-“Ο θάνατος της ΕΕ μπορεί να έρθει γρήγορα”!
Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.
Η εμμονική πολιτική της Γερμανίας στην Ευρώπη δύο πράγματα έχει σίγουρα οδηγήσει σε ανάπτυξη:
Την οικονομία της – προς το παρόν τουλάχιστον- και τον εθνικισμό στην Ευρώπη. Το δεύτερο “επίτευγμα” αρχίζει να γίνεται απειλητικό για το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης, η οποία, αν συνεχίσει στην ίδια ρότα, είναι βέβαιο, ότι θα καταλήξει στα βράχια.
Το αμερικανικό κέντρο πολιτικών και στρατηγικών αναλύσεων και μελετών “Stratfor” σε ανάλυσή του επισημαίνει, ότι η οικονομική αποτυχία στην προσπάθεια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα οδηγήσει τα κράτη-μέλη να πιέσουν για να επανέλθουν εξουσίες, που έχουν εκχωρηθεί στην ΕΕ, πίσω στα έθνη-κράτη.
Σημειώνει, μάλιστα, ότι η άνοδος των εθνικιστικών ή ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων σ΄ όλη την Ευρώπη είναι δεδομένο, ότι θα υπονομεύσει την θεμελιώδη πολιτική της ΕΕ, και τα θεσμικά όργανά της θα καταλάβουν σύντομα, ότι η διαχείριση αυτών των πιέσεων μπορεί να είναι μόνον βραχυπρόθεσμη.
“Με τον καιρό, ο εθνικισμός θα είναι φράγμα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με Κυβερνήσεις, που θα επαναπατρίσουν ισχύ, οδηγώντας στην κατάρρευση της Ένωσης”.
Η αποτυχημένη οικονομική πολιτική, που προσπαθούν να επιβάλουν, θα οδηγήσει στην αναγκαστική αναμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το “Stratfor” υποστηρίζει, ότι “με τον καιρό, ο εθνικισμός θα είναι φράγμα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση με κυβερνήσεις, που θα επαναπατρίσουν ισχύ για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ, οδηγώντας στην κατάρρευση της Ένωσης”.
Υπενθυμίζει, ότι στις 29 Μαΐου 2005 , οι Γάλλοι ψηφοφόροι απέρριψαν την πρόταση ενός ευρωπαϊκού Συντάγματος, με εθνικό δημοψήφισμα. Μια εβδομάδα αργότερα, οι Ολλανδοί ακολούθησαν το παράδειγμά τους. Αυτή η σαφής απόρριψη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ήταν μια σημαντική στιγμή στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
“Ο ανταγωνισμός μεταξύ εθνικισμού και παν-ευρωπαϊσμού βρίσκεται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Σύμφωνο της Ρώμης του 1957”
Το άρθρο του κέντρου πολιτικών και στρατηγικών αναλύσεων και μελετών “Stratfor” αναφέρει αναλυτικά τα εξής: “Μια δεκαετία μετά απ΄ αυτά τα δημοψηφίσματα, το ευρωπαϊκό σχέδιο βρίσκεται σε βαθύτατη κρίση. Η οικονομική κρίση, που ξεκίνησε το 2009 και παρήγαγε την κρίση της ευρωζώνης, έχει ξυπνήσει εθνικιστικά ένστικτα, που υπονομεύουν την ΕΕ. Αυτές οι φυγόκεντρες δυνάμεις ήταν πάντα παρούσες. Η βασική διαφορά, όμως, σήμερα είναι, ότι τα έθνη θα επιλέξουν να υπαναχωρήσουν από τις απόψεις τους για “ολοκλήρωση” για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ εθνικισμού και παν-ευρωπαϊσμού βρίσκεται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τότε, που διατυπώθηκε το σχέδιο για πρώτη φορά στην Ρώμη το 1957. Η Ένωση παρουσιάστηκε ως μια προσπάθεια δημιουργίας μιας διεθνούς οντότητας από μια ομάδα εθνών-κρατών, που είχαν διαφορετικές οικονομίες, πολιτικές παραδόσεις και ιστορικές συγκρούσεις.
