Της Ράνιας Γάτου
Ποιήτριας, Δοκιμιογράφου, Εικαστικού
(Ιερομονάχου Δαμασκηνού (του Αμερικανού), π. Σεραφείμ Ρόουζ (του Αμερικανού) – Η ζωή και τα έργα του, τομ. Α΄, εκδόσεις Μυριόβιβλος, σελ. 274 – 275):
“Ο ίδιος ο Ευγένιος (ο μετέπειτα π. Σεραφείμ Ρόουζ, ο Αμερικανός) – έχοντας γίνει Χριστιανός (Ορθόδοξος) μετά από αγωνιώδη αναζήτηση της Αλήθειας (δηλαδή του Χριστού) [ο οποίος Ευγένιος προερχόταν από ένα προτεσταντικό οικογενειακό υπόβαθρο και ο οποίος αναζητούσε την Αλήθεια στην επιστήμη, τη φιλοσοφία, τις τέχνες, αλλά την βρήκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία, εφ’ όσον διαφυλάσσει και βιώνει την ακριβή Ορθόδοξη Πίστη και την γνήσια πνευματική ζωή] και γνωρίζοντας ότι το να ζεις αυτή την Αλήθεια (δηλαδή τον Χριστό) σημαίνει καθημερινή σταύρωση – πίστευε ότι τέτοιοι άνθρωποι, άνθρωποι αδύναμης και αβέβαιης πίστης, ενδιαφέρονταν πριν απ’ όλα για τις ανέσεις αυτού του κόσμου. Μπορούσαν να πράξουν τα “σωστά” πράγματα, σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα, να νιώθουν ευσεβείς και να αισθάνονται απόλυτη βεβαιότητα για τις άφθονες ανταμοιβές μετά θάνατον.
Σύμφωνα με τα λόγια του Τ.Σ. Έλιοτ
“Η εποχή μας είναι μια εποχή μέτριων αρετών
Και μέτριων παθών
Οι άνθρωποι δεν απιθώνουν (= αποθέτουν) το Σταυρό
Διότι ποτέ δεν τον επωμίζονται”.
(Descentinto the Maelstrom: τίτλος ιστορίας του EdgarAllanPoe (Σημείωση: Στα Ελληνικά το βιβλίο κυκλοφορεί με τον τίτλο “Στη Δίνη του Μάελστρομ (= = στη δίνη των κοινών ανθρώπων)” από τις εκδόσεις Κέδρος, 1995)
Όποτε (ο Ευγένιος, ο μετέπειτα π. Σεραφείμ Ρόουζ) ερχόταν σε επαφή με αυτό που χαρακτήριζε “βολική χριστιανοσύνη”, ο Ευγένιος κατακλυζόταν από αίσθημα πικρίας και απελπισίας. Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης του στο Καρμέλ (στις ΗΠΑ), το καλοκαίρι του 1961, τα αισθήματα αυτά βρήκαν διέξοδο στο ημερολόγιό του: “Το τέλος άλλης μιας περιδίνησης στη δίνη του Μάελστρομ, στη ζωή των κοινών ανθρώπων.Μου κάνει καλό, γιατί εδώ βλέπω την κοινωνία που προετοιμάζει το έδαφος για τον αντίχριστο. Όλα τα φανατικά αντι-Χριστιανικά κινήματα της σύγχρονης εποχής γίνονται πιο κατανοητά μετά από μια επίσκεψη στους “χριστιανούς” του Καρμέλ – δεν είναι καν χλιαροί και η κακία τους, μολονότι αληθινή, είναι τόσο μικροπρεπής ώστε σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον σταυρωμένο Χριστιανό, θα προξενούσε παροξυσμό… Όλη η τρέλα, η φρενίτιδα και το κακό πολλαπλασιάζονται σ’ αυτό τον άνετο, αξιοπρεπή και ασφαλή οχετό της Κολάσεως“.
Ο π. Σεραφείμ Ρόουζ, με τη βαθιά αναζήτηση της αλήθειας και την εμπειρία του στην Ορθόδοξη πίστη, αποκαλύπτει μια σοβαρή κριτική για τη λεγόμενη “βολική χριστιανοσύνη”. Στην προσπάθεια του να κατανοήσει την ουσία της Χριστιανικής ζωής, επισημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι επιλέγουν μια επιφανειακή πίστη, η οποία τους προσφέρει άνεση και κοινωνική αποδοχή, παραμελώντας τη σκληρή αλήθεια της πνευματικής πάλης και της καθημερινής σταύρωσης. Αυτή η στάση όχι μόνο απαλείφει την πραγματική εμπειρία του Χριστού, αλλά και προετοιμάζει το έδαφος για τη διάδοση αντίθετων αξιών. Με την παρατήρηση ότι οι “βολικοί χριστιανοί” αποφεύγουν την πραγματική στήριξη στο Σταυρό, ο Ρόουζ μας καλεί να αναλογιστούμε την αυθεντική πνευματική ζωή, η οποία απαιτεί θυσία, αφοσίωση και την αναγνώριση του Χριστού ως κεντρικού στοιχείου της ύπαρξής μας.
