Μπήκαν οι Κοζανίτες του Μονάχου στο Τριώδιο. Γράφει η συνεργάτιδα της «Ε.Γ.» Ρένα Τσόγκα. Φωτογραφίες: Νικόλαος Γουλιαβέρας. Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου έκλεισε με τους Κοζανίτες του Μονάχου να γιορτάζουν το πιο γνωστό αποκριάτικο έθιμο της Κοζάνης, τον “Φανό”.

Τα μέλη της Ένωσης Κοζανιτών του Μονάχου, πιστά στις παραδόσεις και τα έθιμα της ιδιαίτερης πατρίδας τους, έστησαν και πάλι τον Φανό τους στο Μόναχο φέρνοντας την κοζανίτικη Αποκριά στην καρδιά της Βαυαρίας και χόρεψαν γύρω του μαζί με τους παρευρισκόμενους στην όμορφη εκδήλωσή τους.fanos

Ιστορικές μαρτυρίες για την προέλευση του εθίμου του “Φανού” δεν υπάρχουν, παρά μόνον διάφορες απόψεις από λαογράφους και άλλους ερευνητές, με επικρατέστερη αυτή, που θέλει τον “Φανό” να είναι αναπαράσταση «του πυρρίχιου χορού των αρχαίων Ελλήνων» και τις  εκδηλώσεις, που τον συνοδεύουν, να έχουν τις ρίζες στις «αρχαίες Διονυσιακές τελετές».

Αποκριάτικο πανηγύρι με πολύ κέφι, χορό, γλέντι, κρασί και παραδοσιακά εδέσματα

Ήταν ένα αξέχαστο για τους παρευρισκομένους αποκριάτικο πανηγύρι με πολύ κέφι, γλέντι, χορό, άφθονο κρασί κατά την συνήθεια, καθώς και με τα καλομαγειρεμένα από τις νοικοκυρές του Συλλόγου παραδοσιακά τοπικά εδέσματα, τα γιαπράκια (λαχανοντολμάδες), τους κεφτέδες και τα κιχιά (στριφτές κοζανίτικες τυρόπιτες). Πολύ γέλιο και διασκέδαση χάρισε κατά το έθιμο του ανάμματος του Φανού, η αποκριάτικη αθυροστομία των Κοζανιτών, που εκφράστηκε με πειραχτικά  τραγούδια, τα λεγόμενα «ξινέντραπα» ή «μασκαραλίτκα» ή κατ’ ευφημισμόν «νοικουκυρίσια». Είναι σατυρικά τραγούδια με έντονες φαλλικές αναφορές, τα οποία τραγούδησαν οι άνδρες χορευτές, φορώντας την παραδοσιακή τους στολή.

«Τα έθιμα της βασιλόπιτας και του “Φανού” συμβολίζουν την δικαιοσύνη και την ισότητα»

Του εθίμου του “Ανάμματος του Φανού” προηγήθηκε η κοπή της πατροπαράδοτης βασιλόπιτας της Ένωσης Κοζανιτών Μονάχου από τον Διάκονο της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας π. Γεώργιο Σιώμο, ο οποίος στην ομιλία του αναφέρθηκε στην δικαιοσύνη και την ισότητα, που συμβολίζουν το έθιμο της βασιλόπιτας και το έθιμο του “Φανού”…fanos1

«Η Βασιλόπιτα είναι σύμβολο δικαιοσύνης σε μια εποχή, στην οποία πάσχουμε από έλλειψη δικαιοσύνης» τόνισε ο π. Γεώργιος και συμπλήρωσε: «Τα καρναβάλια, οι μεταμφιέσεις, οι μάσκες, ο “Φανός”, πέρα από τα παγανιστικά κατάλοιπα και τις ετερόδοξες συνήθειες που περιέχουν, είναι και ένα δείγμα ισότητας.

Η ημέρα του εθίμου του “Φανού” είναι μια ημέρα, η οποία επιτρέπει, ανεξάρτητα από τα πρόσωπα και την κοινωνική τους τάξη, την κρίση και την άσκηση κριτικής προς όλους τους ανθρώπους. Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε, ότι το έθιμο αυτό  είναι και ένα δείγμα δικαιοσύνης, αν και κατώτερο από την θεϊκή δικαιοσύνη και ισότητα, που διδάσκει η θρησκεία μας».

Δύο από τα «ξινέντραπα» τραγούδια της βραδιάς

Από τα πειραχτικά τραγούδια της βραδιάς, παραθέτουμε δύο χαρακτηριστικά «ξινέντραπα» :

“Θεία μου Νικολακίνα, να μην πας για λάχανα κι μας βαλτς σι βάσανα

να μην πας και για φακή κι σι βγάλουν το βρακί.

Να μην πας κι για πουρνάρια κι σι σκώσουν τα πουδάρια”.

 

“Μπαχτσιαβάνινα κινούρια, πόσου τα πουλάς τ΄αγγούρια.

Τα στραβά τα δίνου πέντι κι τα ίσια δικαπέντι

κι άμα θελτς να τ’ αγουράσεις, κάτσι ουπάν να τα ισιάσις.

Μπαχτσιαβάνινα μ’ αρέσεις κι στην αγκαλιά μ τα πέσεις

να μην κάθισι στ’ αγγούρια μόν στα θκα μ τα πιλιγγούρια”.

 

fanos3

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