“Η προκύψσα οργάνωση ήταν ένα υβρίδιο μεταξύ ενός ενιαίου πανευρωπαϊκού φορέα και μιας κοινότητας κυρίαρχων εθνών-κρατών”
Για να ενοποιήσει αυτά τα κράτη, η Ευρωπαϊκή Ένωση υποσχέθηκε ειρήνη και οικονομική ευημερία. Η προκύψασα οργάνωση ήταν ένα υβρίδιο μεταξύ ενός ενιαίου πανευρωπαϊκού φορέα και μιας κοινότητας κυρίαρχων εθνών-κρατών. Στις επόμενες δεκαετίες, ο ανταγωνισμός , με τον εθνικισμό οδήγησε αρκετές φορές στην επιβράδυνση της διαδικασίας ολοκλήρωσης.
Η πρώτη κίνηση για να επιβραδύνουν την ολοκλήρωση ήρθε μόλις τρία χρόνια μετά την θεμελιακή Συνθήκη της Ρώμης. Το 1960, ο Γάλλος Πρόεδρος Σαρλ ντε Γκωλ έκανε μια πρόταση για την τροποποίηση της Συνθήκης για την μείωση της ισχύος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε αποκεντρωθεί η ισχύς πίσω στα εθνικά κοινοβούλια. Η πρόταση δεν πέρασε, λόγω της αντίστασης από άλλα κράτη-μέλη, αλλά αποτέλεσε προηγούμενο για άλλες ανάλογες περιπτώσεις.
Η ευρωπαϊκή ενοποίηση εισήλθε σε μια μακρά περίοδο στασιμότητας το 1965
Το 1965, ο De Gaulle εναντιώθηκε στο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συγκεντρώσει περισσότερη δύναμη και στο σχέδιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την χρηματοδότηση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Η Γαλλία δεν ήθελε να χάσει τον έλεγχο αυτής της πολιτικής. Το Παρίσι αποσύρθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και όλες τις επιτροπές του, αναγκάζοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκαταλείψει την προσπάθειά της, επειδή η γαλλική “έξοδος” θα σήμαινε το θάνατο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση εισήλθε σε μια μακρά περίοδο στασιμότητας μετά από αυτό, η οποία προκλήθηκε εν μέρει και από την οικονομική ύφεση και την κρίση των τιμών του πετρελαίου την δεκαετία του 1970.
“Μια εξαιρετικά αποτελεσματική Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με επικεφαλής τον Γάλλο φιλοευρωπαϊστή Ζακ Ντελόρ επανέφερε την Ευρωπαϊκή Ένωση στον δρόμο προς την ολοκλήρωση”
Στην δεκαετία του 1980, η Ευρωπαϊκή Ένωση επανήλθε στον δρόμο προς την ολοκλήρωση. Μια εξαιρετικά αποτελεσματική Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με επικεφαλής τον Γάλλο φιλοευρωπαϊστή Ζακ Ντελόρ είχε τα ηνία την περίοδο αυτή, από το 1985 έως το 1994. Το τέλος της δεκαετίας έφερε την επανένωση της Γερμανίας και την πτώση του Κομμουνισμού, μια σαρωτική ιστορική αλλαγή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση την χρησιμοποίησε για να πιέσει για “περισσότερη ολοκλήρωση”. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Πρόεδρος της ΕΕ ενέκρινε επίσης μέτρα, όπως το κοινό νόμισμα “ευρώ” το 1988, μέσω της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης και της συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992.
Ωστόσο, ο εθνικισμός εξακολουθούσε να δυσχεραίνει την Ευρωπαϊκή Ένωση.
