Γράφει ο Χρίστος Αλεξόπουλος
Μετά την αποκάλυψη της παρακολούθησης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ Νίκου Ανδρουλάκη από την ΕΥΠ στον δημόσιο διάλογο κυριαρχούν οι τοποθετήσεις πολιτικών και εκπροσώπων θεσμών για την εθνική ασφάλεια, οι οποίες απεικονίζουν την οπτική του πολιτικού συστήματος ως προς το περιεχόμενο της και την εργαλειοποίηση της ανάλογα με τις κομματικές στοχεύσεις.
Πολύ χαρακτηριστικές είναι οι τοποθετήσεις της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, της εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Anitta Hipper και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε, ότι «η απαρέγκλιτη τήρηση της νομιμότητας και η διαφάνεια της κρατικής δράσης δεν συνιστά μόνο εγγύηση των ατομικών δικαιωμάτων, αλλά τον πιο κρίσιμο δείκτη της ποιότητας της δημοκρατίας μας».
Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επεσήμανε, ότι «οποιαδήποτε απόπειρα των υπηρεσιών εθνικής ασφάλειας να έχουν παράνομη πρόσβαση σε δεδομένα πολιτών, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων, αν επιβεβαιωθεί, είναι απαράδεκτη».
Ο πρωθυπουργός δήλωσε «Η ΕΥΠ υποτίμησε την πολιτική διάσταση της συγκεκριμένης υπόθεσης» και «Ζούμε σε έναν επικίνδυνο κόσμο. Είμαστε όμως μια δημοκρατική πολιτεία και έχουμε ιερή υποχρέωση να ισορροπούμε ανάμεσα στην ασφάλεια του τόπου και των πολιτών και στην προστασία θεμελιωδών αρχών, που προστατεύουν την ιδιωτική σφαίρα και το απόρρητο των επικοινωνιών».
Χρήσιμο για την προσέγγιση και κατανόηση της οπτικής του πολιτικού συστήματος ως προς την εθνική ασφάλεια και το περιεχόμενο, που της προσδίδεται, είναι και το άρθρο του υπουργού επικρατείας Γιώργου Γεραπετρίτη στην Kathimerini online στις 14.8.2022, στο πλαίσιο του οποίου δίδεται «μάχη να συνευρεθεί η τεχνολογία με την δημοκρατία και η εθνική ασφάλεια με το κράτος δικαίου».
Από την πλευρά της αντιπολίτευσης και ιδιαιτέρως της αξιωματικής, η αξιολόγηση των τοποθετήσεων των πολιτικών προσώπων της κυβερνητικής πλευράς εκφράζεται από την δήλωση του εκπροσώπου τύπου του ΣΥΡΙΖΑ, ότι «Ο κος Μητσοτάκης με το χθεσινό του διάγγελμα αποδεικνύει, ότι δεν είναι απλά ψεύτης, αλλά και επικίνδυνος για την δημοκρατία». Αυτή η γνώμη, βέβαια, στηρίζεται στον ισχυρισμό του πρωθυπουργού, ότι δεν γνώριζε τίποτα για την παρακολούθηση του Ν. Ανδρουλάκη, αν και είναι ο πολιτικός προϊστάμενος της ΕΥΠ.
Εκείνο, που διαφαίνεται από τις τοποθετήσεις όλων, είναι, ότι ανάλογα με τις επιδιώξεις τους εργαλειοποιούν την «εθνική ασφάλεια», όπως αυτή οριοθετείται από κομματικές σκοπιμότητες για την επωφελή διαχείριση της πολιτικής αντιπαράθεσης, την διαδρομή της χώρας στο παρελθόν και την οπτική του εθνικισμού, η οποία κυριαρχεί σε πλανητικό επίπεδο, αν και η πραγματικότητα, που έχει διαμορφωθεί, βασίζεται στην παγκοσμιοποίηση, δηλαδή στην αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση των κοινωνιών και την αδήριτη ανάγκη κοινού σχεδιασμού της πορείας προς το μέλλον.
