(από αριστερά προς τα δεξιά) Δρ. Λίνα Μενδώνη, Υπουργός Πολιτισμού & Αθλητισμού Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, Πρέσβης Καλής Θελήσεως της UNESCO Καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Γενικός Διευθυντής Μουσείου Ακρόπολης

Διεθνής ημερίδα, η οποία αφιερώθηκε στην μνήμη του Προέδρου του ΔΣ του Μουσείου, Καθηγητή Δημητρίου Παντερμαλή

Του Αποστόλη Ζώη

Με ιδιαίτερη συγκίνηση πραγματοποιήθηκε σήμερα στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης η διεθνής ημερίδα με θέμα «Παρθενώνας και Δημοκρατία», η οποία αφιερώθηκε στην μνήμη του Προέδρου του ΔΣ του Μουσείου, Καθηγητή Δημητρίου Παντερμαλή, το μεγάλο έργο του οποίου συνεχίζεται με αυτό τον τρόπο. Στην ημερίδα συμμετείχαν διακεκριμένοι επιστήμονες και εκπρόσωποι των διεθνών Επιτροπών για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Ομιλίες

Πιο συγκεκριμένα,  η Υπουργός  Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνας Μενδώνη, μεταξύ άλλων τόνισε: “Μετά από μια μακρά περίοδο προετοιμασίας, πραγματοποιήθηκε χθες υπό τη νέα Πρόεδρο, διακεκριμένη ιστορικό και αρχαιολόγο Δρα Christiane Tytgat, η Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Συνδέσμου για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.Οι εκπρόσωποι των Εθνικών Επιτροπών είχαν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν έναν αναλυτικό απολογισμό της πλούσιας έως τώρα δράσης τους. Πρωτίστως όμως να συζητήσουν διεξοδικά,να διαμορφώσουν από κοινού τα επόμενα βήματα της στρατηγικής τους και να συντονίσουν τις ενέργειές τους με γνώμονα τις πυκνές και ιδιαίτερα σημαντικές διεθνείς εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος σχετικά με το αίτημα της επιστροφής και επανένωσης των Γλυπτών στην Αθήνα”. και συνέχισε, καταλήγοντας:

“Τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποτελούν οργανικά και αναπόσπαστα μέρη ενός σύνθετου αρχιτεκτονήματος και καθολικού καλλιτεχνικού δημιουργήματος, τα οποία συναποτελούν με αυτό μια ενιαία και αδιαίρετη φυσική, αισθητική και νοηματική οντότητα. Ως όλον, το οικοδόμημα βρίσκεται σε άμεση διαλεκτική σχέση και συνάφεια με τα οικοδομήματα που το περιβάλλουν, και που μαζί με αυτά συγκροτούν στο σύνολό τους μια αδιάσπαστη ενότητα, η οποία προσδιορίζεται και αναδεικνύεται από το βράχο και το φυσικό τοπίο της Ακρόπολης των Αθηνών. Η ενότητα αυτή έχει συγκεκριμένο ιδεολογικό και νοηματικό υπόβαθρο. Εκπέμπει συγκεκριμένα μηνύματα και συμβολισμούς.

H βίαιη απομάκρυνση των Γλυπτών από το φυσικό τους περιβάλλον διαρρηγνύει αυτήν την ενότητα. Αποστερεί το εννοιολογικό πλαίσιο, που καθιστά δυνατή την κατανόηση και την ερμηνεία τους, διαστρεβλώνει και αλλοιώνει τα μηνύματα και τους συμβολισμούς του ίδιου του Παρθενώνα και ολόκληρου του μνημειακού συνόλου της Ακρόπολης. Αλλοίωση αυτού του είδους συνιστά καίρια και απαράδεκτη ζημία για κάθε μνημείο και δη για ένα Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO”.

 και του Ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, Καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, ανέφερε ανάμεσα σε άλλα:

” Όμως, για πρώτη φορά σ’ αυτόν τον ναό, τον Παρθενώνα,  η Δημοκρατία του «χρυσού αιώνα» του Περικλή τολμά να σκεφθεί, να σχεδιάσει και να σμιλέψει πάνω στο σκληρό υλικό του πεντελικού μαρμάρου μια εικόνα σύγχρονή της: την πομπή των Παναθηναίων με τους Αθηναίους να προσέρχονται στον ναό της πολιούχου θεάς. Πρόκειται για την αποτύπωση μιας πραγματικής παρέλασης που στα 160 μέτρα του μήκους της ζωφόρου περιλαμβάνει 380 ανθρώπινες μορφές, διακόσιες μορφές ζώων και άλλες προσφορές και δώρα προς την προστάτιδα θεά της Αθήνας”.