“Το 2007, τα περισσότερα κράτη μέλη υιοθέτησαν τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, που για κάποιους ήταν συμφωνία- κερκόπορτα μεταξύ εθνικών και Κοινοτικών ηγετών, η οποία “θρέφει” τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα”
Η Βρετανίδα Πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ δεν δεχόταν αυτά, που κρίνονταν ως υπερβολικές εξουσίες των Βρυξελλών. Το 1980, η ίδια , δήλωνε επί λέξει, «θέλω τα λεφτά μου πίσω», κατά την διάρκεια μιας διαφωνίας με τις Βρυξέλλες για την ρύθμιση των συνεισφορών του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ. Η Θάτσερ άφησε πίσω της αυτή την νοοτροπία στην Βρετανία. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση προχώρησε, αλλά για πρώτη φορά, άφησε μερικά έθνη εκτός.
Η απόρριψη του Ευρωπαϊκού Συντάγματος από Γάλλους και Ολλανδούς αποτέλεσαν νέο φρένο,το 2005.
Το 2007, τα περισσότερα κράτη μέλη υιοθέτησαν τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, η οποία επαναλάμβανε το κείμενο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, γραμμή προς γραμμή. Στα περισσότερα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ολλανδίας και της Γαλλίας, τα κοινοβούλια επεκύρωσαν την Συνθήκη. Πολλοί παρομοιάζουν την Συνθήκη ως μια συμφωνία- κερκόπορτα μεταξύ εθνικών και Κοινοτικών ηγετών, η οποία “θρέφει” τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα.
“Η οικονομική ύφεση αποκάλυψε βασικά προβλήματα, όπως, ότι η Οικονομική και Νομισματική Ένωση είχε καταστήσει αδύνατο για τα κράτη-μέλη να προσαρμόσουν τις επιμέρους νομισματικές πολιτικές τους”
Λίγο μετά την έγκριση της Συνθήκης της Λισαβόνας, στην Ευρώπη άρχισε μια οικονομική κρίση, που εκτροχίασε εντελώς τις προσπάθειες ολοκλήρωσης. Με τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ αντιμέτωπα με την ύφεση και την ανεργία, οι εθνικές Κυβερνήσεις “διαιρέθηκαν” επί της οικονομικής πολιτικής. Ταξινομήθηκαν σε δύο στρατόπεδα: Εκείνους, που βλέπουν την κρίση ως την καλύτερη στιγμή για οδυνηρές μεταρρυθμίσεις και εκείνους, που πιστεύουν στα κίνητρα, που θα πρέπει να προηγηθούν των μεταρρυθμίσεων. Η οικονομική ύφεση αποκάλυψε, επίσης, βασικά προβλήματα, όπως, ότι η Οικονομική και Νομισματική Ένωση είχε καταστήσει αδύνατο για τα κράτη-μέλη να προσαρμόσουν τις επιμέρους νομισματικές πολιτικές τους.
“Οι επαναδιαπραγματεύσεις, που θα ζητήσει ο Κάμερον, θα οδηγήσουν σίγουρα πολλά βήματα πίσω την ολοκλήρωση της ΕΕ”
Η κρίση δημιούργησε ευκαιρίες για ευρωσκεπτικιστικά κόμματα. Τον Μάϊο του 2014, αυτά τα κόμματα κέρδισαν τις ευρωπαϊκές εκλογές σε πολλά κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Πιό σημαντικό, αυτές οι νίκες αύξησαν την εθνικιστική ρητορική . Αλλά, βέβαια, είναι μόνον οι Κυβερνήσεις των κρατών-μελών, που μπορούν να αναγκάσουν τις Βρυξέλλες να επιστρέψουν μέρος της κυριαρχίας σε κράτη-μέλη.
Η νίκη του Κάμερον στις βρετανικές εκλογές είναι ένα ακόμη μήνυμα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο αμφισβητεί ευθέως τις υπάρχουσες πολιτικές και τις αρχές της ΕΕ. Οι επαναδιαπραγματεύσεις, που θα ζητήσει ο Κάμερον, θα οδηγήσουν σίγουρα πολλά βήματα πίσω την ολοκλήρωση της ΕΕ.
