Η Μαρίνα Τσέκου είναι Επιμελήτρια Εκπαίδευσης στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ).

Από το 2000 έως σήμερα επιμελείται τα Εκπαιδευτικά Προγράμματα του ΕΜΣΤ. Έχει γράψει πολυάριθμα εκπαιδευτικά έντυπα για μαθητές καθώς και έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό για τον εκπαιδευτικό, ενώ έχει παρουσιάσει τη μέθοδο και τους στόχους των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΕΜΣΤ σε συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Από το 2009 είναι επίσης υπεύθυνη του προγράμματος ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα, το οποίο αποσκοπεί στην ισότιμη πρόσβαση στο πολιτισμό. Το ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα βραβεύτηκε από το ICOM – CECA το 2012, ως ένα από τα δέκα καλύτερα προγράμματα που εφαρμόζονται σε μουσεία διεθνώς.

-Εν μέσω μιας πολυεπίπεδης κρίσης που μαστίζει την ελληνική κοινωνία, η τέχνη πως μπορεί να δράσει προς όφελος των πολιτών;

«Η κρίση που βιώνουμε σήμερα είναι πράγματι, όπως τη χαρακτηρίσατε, πολυεπίπεδη και θα πρόσθετα ότι δεν αφορά μόνο την ελληνική κοινωνία αλλά ολόκληρο τον πλανήτη, γεγονός που εκδηλώνεται με δραματικό τρόπο στην έκταση που έχουν πλέον πάρει οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές. Οι πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, δημογραφικές ακόμα και οι κλιματολογικές συνθήκες αλλάζουν ραγδαία, προξενώντας στους πολίτες συναισθήματα ανασφάλειας, φόβου και ματαίωσης κάθε ονείρου και ελπίδας για το μέλλον. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο συνήθως η κρίση παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ αναπαράγει στερεοτυπικές αντιλήψεις και καλλιεργεί την αίσθηση της απειλής η οποία ακολούθως προβάλλεται στον συνάνθρωπο, κυρίως στον «ξένο», και εκδηλώνεται με τα γνωστά φαινόμενα της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας.MARINA1

Η τέχνη, από την άλλη πλευρά, μιλά για τη ζωή και τον κόσμο μέσα από τη δική της γλώσσα, που είναι κοινή για όλους τους ανθρώπους, πέρα από έθνη, σύνορα, θρησκείες, φυλές και όποιους άλλους διαχωρισμούς. Πηγάζει από την κοινή ανάγκη για δημιουργικότητα και ικανοποιεί επίσης την κοινή ανάγκη να γνωρίσουμε βαθύτερα και ουσιαστικότερα τον εαυτό μας και τον κόσμο. Η επαφή με την τέχνη διεγείρει τη φαντασία, τη σκέψη και τα συναισθήματα, εμπλουτίζει και διευρύνει τον τρόπο θέασης της πραγματικότητας και μας οδηγεί σε επαναξιολογήσεις και επανατοποθετήσεις ως προς τη σχέση μας με τον Εαυτό και με τον Άλλον».

-Άνθρωποι από μόνοι τους χωρίς καμιά παρέμβαση οργανώνονται σε  εθελοντικές ομάδες και προσφέρουν σημαντική βοήθεια προς τους συνανθρώπους μας. Αποτελεί ελπίδα για την κοινωνία μας τέτοιες πρωτοβουλίες και συμπεριφορές;

«Οι πρωτοβουλίες και οι κινήσεις πολιτών για παροχή βοήθειας στον συνάνθρωπο που έχει ανάγκη είναι ιδιαίτερα συγκινητικές και σημαντικές. Η συλλογή και διανομή ειδών διατροφής, ρουχισμού και φαρμάκων, οι συλλογικές κουζίνες, τα κοινωνικά ιατρεία και άλλες δράσεις αποτελούν συλλογικά εγχειρήματα που κάνουν πράξη την έννοια της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς. Οι κάτοικοι των νησιών και όλων των περιοχών που δέχονται τον μεγάλο όγκο των προσφύγων και των μεταναστών   αυθόρμητα συνέτρεξαν και εξακολουθούν να βοηθούν τον συνάνθρωπο με όποιον τρόπο μπορούν κάτω από συνθήκες εξαιρετικά δύσκολες. Συγκινητικές είναι και οι πρωτοβουλίες καλλιτεχνικών ομάδων και μεμονωμένων καλλιτεχνών οι οποίοι προσφέρουν, στο μέτρο του δυνατού, ανακούφιση από το στρες και την αγωνία για την επιβίωση, μέσα από την ψυχαγωγία και τη χαρά της δημιουργίας. Όλα αυτά δείχνουν ότι κοινωνία διατηρεί τα υγιή αντανακλαστικά της και ότι ο φόβος και η απάθεια δεν νίκησαν. Όμως, πλάι στις πράγματι ελπιδοφόρες προσπάθειες των πολιτών, χρειάζεται κυρίως ένας πολιτικός σχεδιασμός για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες που αυτή τη στιγμή είναι τεράστιες».

