Γράφει ο Χρίστος Αλεξόπουλος
Η συστηματική προσέγγιση και ανάλυση της πραγματικότητας δείχνει με μεγάλη σαφήνεια, ότι η δυναμική της εξέλιξης δεν είναι ελεγχόμενη ως προς τις παρενέργειες της στην ανθρώπινη οντότητα και την κοινωνική συνοχή στην προοπτική του χρόνου.
Ιδιαιτέρως μη ελεγχόμενες παρενέργειες με υψηλό φορτίο διακινδύνευσης καταγράφονται στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας (τεχνητή νοημοσύνη), της πυρηνικής ενέργειας και της πολιτικής διαχείρισης της εξέλιξης, όταν δεν εμφορείται από προσανατολισμό σε συνεκτικές κοινωνικές αξίες.
Σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη και τον τρόπο αξιοποίησης της είναι πολύ αποκαλυπτική η συνέντευξη του διευθύνοντος συμβούλου της Google Sundar Pichai στην εκπομπή 60 minutes του CBS, στην οποία είπε, ότι «θα χρειασθεί ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη, παρόμοιο με αυτό για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων».
Ο μεγάλος κίνδυνος είναι η παραπληροφόρηση. Ο Pichai θεωρεί επίσης, ότι η κοινωνία ακόμη δεν δείχνει να είναι έτοιμη για τις ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ της ταχύτητας, με την οποία εξελίσσεται η τεχνητή νοημοσύνη και του ρυθμού, με τον οποίο η κοινωνία επεξεργάζεται νοητικά την πραγματικότητα.
Ο Pichai δήλωσε ακόμη, ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης θα είναι σημαντικές και θα επηρεάσουν τα πάντα και ιδιαιτέρως τον εργασιακό τομέα. Αυτό σημαίνει, ότι θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα απασχόλησης οι γενιές, που έρχονται, ενώ θα διευρυνθούν οι κοινωνικές ανισότητες και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για κοινωνικές αναταράξεις, εάν δεν γίνουν βαθιές τομές και αλλαγές στο σύστημα οργάνωσης των κοινωνιών με σημείο αναφοράς το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον.
Η πραγματικότητα επιβεβαιώνει αυτή την προοπτική σε πλανητικό επίπεδο. Στο Κουβέϊτ θα ανατεθεί η παρουσίαση του δελτίου ειδήσεων στο Kuwait News σε εικονική παρουσιάστρια με το όνομα Φέντχα, η οποία είναι προϊόν της τεχνητής νοημοσύνης. Το δελτίο θα μεταδίδεται στο Twitter, το οποίο ακολουθείται από 1,2 εκατομμύρια συνδρομητές.
Ήδη δημιουργείται κλίμα ανασφάλειας στους δημοσιογράφους, οι οποίοι φοβούνται, ότι η τεχνητή νοημοσύνη, με τον τρόπο που αξιοποιείται, θα πλήξει την εργασιακή τους απασχόληση (Ethnos online, 10.4.2023).
Ακόμη πιο ακραίο και ανησυχητικό είναι, ότι στα μέσα Απριλίου 2023 η αστυνομία της Νέας Υόρκης στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής παρουσίασε δυο ρομποτικούς σκύλους και συσκευή εκτόξευσης ανιχνευτών GPS για να παρακολουθούν οχήματα υπόπτων, που προσπαθούν να διαφύγουν. Το όνομα αυτού του ρομποτικού σκύλου είναι Digidog.
Ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης, πρώην αστυνομικός, διαβεβαίωσε, ότι θα εγγυηθεί την ασφάλεια των πολιτών, χωρίς να πλήττονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Βέβαια ο προηγούμενος δήμαρχος είχε διαφορετική προσέγγιση και δια του εκπροσώπου τύπου είχε πει, ότι ο αστυνομικός ρομποτικός σκύλος «είναι τρομακτικός, αποξενώνει τους πολίτες και στέλνει λάθος μήνυμα στους Νεοϋορκέζους» (Kathimerini online, 14.4.2023).