Ο π. Σεραφείμ Ρόουζ αναγνωρίζει ότι η “βολική χριστιανοσύνη” συχνά πηγάζει από την επιθυμία των ανθρώπων να συνδυάσουν τις πνευματικές τους ανάγκες με την καθημερινή άνεση και την κοινωνική αποδοχή. Αυτή η επιφανειακή προσέγγιση προσφέρει μια ψευδαίσθηση ασφάλειας, όπου οι πιστοί πιστεύουν ότι αρκεί να συμμορφώνονται με κοινωνικά πρότυπα και να επιδεικνύουν ευσέβεια για να εξασφαλίσουν μια θέση στη βασιλεία του Θεού. Ωστόσο, ο Ρόουζ μας προειδοποιεί ότι αυτή η στάση τελικά απομακρύνει τους ανθρώπους από την πραγματική, βίωση της πίστης, που απαιτεί αφοσίωση και θυσία. Η προειδοποίηση του Τ.Σ. Έλιοτ σχετικά με την “μέτρια αρετή” και την αποφυγή του Σταυρού αποκαλύπτει την ψευδαίσθηση ότι η πνευματική ζωή μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αγώνα. Όταν οι άνθρωποι επιλέγουν να αποφύγουν τις δοκιμασίες και την αληθινή πνευματική πάλη, απορρίπτουν την ουσία του Χριστιανισμού. Ο Ρόουζ καταγράφει τη βαθιά του απογοήτευση όταν βλέπει αυτή τη “βολική χριστιανοσύνη” να διαβρώνει τις αξίες της πίστης, μετατρέποντας την πνευματική ζωή σε ένα μέσο για κοινωνική αποδοχή και ευημερία. Η παρατήρηση του Ρόουζ ότι “όλη η τρέλα και η φρενίτιδα πολλαπλασιάζονται σ’ αυτόν τον άνετο οχετό της Κολάσεως” είναι αποκαλυπτική. Αναδεικνύει πώς η αποδοχή της επιφανειακής πίστης μπορεί να οδηγήσει σε πνευματική παρακμή και ηθική κρίση. Ο Χριστιανισμός, σύμφωνα με την εμπειρία του Ρόουζ, δεν είναι απλώς ένα σύνολο κανόνων ή κοινωνικών προτύπων, αλλά μια βαθιά, μεταμορφωτική σχέση με τον Χριστό, που απαιτεί θυσία, αφοσίωση και ειλικρινή αγώνα. Αυτός είναι ο δρόμος που μας καλεί να ακολουθήσουμε, αν θέλουμε να βιώσουμε την αληθινή πνευματική ζωή και να ξεφύγουμε από τη “βολική χριστιανοσύνη”.
Η “βολική χριστιανοσύνη” απειλεί τη γνησιότητα της πνευματικής ζωής, καθώς οι πιστοί επιλέγουν την εύκολη οδό της ευσεβούς εμφάνισης αντί της αληθινής εσωτερικής μεταστροφής. Αυτή η στάση υπονομεύει τη δυνατότητα να βιώσουμε τη σωτηρία μέσω του Χριστού, γιατί η πίστη απαιτεί ειλικρινή αναγνώριση των αδυναμιών μας και αναζήτηση της αλήθειας, που συχνά συνοδεύεται από πόνο και θυσία.
Ο Ρόουζ προειδοποιεί ότι η αποδοχή αυτής της επιφανειακής πίστης μας καθιστά ευάλωτους σε ιδεολογίες που προάγουν την απομάκρυνση από την αλήθεια του Ευαγγελίου. Ο Χριστιανισμός δεν μπορεί να είναι μόνο μια κοινωνική ταυτότητα ή ένα μέσο επίτευξης υλικών επιδιώξεων· είναι μια ολιστική μεταμόρφωση της ύπαρξής μας που συνδέεται με τη βαθύτερη κατανόηση της αγάπης και της χάρης του Θεού.Η ανάλυση του Ρόουζ φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη για μια δυναμική και βιωματική πίστη που υπερβαίνει τα κοινωνικά στερεότυπα. Μόνο έτσι μπορούμε να ξεφύγουμε από την πνευματική ανημποριά και να ανακαλύψουμε την αληθινή ελευθερία και χαρά που προέρχονται από την αυθεντική αφοσίωση στον Χριστό. Στο τέλος, η πραγματική πίστη είναι μια πρόσκληση να ζήσουμε με βάση τις αξίες του Ευαγγελίου, αψηφώντας την άνεση και επιλέγοντας τον δρόμο της σταυρικής θυσίας και της πνευματικής ανάπτυξης.
Ο επιλόγος μας καλεί να αναστοχαστούμε την ουσία της Χριστιανικής πίστης και να αποδεχτούμε την πρόκληση του π. Σεραφείμ Ρόουζ. Η “βολική χριστιανοσύνη” όχι μόνο αποδυναμώνει την πνευματική μας ζωή, αλλά και μας απομακρύνει από την αλήθεια που προσφέρει η Ορθόδοξη πίστη. Όταν επιλέγουμε την ευκολία, χάνουμε την ευκαιρία να βιώσουμε την αληθινή σχέση με τον Χριστό, η οποία απαιτεί θυσίες και αυθεντικότητα.
Η εποχή μας, γεμάτη από πνευματικές αβεβαιότητες, απαιτεί από εμάς να αναζητήσουμε την αλήθεια με ειλικρίνεια και αφοσίωση. Η αναγνώριση των εσωτερικών μας αγώνων και η αποδοχή του Σταυρού είναι τα κλειδιά για να ανακαλύψουμε την αυθεντική πνευματική ζωή. Ο Χριστιανισμός είναι μια πρόσκληση για εσωτερική μεταμόρφωση, όχι απλώς για κοινωνική αποδοχή. Μόνο μέσω αυτού του αγώνα μπορούμε να συνδεθούμε με την αληθινή ουσία της πίστης, να κατανοήσουμε την αγάπη του Θεού και να βρούμε την πραγματική μας ταυτότητα ως πιστοί. Αντί να παραμένουμε καθηλωμένοι στην “βολική χριστιανοσύνη”, ας τολμήσουμε να επιλέξουμε τη βαθειά και αυθεντική πνευματική ζωή.
