Γράφει ο Κωνσταντίνος Γ. Κρητικός*.
Θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες, ίσως και για ημέρες πάνω σε αυτό το θέμα. Συζητήσεις επί συζητήσεων, προτάσεις επί προτάσεων. Η ουσία όμως είναι πως στην Ελλάδα του έτους 2015 προς 2016 και όχι στην Ελλάδα του 1950-1960, δεν υπάρχει καμία επαγγελματική προοπτική για σχεδόν το σύνολο των πολιτών της Χώρας και ιδιαίτερα για τους νέους επιστήμονες. Είναι σαφές επίσης, πως δεδομένων των καθημερινών γεγονότων και δυσμενών εξελίξεων έχει αρχίσει πλέον να τίθεται υπό αμφισβήτηση και το θέμα της αξιοπρεπούς διαβίωσης, ιδιαίτερα του μέσου Έλληνα νοικοκύρη που συνεχίζει να σέβεται και να τηρεί τους νόμους της Πατρίδας του.
Που βαδίζουμε λοιπόν ως Χώρα; Γνωρίζει κανένας να απαντήσει; Καταλαβαίνει κανένας τί συμβαίνει; Αμφιβάλλω πλέον εάν γνωρίζουν ξεκάθαρα και οι ίδιοι οι πολιτικοί ηγέτες και οι κατέχοντες δημόσια αξιώματα!
Αντιλαμβάνομαι πλήρως το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στην Ελληνική κοινωνία, το οποίο δυστυχώς από ότι όλα δείχνουν θα επιδεινωθεί, αλλά προς το παρόν θα επικεντρωθώ στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι νέοι επιστήμονες της Χώρας, η γενιά της χαμένης ελπίδας και των χαμένων ονείρων. Η γενιά που πλέον έφτασε, μετά από πολλά χρόνια σπουδών και θυσιών (προσωπικών και οικογενειακών) να βιώνει μια παντελώς ασαφή εργασιακή πραγματικότητα και προοπτική και να διακινδυνεύει πλέον σοβαρά (μαζί με πολλές ακόμη ομάδες της Ελληνικής κοινωνίας) την αξιοπρεπή της διαβίωση. Όλες οι πόρτες πλέον στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα είναι κλειστές. Τίποτα πλέον δεν μπορεί να σταθεί και να λειτουργήσει σωστά, διότι το ίδιο το Κράτος βάζει καθημερινά πλέον εμπόδια. Αποτέλεσμα είναι το τεράστιο κύμα μετανάστευσης νέων Ελλήνων επιστημόνων προς το εξωτερικό. Προσωπικά, επειδή γνωρίζω καλά ως γιατρός τον ιατρικό χώρο, διαπιστώνω εδώ και αρκετό καιρό, πως το σύστημα υγείας έχει αρχίσει και αδειάζει από νέους ιατρούς. Σε πολλές περιοχές (ειδικά στην επαρχία) έχει ήδη αδειάσει. Κενές λίστες ειδικευόμενων ιατρών, κενά αγροτικά ιατρεία σε όλη σχεδόν τη Χώρα, ελάχιστοι πλέον νέοι σε ηλικία επιμελητές ιατροί (ειδικευμένοι ιατροί) στα Ελληνικά νοσοκομεία και από την άλλη ένας ΕΟΠΥΥ (Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας) που επιμένει να κρατάει τις συμβάσεις του για λίγους, αγνοώντας αδίκως χιλιάδες νέους ιατρούς που προσπαθούν να επιβιώσουν επαγγελματικά και να αποφύγουν τη μοναδική πλέον δυνατότητα που έχουν της μετανάστευσης στο εξωτερικό. Η νέα λοιπόν γενιά επιστημόνων που επέλεξε να μείνει εδώ, στη Χώρα της, να δουλεύει ακατάπαυστα νύχτα-μέρα, συνεχώς μειώνεται. Συγκεκριμένα, όσον αφορά την ιατρική κοινότητα έχουν ήδη μεταναστεύσει και συνεχίζουν να φεύγουν προς το εξωτερικό χιλιάδες νέοι γιατροί αναζητώντας καλύτερη επαγγελματική προοπτική και αξιοπρεπή διαβίωση, δύο σημαντικά, βασικά πράγματα που πλέον τείνουν να χαθούν στη Χώρα μας.
