Έρχονται ριζικές αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα με νέες δραστικές μειώσεις των συντάξεων και πιθανή κατάργηση των Επικουρικών Ταμείων.
Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.
Ριζικές αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μας και σημαντικές μειώσεις στις συντάξεις αναμένονται κατά το επόμενο χρονικό διάστημα. Αυτό συμπεραίνεται από τα πρώτα επίσημα στοιχεία απόρρητης αναλογιστικής μελέτης του Υπουργείου Εργασίας για τις οικονομικές αντοχές των Ταμείων από το 2015 και μετά.
Την ίδια στιγμή η τρόϊκα θεωρεί ως προαπαιτούμενο την δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης για δραστικές παρεμβάσεις, που θα έχουν ως αποτέλεσμα την μείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών και την σταθεροποίησή τους σε χαμηλότερα από τα σημερινά επίπεδα για τα επόμενα έτη, κάτι που σημαίνει, ότι θα ισχύσουν και νέες δραστικές μειώσεις στα ποσά των συντάξεων τα επόμενα έτη.
Σύμφωνα με την εκτίμηση της αναλογιστικής μελέτης του Υπουργείου Εργασίας, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες των Ταμείων παραμένουν υψηλές έως το 2020, ενώ η όποια μείωση εμφανίζεται μετά το 2025. Ωστόσο, η εκτίμηση αυτή δεν βρίσκει σύμφωνη την Κομισιόν και για τον λόγο αυτόν ζητήθηκε να γίνει νέα πρόβλεψη με πλήρη δεδομένα, θεωρώντας, ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική και ότι οι συνταξιοδοτικές δαπάνες στην χώρα μας εξακολουθούν να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα τα επόμενα έτη.
Η αναθεωρημένη εκτίμηση θα παραδοθεί στην Κομισιόν στα μέσα του Δεκεμβρίου και σύμφωνα με πληροφορίες, σε αυτήν θα αποτυπώνεται μια αύξηση στα ποσοστά των συνταξιοδοτικών δαπανών κατά 15% ως 20%, ώστε να συμβαδίζουν με τις εκτιμήσεις που έχει κάνει, τόσο η Κομισιόν όσο και η Eurostat.
Κλιμακούμενες δραστικές μειώσεις στις συντάξεις από το 2015 και μετά
Σε πίνακα που περιλαμβάνεται στην απόρρητη αναλογιστική μελέτη φαίνονται οι αρχικές εκτιμήσεις για την εξέλιξη της δαπάνης συντάξεων ως ποσοστού του ΑΕΠ και επίσης οι προβλέψεις της μελέτης για το ύψος, που θα διαμορφωθούν τα ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων για το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ και το Δημόσιο, χωρίς να συνυπολογίζεται το τμήμα της βασικής σύνταξης των 360 ευρώ, που θα χορηγείται σε όσους βγαίνουν στην σύνταξη μετά το 2015.
Η πρόβλεψη της αναλογιστικής μελέτης για τα ποσοστά αναπλήρωσης, δηλαδή τα ποσά σύνταξης, που θα παίρνουν οι ασφαλισμένοι, υπολογισμένα ως εκατοστιαία ποσοστά επί των εισφορών τους, είναι απογοητευτική, καθώς αυτά κυμαίνονται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τα σημερινά. Συγκεκριμένα στο ΙΚΑ το ποσοστό αναπλήρωσης, βάσει εισφορών και χωρίς το προνοιακό κομμάτι των κατώτατων ορίων, υπολογίζεται, σύμφωνα με τις τεχνικές παραμέτρους της μελέτης, στο 40% ενώ μετά το 2020 περιορίζεται μόλις στο 30%!
Στον ΟΑΕΕ το ποσοστό αναπλήρωσης, δηλαδή το ποσό σύνταξης, που θα παίρνει ένας ασφαλισμένος έναντι των εισφορών, που έχει καταβάλει για 35 έτη, πέφτει από 60% στο 55% για το 2015 και σταδιακά στο 45%, ενώ στο Δημόσιο η εικόνα είναι λίγο διαφορετική, καθώς από το 70%, που είναι σήμερα το ποσοστό της σύνταξης σε σχέση με τον συντάξιμο μισθό, υποχωρεί στο 60% ως το 2020 και κάτω από το 50% μετά το 2040.
Στην πράξη αυτά τα ποσοστά αναπλήρωσης σημαίνουν, ότι ένας ασφαλισμένος του ΙΚΑ με αποδοχές 1.000 ευρώ θα πάρει σύνταξη, η οποία κατά μέσο όρο θα κυμαίνεται στα 400 ευρώ μηνιαίως, ενώ ένας δημόσιος υπάλληλος με μισθό 1.400 ευρώ θα έχει κατά μέσο όρο σύνταξη κάτω από 980 ευρώ τον μήνα, εφόσον θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης από το 2015 και μετά.
