντο ήταν παιδεία, πολιτισμός. Και η σάτιρα ένα άλλο κομμάτι της ψυχαγωγίας μας το δίνει ο Λευτέρης Τελλίδης βγαλμένο από το θεατρικό έργο του Δημ. Νικοπολιτίδη,
“Η Λίτα εγάνωσεν τα πουλούλα”.
Με την κάλλη είπαμε
αέτς θα ‘φτάμε, αλλεώς θα ‘φτάμε
είπαμε και είπαμε
και όταν έρθεν η ώρα τιδέν και ποίκαμε!
Ήκουσεν ο Ρήγας ο Φερραίος
εκείνος ο σπουδαίος ο χερίφς
και είπεν στην Κάλλην τα εξής:
Καλύτερα μιας ώρας
παίξιμον στη σκηνή,
παρά σαράντα πρόβες
με νεύρο και σιωπή!
Δεν είναι Πόντιος, ούτε Πόντιος Πιλάτος δεν είναι ο Ιούδας ο Ισκαριώτης μωρέ τον ξέρετε, τον ακούσατε είναι ο Θανάσης ο Θρακιώτης.