Οι ανισορροπίες και τα προβλήματα έχουν πλέον παγκόσμιες διαστάσεις και επηρεάζουν καθοριστικά την ασφάλεια της πορείας της παγκόσμιας κοινότητας προς το μέλλον. Πολύ σωστά επισημαίνεται από τον υπουργό επικρατείας η σχέση της τεχνολογίας με την δημοκρατία. Δεν αναφέρθηκε όμως, ότι η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία συμβάλλει επίσης στην βίωση καταστροφών σε πραγματικό χρόνο στο πλαίσιο της ενημέρωσης και στην διαμόρφωση κοινωνικού κλίματος σε παγκόσμιο επίπεδο, το οποίο προσδίδει στην πραγματικότητα υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας και δυσκολίας στην πραγμάτωση της δημοκρατίας, διότι η ροή του χρόνου παράγει πολύ περισσότερα δεδομένα σε σύγκριση με το παρελθόν, τα οποία πρέπει να επεξεργαστούν και να κατανοήσουν οι πολίτες, ώστε να διαμορφώνουν στάσεις και να κάνουν λειτουργικές επιλογές έχοντας γνώση των συνεπειών στην προοπτική του χρόνου. Όλα αυτά τα δεδομένα σε συνδυασμό με την παρακολούθηση πολιτών δείχνουν, ότι ο δείκτης ποιότητας της δημοκρατίας (σύμφωνα με την τοποθέτηση της Προέδρου της Δημοκρατίας) είναι πολύ χαμηλός.
Οι επιδράσεις, που δέχονται οι κοινωνίες, είναι πολύ ισχυρές και εκτείνονται σε πολλούς τομείς, οι οποίοι διαμορφώνουν τον βαθμό αίσθησης ασφάλειας στους πολίτες και ιδιαιτέρως στους νέους, διότι αυτοί θα αντιμετωπίσουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τις παρενέργειες των ανισορροπιών στο μέλλον.
Για παράδειγμα η έρευνα «Jugend in Deutschland – Sommer 2022» (Η νεολαία στη Γερμανία – καλοκαίρι 2022) σε δείγμα 1.000 νέων ηλικίας 14 έως 29 ετών αποτυπώνει τις έντονες ανησυχίες (με ψυχολογικές παρενέργειες), που προκαλούν τα σύγχρονα προβλήματα. Το 68% δήλωσε, ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία τους ανησυχεί, το 55% ανησυχεί λόγω της κλιματικής αλλαγής, το 46% ανησυχεί λόγω του πληθωρισμού, που προκαλεί η παγκόσμια κρίση, το 40% ανησυχεί για την κοινωνική αποσταθεροποίηση και το 39% ανησυχεί λόγω της οικονομικής κρίσης. Επισημαίνεται δε, ότι το 2021 αυξήθηκε κατά 42% ο αριθμός των νέων ηλικίας 12 έως 18 ετών, που είχαν ψυχολογικά προβλήματα.
Πώς να μην ανησυχούν οι νέοι και γενικότερα οι ευρωπαίοι πολίτες, όταν το 2022 μέχρι τις αρχές Αυγούστου κάηκαν στην Ευρώπη 660.000 εκτάρια γης σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ενημέρωσης για τις Πυρκαγιές (EFIS, European Future Innovation System), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και την βιοποικιλότητα.
Στην Ισπανία κάηκαν 225.000 εκτάρια, στην Ρουμανία 150.000 και στην Πορτογαλία 77.000, ενώ στην Γαλλία κάηκαν 60.000 εκτάρια. Σύμφωνα με την Πολιτική Προστασία στην Ελλάδα κάηκαν 13.000 εκτάρια.
Και δεν είναι μόνο οι καύσωνες, οι πυρκαγιές, οι πρωτόγνωρες ξηρασίες και τα ποτάμια, που στεγνώνουν, τα μοναδικά προβλήματα, που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, τα οποία έχει προκαλέσει η ανθρώπινη δραστηριότητα λόγω μη συμπόρευσης με τις φυσικές ισορροπίες στις επιλογές του.
Μετά την ρωσική εισβολή και την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία άρχισε να συνειδητοποιείται τόσο από τα αντιμαχόμενα κράτη όσο και από την παγκόσμια κοινότητα ο υψηλός βαθμός διακινδύνευσης, εάν πληγεί το πυρηνικό εργοστάσιο στην Saporischschja (Ζαπορίζια) στην Ουκρανία έστω και λόγω λάθους. Αυτό το εργοστάσιο χτίστηκε το 1980 από την τότε Σοβιετική Ένωση, έχει 6 αντιδραστήρες και συγκαταλέγεται στους 10 ισχυρότερους πυρηνικούς σταθμούς στον κόσμο.