 Επίσης:

Γλυπτική και αρχιτεκτονικό πλαίσιο

Καθ. Μανόλης Κορρές

Γλυπτές παραστάσεις συναντάμε συνήθως σε δωρικούς ναούς στα αετώματα και στις μετόπες. Σπανιότερα είναι τα γλυπτά σε ζωφόρο δωρικού ναού, όπως στους ναούς του Ηφαίστου στην Αθήνα και του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Ο Παρθενώνας είναι ακραία περίπτωση ναού, με γλυπτά εικονιστικά θέματα σε αετώματα, μετόπες και στις τέσσερις πλευρές του σηκού, συνθέσεις με θέματα μυθολογικά, που ακολουθούν κανόνες. Η ζωφόρος περιέχει αναφορές στη μυθολογία αλλά κυρίως εικονίζει την Αθηναϊκή Πολιτεία.

…κα πτερ χι σπανίως κάμνουν… λληνικς πιγραφς στν λλοδαπή
Άγγελος Π. Ματθαίου

Μεταξὺ τῶν παμπόλλων ἐπιγραφῶν ποὺ κατὰ καιρούς, ἤδη ἀπὸ τὸν 17ο αἰ., διηρπάσθησαν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα περιλαμβάνονται καὶ μερικές, οἱ ὁποῖες συνιστοῦν ἀναπόσπαστο τμῆμα ἐπιγραφικῶν ἑνοτήτων, λ.χ. ἐκείνης περὶ τῆς διαχειρίσεως τῶν ἱερῶν χρημάτων τῆς Ἀθηνᾶς, ἢ συνανήκουν, ἢ καὶ συναρμόζονται πρὸς σημαντικὰ ψηφίσματα. Ὁ ἐπαναπατρισμὸς καὶ ἡ συνένωσίς τους πρὸς τοὺς ἐγχωρίους λίθους, στοὺς ὁποίους ἀνήκουν, εἶναι ἑδραῖο καὶ δίκαιο αἴτημα, ἀντίστοιχο πρὸς αὐτὸ περὶ τῶν ἀρχιτεκτονικῶν γλυπτῶν τοῦ Παρθενῶνος.


Ο δημοκρατικός συμβολισμός του Παρθενώνα σήμερα
Δρ. Έλενα Κόρκα

O Παρθενώνας, με μέτρο τον άνθρωπο, αποκρυσταλλώνει αρχιτεκτονικά και αισθητικά τα ύψιστα ιδεώδη και τις αξίες της δημοκρατικής κοινωνίας διαχρονικά. Οι κοινωνίες μπορούν να μεταβάλλονται με τους χρόνους, όμως οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι λειτουργίες παραμένουν αδιάσειστοι μάρτυρες της εξέλιξης της κοινωνίας των πολιτών. Ο τρόπος με τον οποίο βιώνουν και αλληλεπιδρούν απέναντι στον δημοκρατικό συμβολισμό του μοναδικού αυτού μνημείου, αποκαλύπτει το βάθος και την ποιότητα της ενσυναίσθησης των σημερινών πολιτών της παγκόσμιας κοινωνίας.

Ο Παρθενώνας στον 21ο αιώνα: Έργα διασφάλισης της απρόσκοπτης πρόσβασης όλων των πολιτών
Δρ. Έλενα Κουντούρη

Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται τα πρόσφατα έργα που υλοποιήθηκαν στην Ακρόπολη, με στόχο τη διασφάλιση του δημοκρατικού δικαιώματος της απρόσκοπτης πρόσβασης όλων των πολιτών στον αρχαιολογικό χώρο, και αφορούν, μεταξύ άλλων, στην εγκατάσταση σύγχρονου ανελκυστήρα πλαγιάς και τη δημιουργία νέων διαδρομών ΑμΕΑ.