-Ποια προγράμματα υλοποιεί το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης;

«Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, από την αρχή της λειτουργίας του, σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα για όλες τις ηλικιακές ομάδες κοινού και επιχειρεί να καλύψει τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες διαφορετικών κατηγοριών κοινού. Ιδιαίτερη ανταπόκριση έχουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα που σχεδιάζουμε και υλοποιούμε για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με κύριο σκοπό την εξοικείωση του μαθητικού κοινού με τη σύγχρονη τέχνη, την ψυχαγωγία και την αυτοέκφραση. Υλοποιούμε επίσης σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς με σκοπό, πέρα από τη γνωριμία και εξοικείωση με τη σύγχρονη τέχνη, να δείξουμε τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί εκπαιδευτικά τόσο η μουσειακή επίσκεψη, όσο και τα ίδια τα έργα τέχνης για μια διαθεματική, κριτική και δημιουργική προσέγγιση των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων.

Να αναφέρουμε βέβαια και τα προγράμματα που υλοποιούνται στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα, το οποίο αποσκοπεί στην ισότιμη πρόσβαση στην τέχνη και τον πολιτισμό για όλους και απευθύνεται σε ομάδες ΑμεΑ, ομάδες μεταναστών, μονάδες απεξάρτησης, Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας σε φυλακές, σε ομάδες ηλικιωμένων με προβλήματα μνήμης, κ.ά. Τα μουσεία σήμερα καλούνται να αναλάβουν έναν ενεργό ρόλο στην κοινωνία, να ενθαρρύνουν και να κινητοποιούν ακόμα και τις πιο ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και να μην παραμένουν «κλειστά» εντός των τειχών τους. Το ΕΜΣΤ έχει απόλυτη συνείδηση αυτού του ρόλο και επιχειρεί, με όσα μέσα διαθέτει αυτή τη στιγμή, να τον υπηρετήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Απόδειξη αυτού αποτελεί η μεγάλη ανταπόκριση των κοινωνικών ομάδων και ο συγκινητικός ενθουσιασμός με τον οποίο συμμετέχουν, ενώ αναγνώριση αποτελεί η διάκριση που το πρόγραμμα έλαβε από το ICOM – CECA (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων) το 2012, ως ένα από τα δέκα καλύτερα προγράμματα που εφαρμόζονται στα μουσεία διεθνώς. Φυσικά τα προγράμματα του ΕΜΣΤ δεν εξαντλούνται εδώ. Υλοποιείται πρόγραμμα πρακτικής άσκησης φοιτητών, σε συνεργασία με Πανεπιστημιακές Σχολές, οργανώνονται παράλληλες εκδηλώσεις, διαλέξεις, ξεναγήσεις για το ευρύ κοινό, κ.ά. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια για να υλοποιηθούν τα προγράμματα αυτά σε όλη τους την έκταση καθώς και για σχεδιαστούν ακόμη περισσότερα είναι να ανοίξει το μουσείο με τις πραγματικά πολύ αξιόλογες συλλογές του, με περιοδικές εκθέσεις και άλλες δράσεις, όπως όλα τα ανοιχτά για το κοινό μουσεία στο κόσμο».

-Πόσο σημαντικό είναι τα παιδιά να επισκέπτονται και να ξεναγούνται στα μουσεία της χώρας μας;

«Τα οφέλη από την επίσκεψη σε ένα μουσείο και ακόμη περισσότερο η παρακολούθηση ενός σωστά σχεδιασμένου εκπαιδευτικού προγράμματος είναι πολλαπλά. Πέρα από τα γνωστικά οφέλη, τα παιδιά μυούνται στην ενεργητική και δημιουργική αναζήτηση νοήματος, ενθαρρύνονται να εκφράζουν τις σκέψεις και τις ιδέες τους, να τις μοιράζονται με την υπόλοιπη ομάδα αλλά και να ακούν τους άλλους, και εξοικειώνονται με την πλούσια σε σύμβολα γλώσσα της τέχνης, η οποία διευρύνει τη φαντασία και ανοίγει νέες διόδους επαφής και επικοινωνίας με τον κόσμο.

Τα παιδιά σήμερα έχουν συνηθίσει στη γρήγορη διαδοχή των κινούμενων εικόνων στα video games, στο ζάπινκγ, στη διαφήμιση, στα video clips, η οποία δεν αφήνει περιθώρια για παρατήρηση, σκέψη και επεξεργασία μηνυμάτων. Επίσης, στο σχολείο η πίεση της διδακτέας ύλης και στο σπίτι τα προβλήματα της καθημερινότητας στερούν από τα παιδιά τη δυνατότητα να εκφραστούν μέσα από το διάλογο και τη δημιουργική συζήτηση, στερούν από τα παιδιά τη δυνατότητα να σκεφτούν. Από την άλλη μεριά, η επαφή με ένα έργο τέχνης και η απόπειρα ανάλυσής του αποτελεί ερέθισμα για διανοητική άσκηση που απαιτεί την ενεργοποίηση των πιο βασικών ικανότητες του ανθρώπου: της παρατήρησης, της συγκίνησης και του λόγου. Παρατηρώντας και προσεγγίζοντας κριτικά ένα έργο τέχνης τα παιδιά ανακαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο ο καλλιτέχνης «βλέπει» τον κόσμο και τη θέση του σ’ αυτόν, αναγνωρίζουν συμβολισμούς και ανοίγονται σε νέους τρόπους όρασης της πραγματικότητας, σε νέες διεξόδους στις αναζητήσεις τους».

Ο ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