Επειδή κατά την διάρκεια του πολέμου έγιναν βομβαρδισμοί, έχουν προκληθεί ζημιές σε πολλά κτίρια και τέθηκε εκτός λειτουργίας ένας αντιδραστήρας. Επίσης γύρω από το εργοστάσιο έχουν αποθηκευθεί πυρηνικά απόβλητα, από τα οποία θα μπορούσε να απελευθερωθεί ραδιενέργεια.
Εάν το εργοστάσιο πιάσει φωτιά ή ανατιναχθεί, η μόλυνση θα μπορούσε να επηρεάσει ολόκληρη την Ευρώπη και την Ρωσία. Εάν γίνει ένα αρκετά μεγάλο ατύχημα, θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία, στην Τουρκία και στην Ρωσία.
Είναι εμφανές, ότι η ασφάλεια των κοινωνιών έχει αποκτήσει πολύ περισσότερες διαστάσεις από αυτές, που εμπεριέχονται στην «εθνική ασφάλεια» και λαμβάνονται υπόψη από το πολιτικό σύστημα και τις κυβερνήσεις.
Η πραγματικότητα και η δυναμική της εξέλιξης δεν παράγουν συνθήκες ασφάλειας, διότι η πολιτική κινείται με λογική αντιμετώπισης των αρνητικών επιπτώσεων, που παράγει η ανθρώπινη δραστηριότητα και όχι των γενεσιουργών αιτίων των ανισορροπιών, που διαμορφώνονται.
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κλιματική αλλαγή, στο πλαίσιο της οποίας πολλά καιρικά φαινόμενα είναι αποτέλεσμα της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και της ανόδου της θερμοκρασίας σε πλανητικό επίπεδο (καύσωνες, ξηρασίες κ.λ.π.). Η διαχείριση του χρόνου όμως από τον ανθρώπινο παράγοντα στα διάφορα κοινωνικά συστήματα και ιδιαιτέρως στο πολιτικό, το οποίο με τις αποφάσεις του στο κυβερνητικό πεδίο οριοθετεί την πορεία προς το μέλλον, είναι πολύ αργή και μη αποτελεσματική, επειδή έπεται των εξελίξεων και δεν τις προλαμβάνει, ενώ παράλληλα δεν προβαίνει στις αναγκαίες δομικού χαρακτήρα αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και στον τρόπο ζωής (π.χ. αλλαγή τρόπου μετακίνησης πολιτών και πολλά άλλα).
Τα παραδείγματα είναι πολλά και σε άλλους τομείς, όπως είναι ο ενεργειακός. Δεν αξιοποιούνται οι δυνατότητες των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η Ελλάδα είναι το καλύτερο παράδειγμα. Ενώ θα μπορούσε να καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες με τις ΑΠΕ (ηλιακή ενέργεια, αιολική κ.λ.π.), δεν έκανε μακροπρόθεσμο βιώσιμο σχεδιασμό στο σωστό χρόνο και τώρα υφίσταται η κοινωνία τις πολύ οδυνηρές επιπτώσεις λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και την ρωσική αντίδραση στις κυρώσεις της Δύσης.
Ακόμη και στα θέματα εθνικής κυριαρχίας δεσπόζει η οπτική του εθνικισμού σε συνδυασμό με την γεωπολιτική ισχύ, αν και στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης υπάρχει υψηλός βαθμός αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης των κοινωνιών. Ακόμη δεν έχει συνειδητοποιηθεί επαρκώς, ότι η πορεία προς το μέλλον είναι κοινή για όλους. Για αυτό στον δημόσιο διάλογο κυριαρχούν οι «κοκορομαχίες» μεταξύ των πολιτικών και η λογική της εργαλειοποίησης της «εθνικής ασφάλειας» ή οι παρακολουθήσεις πολιτικών, όπως του προέδρου του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ.
Θα ήταν λειτουργικό και με προσανατολισμό το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον η άμεση αλλαγή «πλεύσης» από όλους. Τα χρονικά περιθώρια για την διασφάλιση της ασφάλειας των κοινωνιών, η οποία έχει πλέον πολύ περισσότερες διαστάσεις σε σύγκριση με το παρελθόν, ήδη εξαντλούνται.
