Με τα γεγονότα τον Φεβρουάριο του 1917 τερματίζεται, στην ουσία, η τσαρική κυριαρχία στη Ρωσία. Ήταν το προστάδιο της Οκτωβριανής Επανάστασης ένα εξάμηνο αργότερα που έφερε τους μπολσεβίκους του Λένιν στην εξουσία.Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει αυτή την ιστορική ημερομηνία. Στις 23 Φεβρουαρίου με το ιουλιανό και στις 8 Μαρτίου με το γρηγοριανό ημερολόγιο, ξεκίνησε η λεγόμενη Φεβρουαριανή Επανάσταση. Σήμερα όμως 100 χρόνια μετά, σχεδόν κανείς στη Ρωσία δεν ενδιαφέρεται να τιμήσει την επέτειο. Αν και ο πρόεδρος Βλ. Πούτιν έδωσε εντολή να εορταστεί η συμπλήρωση 100 ετών, πολλοί Ρώσοι φαίνεται να αρνούνται να γιορτάσουν την ημέρα, που συνδέουν, όχι άδικα, με μια από τις πιο αδύναμες ιστορικές περιόδους της πατρίδας τους. Στη Ρωσία η επικρατούσα άποψη δείχνει να είναι ότι οι Ρώσοι θυμούνται ευχαρίστως ότι έκανε την πατρίδα τους μεγάλη και ισχυρή, είτε είναι οι τσάροι, είτε ο Στάλιν, ενώ αδιαφορούν για επαναστάσεις που διακόπτουν τη συνέχεια του κράτους. Σύμφωνα με τον ιστορικό Γιούρι Πιβοβαρόφ από το Πανεπιστήμιο Λομονοσόφ της Μόσχας, οι περισσότεροι Ρώσοι δεν ξέρουν τίποτα για το προστάδιο της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Υπό κατάρρευση η Ρωσία του 1917

Τα αίτια για την επανάσταση του Φεβρουαρίου ήταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η πείνα και η οικονομική κρίση. Από το 1915 οι ρωσικές δυνάμεις βρίσκονταν σε υποχώρηση στα μέτωπα του πολέμου. Ενδεικτικό ότι μόνο το 1916 λιποτάκτησαν 1,5 εκ. Ρώσοι στρατιώτες. Ο χειμώνας του 1916-1917 ήταν σκληρός, με ελλείψεις σε καυσόξυλα και κάρβουνα. Η βιομηχανία παρήγαγε κυρίως στρατιωτικό υλικό για το μέτωπο. Ο πληθωρισμός κάλπαζε, φθάνοντας στα τέλη του 1916 το 400%. Η ρωσική οικονομία εξαρτιόταν κατά 85% από την γεωργική παραγωγή. Στα λίγα βιομηχανικά κέντρα της αχανούς χώρας οι απεργίες και οι ριζοσπαστικοποίηση των εργαζομένων έγιναν καθημερινό φαινόμενο.

Η Φεβρουαριανή Επανάσταση επικεντρώθηκε στο Πέτρογκραντ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Λένινγκραντ και σήμερα ονομάζεται Αγ. Πετρούπολη. Πολύ πριν την 23η Φεβρουαρίου, κυρίως εργάτριες των οποίων οι άνδρες πολεμούσαν στο μέτωπο, είχαν ξεκινήσει τις διαδηλώσεις. Στις 23 Φεβρουαρίου όμως η αστυνομία αντιμετώπισε βίαια τους διαδηλωτές με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια. Λάδι στη φωτιά έριξε και ένα τηλεγράφημα του τσάρου, με το οποίο ζητούσε την καταστολή της εξέγερσης. Την επομένη 60 διαδηλωτές έπεφταν νεκροί από τα πυρά της αστυνομίας.

Χρειάστηκαν πέντε χρόνια για τη δημιουργία της ΕΣΣΔ

Την ώρα όμως που η τσαρική κυβέρνηση επέβαλλε την κατάσταση έκτακτης στο Πέτρογκραντ, ο στρατός καλούσε σε στήριξη των εξεγερθέντων. Η σπίθα της εξέγερσης μεταπήδησε ακόμα και στη Μόσχα. Εργάτες και στρατιώτες κατέλαβαν σιδηροδρομικούς σταθμούς και τηλεγραφικές υπηρεσίες. Τις εξεγέρσεις στις πόλεις στήριξε και η ρωσική διανόηση. Δάσκαλοι, γιατροί, δικηγόροι και νομικοί αποπειράθηκαν να απελευθερωθούν από τους περιορισμούς που τους επέβαλε το τσαρικό καθεστώς.

Στην προσπάθεια του τσάρου Νικολάου Β΄ να διαλύσει τη Βουλή, η Δούμα απάντησε με σύσταση επιτροπών για την αποκατάσταση της δημόσιας τάξης. Βουλευτές ανέλαβαν κυβερνητικές θέσεις ενώ ορίστηκε νέος αρχηγός ενόπλων δυνάμεων. Η ρωσική βουλή διεκδικούσε την εξουσία, όπως είχε γίνει και το 1789 στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης. Όμως ήταν η Οκτωβριανή Επανάσταση έξι μήνες αργότερα που έφερε τελικά στην εξουσία τους μπολσεβίκους. Έπρεπε να περάσουν πέντε χρόνια μέχρι να δημιουργηθεί το 1922 το πολυεθνικό κράτος της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Μια ημερομηνία, την οποία οι Ρώσοι προτιμούν να τιμούν πολύ περισσότερο από ότι την Φεβρουαριανή Επανάσταση.

Φόλκερ Βάγκενερ / Στέφανος Γεωργακόπουλος