Η πραγματικότητα, που δεν εμφανίζεται στις μελέτες αυτές, είναι, ότι πολλα Ταμεία παρουσιάζουν μεγάλα ελλείμματα. Για το 2015 το ΙΚΑ, για παράδειγμα, έχει ταμειακό κενό της τάξης των 930 εκατ. ευρώ ενώ ο ΟΑΕΕ εμφανίζει ταμειακό κενό 400 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται επίσης, ότι οι ανάγκες των Ταμείων υποεκτιμούνται, καθώς σε καμία μέτρηση δεν λαμβάνονται υπόψη οι καθυστερούμενες υποχρεώσεις τους, δηλαδή οι συντάξεις, που είναι στην αναμονή και πληρώνονται με καθυστέρηση ενός και δύο ετών.
Προτάσεις για 6 αλλαγές – “φωτιά”
Το Υπουργείο Εργασίας έχει στείλει ήδη προτάσεις στην τρόϊκα και τώρα εξετάζονται οι εξής παρεμβάσεις, που δρομολογούν σημαντικές δομικές αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα:
1. Αύξηση των ορίων ηλικίας στις πρόωρες συντάξεις κατά 2 έτη. Αυτή εξετάζεται να συμπεριληφθεί στις δεσμεύσεις με την τρόϊκα αλλά με ανοιχτό χρονοδιάγραμμα εφαρμογής του μέτρου, το οποίο η ελληνική πλευρά δεν επιθυμεί να θέσει σε εφαρμογή πριν το πρώτο τρίμηνο του 2015.
2. Αλλαγή στον υπολογισμό των κατώτατων συντάξεων με πλήρη αναλογικότητα, δηλαδή με ποσά, που θα αναλογούν στις εισφορές, τις οποίες έχουν πληρώσει οι ασφαλισμένοι. Σήμερα, η κατώτατη σύνταξη σε όλα τα Ταμεία με 15 έτη ασφάλισης είναι 487 ευρώ. Από το ποσό αυτό, τα 280-310 ευρώ αντιστοιχούν σε εισφορές, ενώ το υπόλοιπο ποσό είναι προνοιακό και συμπληρώνεται από το κράτος για να υπάρχει ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης. Αν αλλάξει το σύστημα υπολογισμού -όπως ήδη έχει εισηγηθεί το ΙΚΑ- με ειδικούς συντελεστές και με βάση τις ημέρες ασφάλισης, τότε τα νέα ποσά θα πέσουν στο επίπεδο των 300 ευρώ!
3. Μείωση των εισοδηματικών κριτηρίων για το ΕΚΑΣ, τα οποία δεν έχουν αλλάξει από το 2011. Ήδη το Υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται νέα κλίμακα, με χαμηλότερα όρια εισοδήματος, για τους δικαιούχους του ΕΚΑΣ.
4. Αύξηση των ορίων ηλικίας στις πρόωρες συντάξεις κατά 2 χρόνια. Αυτή εξετάζεται να συμπεριληφθεί στις δεσμεύσεις για την συμφωνία, αλλά με ανοιχτό το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής και πάντως μετά από το πρώτο τρίμηνο του 2015, όπως επιθυμεί η ελληνική πλευρά. Η τρόϊκα ζητά πλήρη κατάργηση όλων των πρόωρων συντάξεων και θέσπιση του 62ου έτους ως αφετηρία για την συνταξιοδότηση. Σήμερα η νομοθεσία επιτρέπει την έξοδο ακόμη και από το 50ό έτος, είτε για μειωμένη, είτε και για πλήρη σύνταξη (Δημόσιο και ΔΕΚΟ για μητέρες με ανήλικο και 25ετία ως το 2010).
5. Αύξηση του ελάχιστου χρόνου για κατώτατη σύνταξη στα 20 έτη, από τα 15 που είναι σήμερα.Αυτή είναι, επίσης, στις προτάσεις του Υπουργείου Εργασίας αλλά και σε αυτή την περίπτωση θα εξαρτηθεί από τις πιέσεις των δανειστών, αν θα εφαρμοστεί άμεσα για όλους, όσοι έχουν λιγότερα από 20 έτη ή αν θα ισχύσει για νέους, ή για τους 45άρηδες ασφαλισμένους. Το βέβαιο είναι, πάντως, ότι θα γίνει εντός του 2015.
6. Κατάργηση ταμείων επικουρικής ασφάλισης μέσω της απορρόφησής τους από το ΙΚΑ. Οι αλλαγές θα επηρεάσουν όσους βγουν σε σύνταξη από το 2015 και μετά. Χιλιάδες ασφαλισμένοι έχουν κατοχυρωμένα δικαιώματα με αναγνωρίσεις πλασματικών ετών, που κινδυνεύουν να τα χάσουν, στην περίπτωση που γίνουν δραστικές παρεμβάσεις.
