Συνέντευξη του Κυριάκου Σκιαθά στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη.

Ο Απελευθερωτικός Αγώνας κατά των Τούρκων, η Επανάσταση του 1821, το πρώτο κορυφαίο γεγονός της νεότερης Ελληνικής ιστορίας, εκτός από στιγμές ηρωισμών, αυτοθυσιών, ιντριγκών και δολοπλοκιών είναι γεμάτος και από «ροζ ιστορίες». […]Σ’ αυτό το βιβλίο, «Τα ερωτικά του ’21», εκδόσεις Διαπολιτισμός γίνεται προσπάθεια να συλλεχθεί η ερωτική παραζάλη, που διέκρινε την εποχή, τολμώντας μέσα από την αναφορά σε δεκαπέντε πρωτεργάτες του απελευθερωτικού αγώνα να υμνηθούν τα συναισθήματα του έρωτα, της αγάπης και της συντροφικότητας, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα και το αντίστοιχο ιστορικό πλαίσιο με τη δράση και τους αγώνες τους. Τα τεκμήρια που συγκεντρώθηκαν στην πορεία της ιστορικής έρευνας είναι αρκετά και για πολλούς άλλους πρωταγωνιστές της Επανάστασης του ’21, που είναι ικανά να εισάγουν το μικρόβιο της συγγραφής ενός ακόμη βιβλίου.CACHE
Ο φιλόδοξος στόχος το βιβλίου μέσα από τα ερωτικά παραστρατήματα των πρωταγωνιστών του είναι να προσεγγίσει και να αποκαλύψει τις πραγματικές «συνθήκες». Αρχικά για την πιο εύληπτη αφομοίωση της ιστορικής γνώσης και στη συνέχεια για την αντικειμενική αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας. […] (Από την εισαγωγή της έκδοσης).

Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί ο τόμος «Τα ερωτικά του ’21», εκδόσεις Διαπολιτισμός;

Πολύ εύκολα μπορεί να χαθεί η ουμανιστική και διδακτική αποστολή της όποιας ιστορικής περιόδου αν δεν προσεγγίζεται με την επαρκή γνώση για τα ιστορικά πρόσωπα και τις νοοτροπίες τους, τα κίνητρα και τις επιδιώξεις τους. Η επανάσταση του 1821 είναι γεμάτη από ηρωικές στιγμές, από πράξεις αυτοθυσίας, ίντριγκες και δολοπλοκίες αλλά και από ερωτικά σκάνδαλα και «ροζ ιστορίες». «Τα ερωτικά του ‘21» από τις εκδόσεις Διαπολιτισμός τολμούν την παρουσίαση της ερωτικής παραζάλης της εποχής μέσα από τη ζωή δεκαπέντε πρωτεργατών του Αγώνα υμνώντας τα συναισθήματα του έρωτα, της αγάπης και της συντροφικότητας παρουσιάζοντας ταυτόχρονα και το αντίστοιχο ιστορικό πλαίσιο με τη δράση και τους αγώνες τους. Ο φιλόδοξος στόχος του βιβλίου είναι η πιο εύληπτη αφομοίωση της ιστορικής γνώσης του 1821.

Γνωρίζουμε το 1821 περισσότερο από τις μάχες του αλλά και τους αγωνιστές που αφιέρωσαν την ζωή τους στον αγώνα. «Τα ερωτικά του ’21» μήπως προβάλλουν την αθέατη πλευρά αυτού του αγώνα;

«Τα ερωτικά του ’21» φωτίζουν αθέατες πλευρές του Αγώνα για την ανεξαρτησία. Και σχετίζονται με πρωταγωνιστικά πρόσωπα ή συμπεριφορές, που η ακαδημαϊκή ιστοριογραφία του 19ου αιώνα άφησε να παραπέσει περισσότερο από λόγους σεμνοτυφίας. Αναδεικνύουν στιγμές της καθημερινής ζωής των αγωνιστών, οι οποίες τυχαία λησμονήθηκαν στο ιστορικό παρελθόν ή τις έκρυψε επιμελώς η ιστορική γραφίδα.

Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι ο Ρήγας Φεραίος ο Πάνος Κολοκοτρώνης, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, η Μαντώ Μαυρογένους αλλά και η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα είχαν απόκρυφη ερωτική ζωή;

Οι αγωνιστές του ’21 ήταν άνθρωποι, είχαν πάθη και ελαττώματα, είχαν και σαρκικές επιθυμίες. Απογυμνώνοντάς τους από την πραγματική τους ανθρώπινη συμπεριφορά μεταφέρεται στον αναγνώστη της ιστορίας λανθασμένη εικόνα για το χαρακτήρα τους κύριο στοιχείο για τη δράση τους. Αγνοώντας την καταγωγή του Καραϊσκάκη, τη ρετσινιά «μούλος» που του κόλλησε ο πατέρας του Καραΐσκος, αφού δεν τον αναγνώρισε, πώς να βολέψουν τα αυτιά του επίζηλου αναγνώστη την αθυροστομία του γιου της Καλόγριας; Αν δεν γνωρίζει κάποιος το χαμό του Πάνου Κολοκοτρώνη στους Ελληνο-ελληνικούς πολέμους του ’21 και την παντρειά του με την Ελένη, κόρη της Μπουμπουλίνας, πώς να καταλάβει την ενέργεια του Γέρου του Μοριά στα 66 του χρόνια να αποκτήσει γιο με την καλόγρια Μαργαρίτα και να τον βαφτίσει Πάνο; Πώς να καταλάβει ο σημερινός Έλληνας τι τράβηξε η διπλοπαντρεμένη Λασκαρίνα για να υπερασπιστεί το βιός της μετά το θάνατο των δύο συζύγων της (Μπούμπουλη και Γιάννουζα) και τελικά να δολοφονηθεί άδικα για τους έρωτες του γιου της Γιώργη; Όταν μάλιστα για το φόνο της δεν τιμωρήθηκε κανείς και η δολοφονία της θεωρήθηκε τυχαίο περιστατικό. Αυτή τη μεγάλη ηρωίδα την οποία τίμησε ο Τσάρος Αλέξανδρος με τον τίτλο του Ναυάρχου του ρωσικού στόλου. Τίτλος πρωτάκουστος για γυναίκα στην παγκόσμια κοινωνία της εποχής.

Αλήθεια από πού συλλέξατε όλες αυτές τις πηγές αλλά και την ανάλογη βιβλιογραφία;

Ότι καταγράφεται στο βιβλίο για τα ερωτικά των ηρώων τεκμηριώνεται από σύνολο πηγών που χρησιμοποιούνται με ιδιαίτερη προσοχή. Πηγές αναφέρονται σε βιβλία της εποχής, σε μεταγενέστερες έγκυρες εκδόσεις, σε αρχειακές μελέτες, σε έντυπα και πιστοποιημένα έγγραφα. Έμμεσες αναφορές για τις αισθηματικές περιπέτειες των ηρώων του Αγώνα υπάρχουν και σε άλλα βιβλία. Το διαφορετικό είναι ότι «τα ερωτικά του ’21» συγκεντρώνουν πολλές ανάλογες ιστορίες μαζί.

Ο απλός αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας δεν κινδυνεύει να απομυθοποιήσει κάποιους αγωνιστές που τους είχε πολύ ψηλά στην υπόληψή του;

Η αναφορά σε ήρωες, σε σύμβολα εθνικής ύπαρξης, απαιτεί προσεχτική προσέγγιση. Οι αγωνιστές θυσίαζαν τη ζωή τους, τις οικογένειες τους και τις περιουσίες τους για την ελευθερία της πατρίδας. Στην καθημερινή πάλη για τη ζωή, για την επιβίωση οι ραγιάδες έβρισκαν χώρο να τοποθετήσουν και τις ερωτικές τους αναζητήσεις. Το βιβλίο φιλοδοξεί μέσα από τα ερωτικά «παραστρατήματα» των πρωταγωνιστών του να προσεγγίσει και να αποκαλύψει τις πραγματικές «συνθήκες» της ζωής τους. Χωρίς σε καμία περίπτωση να αμαυρώσει την αντρειοσύνη και την παλικαριά τους, να θαμπώσει την πατίνα της δόξας τους.

