Της Ράνιας Γάτου
Ποιήτριας, Δοκιμιογράφου, Εικαστικού
Η εσωτερική στάση απέναντι στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομούμε την αίσθηση του εαυτού μας και την αντίληψη του κόσμου που μας περιβάλλει. Είναι η δύναμη που καθορίζει τις αντιδράσεις μας, την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τις αντιφάσεις της ζωής, και τελικά τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε την αλήθεια μας. Η στάση αυτή δεν περιορίζεται μόνο στην αντίληψη της καθημερινότητας ή των πραγμάτων που μας συμβαίνουν, αλλά διαπνέει τη βαθύτερη κατανόηση της ύπαρξής μας και του σκοπού μας στον κόσμο.
Η πραγματικότητα, όπως την αντιλαμβανόμαστε, είναι συχνά φευγαλέα και ρευστή. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποκειμενικότητα του παρατηρητή. Για τον λόγο αυτό, δύο άτομα που βιώνουν την ίδια εμπειρία μπορεί να την αντιληφθούν εντελώς διαφορετικά. Όσο πιο ανοικτή και ευέλικτη είναι η εσωτερική μας στάση, τόσο πιο ικανό το πνεύμα μας να προσαρμόζεται στις ανατροπές που επιφυλάσσει η ζωή. Η δυνατότητά μας να ενσωματώνουμε τις εμπειρίες μας και να μαθαίνουμε από αυτές είναι το πιο ισχυρό εργαλείο που έχουμε για να κατανοήσουμε την πραγματικότητα και να αναπτύξουμε τις δυνατότητές μας ως άτομα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η εσωτερική μας στάση είναι ένα απλό μέσο για να «ανεχτούμε» τη ζωή, αλλά μάλλον μια βαθιά διαδικασία ενεργητικής συνειδητότητας και συναισθηματικής ωριμότητας. Η φιλοσοφία του Στωικισμού, για παράδειγμα, διδάσκει ότι οι εξωτερικές συνθήκες είναι πέρα από τον έλεγχό μας, αλλά η στάση μας απέναντι σε αυτές είναι απόλυτα υπό τον έλεγχό μας. Η εσωτερική ειρήνη, η αυτοκυριαρχία και η αποδοχή της μοίρας, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος, αποτελούν αναπόσπαστα μέρη της στάσης του Στωικού σοφού απέναντι στην πραγματικότητα. Το ίδιο ισχύει και για τις σύγχρονες ψυχολογικές προσεγγίσεις, οι οποίες τονίζουν τη σημασία της αποδοχής των γεγονότων και της υπέρβασης του συναισθηματικού καταιγισμού που συχνά προκαλούν.
Η στάση μας απέναντι στην πραγματικότητα αντανακλά τις βαθύτερες πεποιθήσεις μας για τον κόσμο και τον εαυτό μας. Εάν πιστεύουμε ότι η ζωή είναι γεμάτη από ανείπωτους κινδύνους και ανασφάλειες, θα αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις με φόβο και άγχη. Αντίθετα, εάν επιλέξουμε να βλέπουμε την πραγματικότητα ως μια συνεχώς εξελισσόμενη ευκαιρία για μάθηση και ανάπτυξη, τότε κάθε εμπόδιο θα γίνεται πρόκληση για την ενδυνάμωσή μας και όχι πηγή απογοήτευσης. Εδώ έγκειται και η σημασία της φιλοσοφικής στάσης που αναλαμβάνουμε απέναντι στη ζωή: η αποδοχή των περιορισμών της ανθρώπινης ύπαρξης και του αβέβαιου μέλλοντος μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο ισχυρή και απελευθερωμένη ψυχική κατάσταση.
Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της ζωής μας. Όταν καταφέρνουμε να διατηρήσουμε μια στάση εσωτερικής ειρήνης και αυτογνωσίας, μπορούμε να παρατηρούμε την πραγματικότητα με αποστασιοποίηση, χωρίς να υποκύπτουμε στις παροδικές συναισθηματικές εκρήξεις ή στους εξωτερικούς θορύβους. Η αυτογνωσία, η κατανόηση της φύσης των σκέψεων και των συναισθημάτων μας, αποτελεί την αφετηρία για τον έλεγχο της στάσης μας. Όταν αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως παρατηρητές και όχι ως θύματα των εξωτερικών γεγονότων, αποκτούμε τη δυνατότητα να επηρεάζουμε την αντίδρασή μας, αποδεχόμενοι ότι η πραγματικότητα είναι κάτι παραπάνω από τις στιγμιαίες εντυπώσεις και τη φυσική αίσθηση.
Μέσα από τη συνεχιζόμενη πνευματική αναζήτηση, κατανοούμε ότι η αληθινή πραγματικότητα δεν περιορίζεται μόνο στα φαινόμενα, αλλά διαπερνά την ουσία των πραγμάτων. Όταν η εσωτερική στάση μας βασίζεται στην αληθινή σοφία, τότε η ζωή γίνεται μια διαρκής ανακάλυψη της ανώτερης φύσης μας και της σύνδεσής μας με τον κόσμο γύρω μας. Η αποδοχή του γεγονότος ότι η ζωή είναι αβέβαιη και γεμάτη με αντιφάσεις δεν σημαίνει ότι υποχωρούμε, αλλά ότι αγκαλιάζουμε τις δυσκολίες ως μέρος της διαδρομής μας προς την πνευματική και προσωπική ολοκλήρωση.
Η εσωτερική στάση μας απέναντι στην πραγματικότητα είναι επομένως το άνοιγμα του εαυτού μας προς τον κόσμο, η διαρκής προσπάθεια να κατανοήσουμε και να αποδεχθούμε τις αλήθειες που διαμορφώνουν τη ζωή μας. Η εξέλιξή μας ως ανθρώπων συντελείται όταν αναγνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν τελικά «σωστές» ή «λάθος» αντιδράσεις σε όσα μας συμβαίνουν, αλλά ότι η βαθύτερη αλήθεια προκύπτει από τη συνειδητότητά μας για τη διαδικασία αυτής της αντίδρασης. Εν τέλει, η δύναμη της στάσης μας απέναντι στην πραγματικότητα βρίσκεται στη συνειδητότητα και την αποδοχή του αβέβαιου και του άγνωστου, που ανοίγει την πόρτα για τη δημιουργία μιας πραγματικότητας που δεν καθορίζεται από τον φόβο, αλλά από την αγάπη και την εσωτερική αρμονία.