Παράλληλα, καθημερινά εμφανίζονται πολλαπλές δημοσιεύσεις και ανακοινώσεις για εργασία στο εξωτερικό, που ζητούν όλο και περισσότερους νέους Έλληνες γιατρούς. Το πρόβλημα αυτό, είναι προφανές, πως θα αποτελέσει πολύ σύντομα μια υγειονομική βόμβα και μια τεράστια απειλή για το σύστημα υγείας της Χώρας μας. Αποτελεί λοιπόν, μεγάλη πρόκληση για την Ηγεσία του τόπου να καταφέρει να αντιστρέψει το τεράστιο αυτό κύμα φυγής των νέων Ελλήνων επιστημόνων, να αντιστρέψει την απελπισία και την απογοήτευση που νιώθουν για την ίδια τους τη Χώρα και να τους δείξει επιτέλους φως στο τούνελ της Πατρίδας τους. Είναι επείγον πλέον θέμα και τεράστια πρόκληση για την Πολιτεία να αντιστρέψει, όπως προανέφερα, αυτό το τεράστιο κύμα διαρροής Ελλήνων νέων ιατρών και γενικότερα επιστημονικού προσωπικού προς το εξωτερικό. Να πειστούν οι νέοι επιστήμονες ότι και στη Χώρα τους παρά τις πολύ δύσκολες συνθήκες μπορούν να έχουν μια αξιοπρεπή διαβίωση και επαγγελματική προοπτική. Αν και δυστυχώς το έργο αυτό μοιάζει πλέον να είναι πολύ δύσκολο, έως και ακατόρθωτο, διότι έχει πλέον πάρει μεγάλες διαστάσεις και επιπλέον η εμπιστοσύνη προς το πολιτικό προσωπικό και τους κατέχοντες δημόσια αξιώματα και θέσεις έχει χαθεί.
Γιατί δεν δόθηκε η πρέπουσα σημασία όλα αυτά τα χρόνια στο μεγάλο αυτό πρόβλημα, είναι ένα μεγάλο ερώτημα, που ενδεχομένως, δυστυχώς να οφείλεται στο γεγονός πως στην εποχή μας δόθηκαν άλλες προτεραιότητες. Ορισμένοι υποστηρίζουν και προσωπικά συμφωνώ, πως δυστυχώς στην εποχή μας αναδείχθηκαν ως πρώτη προτεραιότητα και ως πρωταρχική κοινωνική αξία τα υλικά μέσα, ενώ οι επιστήμη, η γνώση, η εκπαίδευση και οι πνευματικές αξίες οδηγήθηκαν σταδιακά προς εξαφάνιση. Η ανατροπή αυτή οδήγησε την κοινωνία μας και τους ηγέτες της στην παρακμή, όπου το ανώτερο κινήθηκε προς το κατώτερο. Δεν υπήρξε ορθή αξιολόγηση σχεδόν σε τίποτα και κυρίως στο δημόσιο τομέα επικράτησε σε πολλές περιπτώσεις η αναξιοκρατία. Δεν είναι λίγα τα περιστατικά όπου άνθρωποι που δεν δούλεψαν πραγματικά ποτέ στη ζωή τους ή δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα για το αντικείμενο τους βρέθηκαν σε δημόσιες θέσεις να διευθύνουν άλλους ικανούς. Έτσι η παρακμή γινόταν συνεχώς πιο βαθειά, ο χώρος της Υγείας σταδιακά επιδεινώθηκε, η Παιδεία το ίδιο, όπως και άλλοι ζωτικής σημασίας τομείς. Δυστυχώς αυτό δεν το αντιλήφθηκαν πολλοί, ούτε έγκαιρα ή ακόμα και αν το αντιλήφθηκαν δεν μπόρεσαν για διάφορους λόγους να σταθούν απέναντι του. Αντιστράφηκε έτσι το αξιακό σύστημα της κοινωνίας. Πρώτα τα υλικά μέσα και μετά οι αξίες.