Γράφετε ότι «… ερωτικά περιστατικά που δεν αναφέρονται στα σχολικά βιβλία της ιστορίας» μάλλον «…παράπεσαν» από τους επίσημους ιστοριογράφους. Μήπως η προσπάθειά τους ήταν να συντάξουν μια πιο «βολική», όπως ισχυρίζεστε, ιστορία;

Τα μετεπαναστατικά κοινωνικά ήθη πλημμυρισμένα από πουριτανισμό, καθωσπρεπισμό και άφθονη υποκρισία απαγόρευαν την όποια προσπάθεια αναφοράς στην πιο χαλαρή ζωή των πρωτεργατών του Εικοσιένα. Η μνημόνευση της ερωτικής ζωής τους, οι εξωσυζυγικές τους σχέσεις και τα ερωτικά τους ατοπήματα θα σκανδάλιζαν τα φαινομενικά χρηστά ήθη της εποχής και θα τσαλάκωναν την ηρωική εικόνα τους. Τα λόγια του αντιβασιλέα Μάουερ μεταφέρουν στην νοοτροπία των χρόνων εκείνων και ειδικότερα αρχές της δεκαετίας του 1830… «θεωρείται μεγάλη ντροπή να συζεί κανείς παράνομα με μία γυναίκα». Από τη άλλη το νεοσύστατο ελληνικό κράτος είχε ανάγκη από «Ελληνάρες», άμεμπτα σύμβολα ηρωισμού που θα χρησίμευαν στην διαπαιδαγώγηση των νεοελλήνων στους μετέπειτα πολεμικούς και απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους.

Αληθινά γέλασα πολύ με τον Ανδρεά Λόντο και τον έρωτά του για την ισπανίδα αρτίστα του θεάτρου. Τόσο πολύ τον γοήτευσε η ομορφιά της;

Ο Ανδρέας Λόντος ορκισμένος εργένης παρέμεινε σε όλη του τη ζωή αθεράπευτα γλεντζές. Η ερωτική του τρέλα για τη φημισμένη Ιταλίδα πριμαντόνα Rita Basso στα 56 του χρόνια έγινε αντικείμενο κουτσομπολιών στη μικρή Αθήνα. Η Ιταλίδα πριμαντόνα με την ομορφιά της και με τη μελωδική της φωνή είχε ταράξει τα χρηστά ήθη της συντηρητικής τότε Αθηναϊκής κοινωνίας. Ήταν η πρώτη θεατρίνα που αντίκριζαν οι Αθηναίοι γιατί μέχρι τότε του γυναικείους ρόλους στα θεατρικά μπουλούκια υποδύονταν άντρες. Οι εφημερίδες την αποκαλούσαν «Μαγευτική Σειρήν». Άντρες κάθε ηλικίας έκαναν τα πάντα για να εξασφαλίσουν μία θέση στην πλατεία του θεάτρου. Η Rita Basso έγινε η αιτία ο Δήμαρχος Αθηναίων Δημήτρης Καλλιφρονάς να κόψει το ρεύμα της Αγγλικής πρεσβείας γιατί ο πρεσβευτής Lyons είχε ερωτοπάθει και αυτός, όπως και ο Καλλιφρονάς από τη Rita. Κάθε βράδυ οι ανθοδέσμες, τα χρυσαφικά, τα δώρα των θαυμαστών της πανέμορφης θεατρίνας έκαναν σωρό στο καμαρίνι της. Κάποιο βράδυ ένας κτηματίας από τα Μεσόγεια Αττικής πικαρισμένος από τις προσφορές των Αθηναίων για να κάνει μόστρα της φώναξε ενθουσιασμένος από τα τελευταία καθίσματα του θεάτρου τη φράση που έμεινε παροιμιώδες: «ας πάει και το παλιάμπελο για χάρη σου». Μέχρι και ο Μακρυγιάννης έγραψε στα Απομνημονεύματά του ότι μαθητές πουλούσαν τα βιβλία τους για να πάνε να ακούσουν τη θεατρίνα και ότι το γέρο Λόντο τον παλάβωσε η Rita Basso. Ο Λόντος πλήρωσε στο τέλος το πάθος του, αφανίστηκε οικονομικά.