Εκείνο, που δεν ελέχθη, είναι, ότι η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται με τέτοιο τρόπο, που υποκαθίστανται ακόμη και τα ζώα, όπως είναι οι αστυνομικοί σκύλοι, των οποίων οι δυνατότητες αξιοποιούνται στον τομέα της ασφάλειας.
Η ψηφιακή τεχνολογία και ιδιαιτέρως η τεχνητή νοημοσύνη αξιοποιείται ανάλογα και στην Ελλάδα. Ψηφιακό σύστημα θα τοποθετηθεί στα γραφεία της αντιπεριφέρειας Λασιθίου για να καθοδηγεί τους τυφλούς, που προσέρχονται για να διεκπεραιώσουν διάφορες υποθέσεις τους.
Πρόκειται για εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο, που χρησιμοποιεί σύστημα GPS, του οποίου οι «φάροι» τοποθετούνται σε επιλεγμένα σημεία στους τοίχους στο εσωτερικό του κτιρίου, από τα οποία θα εκπέμπεται σήμα σε οποιοδήποτε κινητό τηλέφωνο και θα ενημερώνει φωνητικά καθοδηγώντας τον τυφλό για την ασφαλή μετάβαση του στην υπηρεσία, που επιθυμεί να επισκεφθεί.
Η διαπροσωπική επικοινωνία στο πλαίσιο των διαφόρων συναλλαγών των πολιτών με την πολιτεία θα διαπερνάται από την λειτουργικότητα, που μπορεί να παρέχει η τεχνολογία, ενώ παράλληλα μειώνονται οι θέσεις εργασίας και αποστασιοποιούνται οι άνθρωποι από την διαπροσωπική επαφή και επικοινωνία, η οποία μηχανοποιείται.
Η δυναμική της εξέλιξης είναι μη ελεγχόμενη και σε σχέση με τις παρενέργειες της πυρηνικής ενέργειας και τις επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή στην προοπτική του χρόνου.
Η ομοσπονδιακή υπουργός Περιβάλλοντος της Γερμανίας Steffi Lemke εκτιμά, ότι 30.000 γενιές ακόμη θα πρέπει να ζήσουν με τα πυρηνικά απόβλητα, αν και η Γερμανία έπαυσε την λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων το πρώτο τρίμηνο του 2023.
Και όμως το 59% των γερμανών πολιτών είναι υπέρ της πυρηνικής ενέργειας, διότι νιώθει ανασφάλεια ως προς την επάρκεια της παραγόμενης ενέργειας, σύμφωνα με δημοσκόπηση του τηλεοπτικού σταθμού ARD. Στους νέους βέβαια ηλικίας 18 έως 34 ετών το 50% συμφωνεί με την έξοδο της χώρας από την πυρηνική ενέργεια, η οποία με τα απόβλητα διαμορφώνει μη βιώσιμες συνθήκες. Μόνο το 39% είναι υπέρ της παραμονής.
Εκτός από τους τομείς της ψηφιακής τεχνολογίας (τεχνητή νοημοσύνη) και της πυρηνικής ενέργειας μη ελεγχόμενες παρενέργειες με υψηλό βαθμό διακινδύνευσης καταγράφονται και στην δυναμική της εξέλιξης γενικότερα, οι οποίες έχουν σχέση με το σύστημα κοινωνικών αξιών, που διαπερνά τις κοινωνικές συνθήκες, σε συνδυασμό με την πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας, όταν εξαντλεί τα όρια της μόνο στην λειτουργικότητα και οικονομική απόδοση των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων, χωρίς να εκφράζει το κοινωνικό συμφέρον με την διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
Στην Ελλάδα η παραβατική και πολλές φορές εγκληματική συμπεριφορά στους νέους (ακόμη και σε παιδιά, π.χ. σχολικός εκφοβισμός) ακολουθεί ανοδική πορεία. Για παράδειγμα στο Αρσάκειο, στο Ψυχικό, μια μητέρα κατήγγειλε, ότι συχνά μαθητές απειλούν συμμαθητές τους με σουγιάδες και μαχαίρια πεταλούδες (Ethnos online, 4.4.2023).