“Η δραματικά χαμηλή δημοτικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ήταν πιθανό να οδηγήσει κάποια κράτη-μέλη να απορρίψουν την νέα Συνθήκη”
Εάν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Λονδίνου και της ΕΕ, οδηγήσουν σε μια νέα ευρωπαϊκή Συνθήκη, η λαϊκή πίεση σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα οδηγήσει τις Κυβερνήσεις να διενεργήσουν δημοψηφίσματα. Η δραματικά χαμηλή δημοτικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ήταν πιθανό να οδηγήσει κάποια κράτη-μέλη να απορρίψουν την νέα Συνθήκη. Επιπλέον, οι Βρυξέλλες είναι απίθανο να δεχτούν ένα ευρωπαϊκό δημοψήφισμα για μια Συνθήκη, που θα μπορούσε να υπονομεύσει κάθε εξουσία της ή τα επιτεύγματά της.
Έτσι, οι Βρυξέλλες δεν θα δεχθούν αυτή την δυνατότητα. Πιθανόν να οδηγήσουν σε βρετανική έξοδο.
“Η Γαλλία θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να φέρει πίσω την ιδέα της Μεσογειακής Ένωσης, αφήνοντας την Γερμανία σε μια συμμαχία με την Βόρεια Ευρώπη”
Η αντιευρωπαϊκή ώθηση, ωστόσο, πιθανότα θα προκαλέσει μια αντίδραση. Βρυξέλλες, Βερολίνο και άλλες φιλο-ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν, πιθανώς, να δημιουργήσουν μια εσωτερική ομάδα κρατών-μελών πρόθυμων να προωθήσουν την ολοκλήρωση. Αυτό το τμήμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέο μοντέλο ένταξης στην ΕΕ. Με ορισμένα πλήρη ενταγμένα μέλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλα να είναι “συνδεδεμένα μέλη”, που θα επωφελούνται από την ελεύθερη ζώνη εμπορίου, αλλά δεν θα έχουν επίδραση στη χάραξη πολιτικής.
Το ζήτημα της γαλλο-γερμανικής συμμαχίας θα είναι στο επίκεντρο αυτής της νέας διαμόρφωσης. Η Γαλλία θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να φέρει πίσω την ιδέα της Μεσογειακής Ένωσης, αφήνοντας την Γερμανία σε μια συμμαχία με την Βόρεια Ευρώπη.
“Η μεγαλύτερη δυσκολία για τις Βρυξέλλες είναι να πείσει ορισμένα κράτη-μέλη της να συμμετάσχουν στα σχέδιά της, την ίδια ώρα, που η προοπτική της ευημερίας εξασθενίζει”
Ανεξάρτητα από το σχήμα, οποιαδήποτε αναδιάρθρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα απαιτούσε μια νέα Συνθήκη. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που απαιτούνται για την τόνωση της Οικονομίας σε μακροπρόθεσμη βάση, δεν θα προχωρήσουν. Γιατί τα κράτη-μέλη δεν είναι διατεθειμένα να τις εφαρμόσουν, επειδή δεν είναι δημοφιλείς στους ψηφοφόρους. Κατά συνέπεια, η οικονομική ευημερία θα παραμείνει η κύρια πρόκληση της Ευρώπης. Η μεγαλύτερη δυσκολία για τις Βρυξέλλες είναι να πείσει ορισμένα κράτη-μέλη της να συμμετάσχουν στα σχέδιά της, την ίδια ώρα, που η προοπτική της ευημερίας εξασθενίζει.
Εν τω μεταξύ, ο πειρασμός του εθνικισμού θα επηρεάσει τα κράτη-μέλη να αντιμετωπίσουν τις Βρυξέλλες και τον “επαναπατρισμό δύναμης” στις πρωτεύουσές τους. Σε τελική ανάλυση αυτό σημαίνει, ότι ο θάνατος της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί σύντομα να έρθει”.