Από την άλλη με τις περιγραφές γκρεμίζετε μια σημαντική προσωπικότητα, τον λόρδο Μπάιρον. Τι ακριβώς ήταν ο λόρδος και ποια ήταν η προσωπική του ζωή;

Ο Μπάιρον ως άνθρωπος και ποιητής υπήρξε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του 19ου αιώνα. Αριστοκράτης, ρομαντικός, ποιητής, ευπατρίδης, ηδονιστής, έκπτωτος άγγελος, καρμπονάρος, φιλέλληνας, ήρωας μερικά από τα επίθετα που του αποδίδουν. Ο Μπάιρον έμεινε στο Μεσολόγγι τρεις μήνες και δεκατέσσερεις ημέρες και έγινε εθνικός ήρωας. Ο Ελληνοποιημένος λόρδος που δεν συμμετείχε σε καμία μάχη με τους Τούρκους τιμήθηκε από την Ελλάδα με πάρα πολλούς τρόπους. Η ερωτική του ζωή, το απόκρυφο ευαγγέλιο της ζωής του. Ο πανσεξουαλιστής λόρδος διάβηκε ασθμενώς ένα-ένα όλα τα μονοπάτια «του ανθισμένου δρόμου της ηδονής». Ερωτεύτηκε μικρά κορίτσια, αγόρια αλλά και την ετεροθαλή αδερφή του Augusta Leigh με την οποία φημολογήθηκε ότι είχε κάνει την Elizabeth Medora. Μπλέχτηκε σε ερωτικές σχέσεις με μεγαλύτερες κυρίες (κόμισσες) της λονδρέζικης κοινωνίας. Γνωστός για τις διαστροφές του και τη διαχείριση των ερωμένων του, δημιουργός ίσως του περίφημου ποιητικού ερωτικού «κύκλου της Πίζας». Μετά από το θάνατό του πολλοί δημιουργοί έγραψαν και επηρεάστηκαν από τον τρόπο ζωής του, τη σκέψη και την ποίηση του. Ανάμεσά τους ο Heinrich Heine, o Victor Hugo, o Alphonse Lamartine, o Charles Boudelaire, o Johan Goethe, o Aleksandro Puskin και πολλοί άλλοι. Ο Hugo αποκαλούσε την πατρίδα μας «Ελλάδα του Ομήρου και του Μπάιρον». Οι στίχοι του Κωστή Παλαμά τα λένε όλα για τον λόρδο Μπάιρον: «Ήρθες την ίδια σου ζωή στης ιερής θυσίας να φέρει το βωμό / κι αν έζησες Διόνυσος, ξεψύχησες Μεσίας». Δύο λέξεις είναι αρκετές να χαρακτηρίσουν τον Εγγλέζο εκκεντρικό λόρδο: Βλάσφημη Μεγαλοφυΐα.

Αν και γράφετε για τον έρωτα στην επανάσταση σε κανένα σημείο του τόμου δεν πέφτετε στην παγίδα να γράψετε «ροζ ιστορίες». Δεν είναι δύσκολο αυτό το γεγονός όταν το θέμα από μόνο του σκανδαλίζει;

Τα βιβλία που περιγράφουν αισθηματικές περιπέτειες και ερωτικά πάθη συχνά χαρακτηρίζονται ως ανάλαφρα αναγνώσματα. Γι αυτό το λόγο «τα ερωτικά του ’21» δεν περιορίζονται μόνο στην αναφορά των ερωτικών περιπετειών των αγωνιστών αλλά παρουσιάζουν και το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναδεικνύονται εκπληρώνοντας έτσι το αρχικό στόχο της συγγραφής τους, που ήταν η απομάκρυνση από την παραπάνω κατηγοριοποίηση. Με τη συναίσθηση ότι λόγω του θέματός του το συγκεκριμένο βιβλίο θα συζητηθεί, έπρεπε να προσεχτούν ιδιαίτερα οι όποιες κρίσεις και συμπεράσματα που θα ξεμάκραιναν από την πραγματική αλήθεια. Ο στόχος κατά την άποψή μου επετεύχθη, αφήνοντας «Τα ερωτικά του ’21» πολύ μακριά από τη διάσταση της σκανδαλοθηρίας.