Σήμερα, πραγματικά αναρωτιέμαι. Έχουν καταλάβει οι ηγέτες της Χώρας τίποτα από όλα αυτά; Γνωρίζουν που βαδίζουμε; Ξέρει κανένας; Χάθηκε τελικά η ισορροπία των πραγμάτων, μαζί με τη σοφία των Ηγετών; Υπάρχει πλέον αυτοκριτική και αυτογνωσία; Ποιές είναι οι αιτίες αυτού του τεράστιου αλαλούμ που βιώνουμε; Είναι άσχετοι όσοι μας κυβέρνησαν και συνεχίζουν να μας κυβερνούν, είναι άσχετοι όσοι τους συμβούλεψαν και τους συμβουλεύουν, φταίμε εμείς ως λαός; Τι συμβαίνει; Αλλά και από την άλλη, δίνεται η εντύπωση πως και εμείς διψάμε για ψέματα, θέλοντας να φτάσουμε στο τέλος του δρόμου κατευθείαν χωρίς να περάσουμε από το δύσκολο παρόν και τη δύσκολη πραγματικότητα. Άσχετοι λοιπόν και ανίκανοι ηγέτες με άσχετους και ανίκανους συμβούλους και/ή λαχτάρα του πολυπόθητου και ευφραντικού τέλους με πλήρη αποφυγή της δύσκολης πραγματικότητας! Ως πότε όμως; Είναι φανερό πλέον πως το οποίο «λίπος» υπήρχε σε οποιονδήποτε τομέα (υλικό ή ψυχικό) ως απόθεμα τείνει να ξοδευτεί. Πλέον έχει αρχίσει και τίθεται το πρόβλημα της σχεδόν ανύπαρκτης επαγγελματικής προοπτικής και δυστυχώς της αναξιοπρεπούς διαβίωσης.
Οι νέοι επιστήμονες, λοιπόν, γεμάτοι απογοήτευση πλέον, έχοντας χάσει την αξιοπρέπεια, την επαγγελματική τους προοπτική και την ελπίδα για την ίδια τους τη Χώρα, έχασαν και την αυτοπεποίθηση τους. Επικρατεί ένα γενικευμένο μούδιασμα και όλοι αναρωτιούνται τι πρέπει να κάνουν. Συζητήσεις με το περιεχόμενο «να φύγω στο εξωτερικό ή να κάτσω και να προσπαθήσω περισσότερο στην Πατρίδα μου, κοντά στους δικούς μου, στην οικογένεια μου, όμως και το φιλότιμο έχει τα όρια του», είναι πολύ συχνές πλέον. Όταν όμως ο άνθρωπος χάνει την αξιοπρέπεια και την αυτοπεποίθηση του, δεν αισθάνεται αρκετά ικανός να ενεργήσει, να πράξει, να διεκδικήσει, να δημιουργήσει, να αριστεύσει, ξεπερνώντας τον εαυτό του και προσφέροντας πραγματικά στο κοινωνικό σύνολο.
Η νέα γενιά επιστημόνων δεν επιθυμεί προσωπικά ανταλλάγματα και προσωπικές υποσχέσεις από τους εκάστοτε κυβερνώντες, ηγέτες και κατέχοντες δημόσια αξιώματα, όπως γινόταν στο παρελθόν μέσω του κομματικού/πελατειακού κράτους. Η γενιά αυτή επιθυμεί ένα δίκαιο, καθαρό και σταθερό επαγγελματικό περιβάλλον με αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και ίδιους όρους, ίδιες και ίσες ευκαιρίες και αξιοκρατικούς κανόνες για όλους.
*Επιμελητής Παθολογίας Γενικού Νοσοκομείου Χαλκίδας,
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών,
Reader των Ιατρικών Εκδόσεων Oxford University Press, U.K. (Oxford Handbook of Clinical Medicine & Oxford Handbook of Clinical Specialties),
Reviewer του Ευρωπαϊκού Περιοδικού Παθολογίας (European Journal of Internal Medicine).