Η αντιμετώπιση αυτών των συμπεριφορών και στάσεων, οι οποίες συνεχώς πληθαίνουν, εξαντλείται στην αναζήτηση των αιτίων (και στην απόδοση ευθυνών) στο ατομικό πεδίο και όχι στις κοινωνικές συνθήκες και στις κοινωνικές αξίες, που οριοθετούν την ανθρώπινη συμπεριφορά και λειτουργία. Αυτός ο προσανατολισμός δρομολογεί την συρρίκνωση της κοινωνικής συνοχής και την μη οικοδόμηση κοινωνικής συνείδησης και ενσυναίσθησης.
Ακόμη χειρότερη είναι η υπογραφή νόμου από τον Ron DeSantis, κυβερνήτη στην Florida στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ο οποίος επιτρέπει την οπλοφορία, χωρίς να είναι αναγκαία η άδεια για αυτό. Ο μόνος «περιορισμός» είναι να μην φαίνεται το όπλο, όταν κάποιος κινείται σε δημόσιο χώρο. Από την 1η Ιουλίου 2023 αυτός ο νόμος τίθεται σε ισχύ (The New York Times, Απρίλιος 2023).
Με αυτής της ποιότητας πολιτική διαχείριση της πραγματικότητας ουσιαστικά προωθείται η παραβατική και εγκληματική συμπεριφορά και η συρρίκνωση της κοινωνικής συνοχής. Παράλληλα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την οικοδόμηση κοινωνιών χωρίς αξίες, οι οποίες είναι προϊόν της συμβίωσης των ανθρώπων στις τοπικές κοινωνίες και ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους.
Είναι εμφανές, ότι η εμπειρική προσέγγιση και ανάλυση της σύγχρονης πραγματικότητας είναι αποκαλυπτική ως προς την κατεύθυνση της πορείας των κοινωνιών.
Η μηχανική ευφυϊα θα υποκαταστήσει την ανθρώπινη σκέψη και την κριτική λειτουργία των πολιτών, ενώ παράλληλα θα εργαλειοποιήσει τον τρόπο βίωσης της ζωής και της πραγματικότητας ανάλογα με τις στοχεύσεις και τις δυνατότητες της εξέλιξης της ψηφιακής τεχνολογίας, εάν η κοινωνική πορεία δεν οριοθετείται από αξίες, οι οποίες καλύπτουν τις ανθρώπινες και τις κοινωνικές ανάγκες και όχι τις συστημικές.
Επίσης η κοινωνική λειτουργία δεν εδράζεται στην συνοχή με σημείο αναφοράς ανάλογες αξίες, που διαμορφώνονται στο πλαίσιο της κοινής βίωσης της πραγματικότητας στις τοπικές κοινωνίες και στις γειτονιές, αλλά σε πρότυπα, τα οποία καλλιεργούν οπτικές και στάσεις, που προωθούν την επιδερμική και βραχυπρόθεσμη διαχείριση της καθημερινότητας με σημείο αναφοράς την λογική της κοινωνίας του θεάματος στα όρια του ατομικού βιολογικού χρόνου.
Η επίπτωση αυτών των συνθηκών είναι η απομάκρυνση από την διαμόρφωση κοινωνικής συνείδησης και ενσυναίσθησης στο ατομικό πεδίο, ενώ στα διάφορα κοινωνικά συστήματα (π.χ. οικονομικό, εργασιακό, υγείας κ.λ.π.) επικρατεί ο μονοδιάστατος πραγματισμός, ο οποίος εργαλειοποιεί τον ανθρώπινο παράγοντα με προσανατολισμό την λειτουργικότητα και οικονομική απόδοση, αλλά αποδυναμώνει την κοινωνική συνοχή.
Και αυτό στην προοπτική του χρόνου θα προκαλέσει κοινωνικές ανισορροπίες και αναταράξεις, διότι διαμορφώνει συνθήκες κοινωνικών ανισοτήτων, ενώ παράλληλα δεν καλλιεργεί την ανάληψη της κοινωνικής ευθύνης από τους πολίτες στην καθημερινότητα της δραστηριοποίησης τους στο πλαίσιο των διαφόρων κοινωνικών ρόλων, που διεκπεραιώνουν.