Διαβάζουν οι Έλληνες ιστορία;

Οι νεοέλληνες δεν διαβάζουν ιστορία στο βαθμό των «πατεράδων τους». Ίσως η πολύχρονη «ηρεμία» της σημερινής κοινωνικής ζωής δεν επικαιροποιεί την ιστορική μελέτη και ιδιαίτερα τη μελέτη της Εθνικής ιστορίας. Η έντεχνη ιστορική αποτύπωση στα σχολικά βιβλία μίας ιστορίας προσαρμοσμένης στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και στις επιταγές μας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας συντείνει σ’ αυτή την αστοχία… Το πρόβλημα μεγαλώνει με την αποστέωση στη σχολική αίθουσα του γόνιμου ιστορικού λόγου και των φτωχών πολλές φορές κακέκτυπων ιστορικών εγχειριδίων. Η ιστορία της Επανάστασης του 1821 ίσως αποτελεί για κάποιους ένα μακρινό, ξεχασμένο ιστορικό ανάγνωσμα. Ταπεινή φιλοδοξία μου «Τα Ερωτικά του ’21» να αποτελέσουν για τον νεοέλληνα εν δυνάμει αναγνώστη ένα διαφορετικό ταξίδι στα πολεμικά και παραδόξως ρομαντικά εκείνα χρόνια, τα σημαντικότερα όμως της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας. Ένα ταξίδι γνώσης από το παρελθόν που θα του ξεδιαλύνει το παρόν και θα του προφητεύσει το μέλλον. Τα λόγια του Ευριπίδη πρέπει να καμπανίζουν στα αυτιά των νεοελλήνων: «Ευτυχισμένοι όσοι από την ιστορία τους έχουν μάθει».

Ποια ιστορικά βιβλία θα προτείνατε να διαβάσουμε;

Η αναφορά σε μερικούς τίτλους ιστορικών βιβλίων από τη δική μου τη ματιά θα προσανατόλιζε τους βιβλιοαναγνώστες της ιστορίας σε μονοπάτια υποκειμενικής θεματογραφίας. Αυτό που ενδιαφέρει είναι τα βιβλία που διαβάζονται να προάγουν τη συλλογική μνήμη και να μην αναιρούν την ιστορική αλήθεια. Να συμπορεύονται με τα λόγια του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού: «Το ἔθνος πρέπει νά μάθει νά θεωρεῖ ἐθνικόν ὅ,τι εἶναι Ἀληθές».

Η κριτική έγραψε καλά λόγια για το βιβλίο σας. Τι σημαίνει αυτό για την συνέχεια του έργου σας;

Πράγματι «Τα Ερωτικά του ‘21» ταξιδεύουν με μπουνάτσες στις θάλασσες της ελληνικής ιστοριογραφίας «πληρώνοντας» με τον καλύτερο τρόπο την ανθρώπινη συγγραφική ματαιοδοξία μου. Η σκληρά πολεμική και ταυτόχρονα ρομαντική ιστορία του Εικοσιένα με έχει «αρρωστήσει» με το μικρόβιο της συγγραφής και άλλων βιβλίων. «Τα Ερωτικά του ’21» αποτελούν το πρώτο βιβλίο από την τριλογία που αναφέρεται σε αισθηματικές περιπέτειες που έλαμψαν στα χρόνια πριν την επανάσταση του Εικοσιένα μέχρι την έξωση του Όθωνα το 1862. Το δεύτερο βιβλίο είναι συνέχεια των «Ερωτικών…» με αναφορές σε αισθηματικές περιπέτειες του Αθανάσιου Διάκου, του ενθυμηματογράφου Νικόλαου Κασομούλη, του Αναστάσιου Μαυρομιχάλη και άλλων πρωταγωνιστών. Το τρίτο βιβλίο αναφέρεται στην Οθωνική περίοδο και έχει τον τίτλο «Βασίλισσα Αμαλία, Ίντριγκες και σκάνδαλα στο παλάτι της άτεκνης Βασίλισσας». Και τα δύο αυτά βιβλία βρίσκονται στο στάδιο της έκδοσης.

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