Ο Παρθενώνας, ναός της Δημοκρατίας
Καθ. Louis Godart

Ένας πολιτισμός είναι πλούσιος στους κανόνες και τα σύμβολα που κοσμούν την ιστορία του. Πριν από 3.700 χρόνια, οι Έλληνες, όπως αποδεικνύεται από τα κείμενα των μυκηναϊκών πινακίδων, ήταν ευαίσθητοι στην έννοια της δικαιοσύνης και πριν από περισσότερα από 2.500 χρόνια εφηύραν την Δημοκρατία. Αφού σταμάτησαν τους Πέρσες στον Μαραθώνα και την Σαλαμίνα, έχτισαν τον Παρθενώνα που γιορτάζει τις αξίες της δημοκρατίας τόσο για την Ελλάδα όσο και για ολόκληρο τον κόσμο. Είναι καιρός η Βρετανία να σβήσει την μνήμη του εγκλήματος που διέπραξε ένας εκπρόσωπός της και να επιστρέψει τα γλυπτά του Φειδία στο ναό της θεάς.

Από την Σαλαμίνα έως τον Παρθενώνα: Βελτιώνοντας την Δημοκρατία
Δρ. Christiane Tytgat

Πριν από 2.500 χρόνια, η Ναυμαχία της Σαλαμίνας ήταν σημείο καμπής στην ιστορία της Ελλάδας. Οι ναοί της Ακροπόλεως, κατεστραμμένοι από τους Πέρσες, ξαναχτίστηκαν με διάταγμα του Δήμου μόνο στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. Ο Παρθενώνας μαρτυρεί την πολιτική, την οικονομική και πολιτιστική κυριαρχία της Αθήνας, ενώ η ζωφόρος του ναού τιμά τους κατοίκους της δημοκρατικής πόλης. Αυτή είναι η ‘μοναδική’ ιστορία την οποία μας λένε τα ανεκτίμητα Γλυπτά του Φειδία. Καιρός να επιστραφούν στην Αθήνα!


Πόσο δημοκρατικός ήταν τελικά ο Παρθενώνας;
Καθ. Paul Cartledge

Αναφέρεται συχνά ότι ο Παρθενώνας είναι το σύμβολο της δημοκρατίας. Σκέφθηκα ότι θα ήταν διδακτικό να αναφέρω με ποιους τρόπους και σε ποιον βαθμό ήταν δημοκρατικός ο Παρθενώνας, στο αρχικό του πλαίσιο.

Η ‘Δημοκρατία’ και ο Παρθενώνας: Επανασχεδιασμός των Μεγάλων Σχεδίων της Κλασικής Αθηναϊκής Δημοκρατίας
Γιώργος Βάρδας

Σε αυτή την ημερίδα αναλογίζομαι τις δημοκρατικές παρορμήσεις που εκφράστηκαν στην δημιουργία, τον σχεδιασμό και την οικοδόμηση του Παρθενώνα, και αναφέρομαι στην διαχρονική κληρονομιά και την έμπνευση που δίνει αυτό το εμβληματικό μνημείο ως «φάρος της δημοκρατίας», όπως αναφέρει ο αείμνηστος ιστορικός William St. Clair.

Παρθενώνας και Δημοκρατία, 2022
Mag. Alexandra Pistofidou

O Παρθενώνας της Αθήνας του 5ου αιώνα π.Χ. έγινε το σύμβολο της Δημοκρατίας, της ελευθερίας και του κόσμου. Ο ισχυρισμός αυτός υποστηρίζεται από την αφήγηση της εξέλιξης των πολιτικών συστημάτων μέσα στο χρόνο, από τον Μεσαίωνα μέχρι την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Heiliges Römisches Reich), την Αναγέννηση και τις επαναστάσεις, την δυναστεία των Αψβούργων, τον τελευταίο Kaiser, και από τη σύγκριση δύο μεγάλων Ηγετών του παρελθόντος, του Περικλή και του Franz Joseph. Ο σκοπός είναι να επισημανθεί η σημασία της επανένωσης όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα και η συνακόλουθη, κρίσιμη σημασία της Δημοκρατίας σήμερα.


Ο Παρθενώνας, σύμβολο του ευρωπαϊκού δημοκρατικού μας πολιτισμού
Καθ. Dusan Sidjanski

Η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα αντιπροσωπεύει μια συμβολική χειρονομία ενότητας. Αποκαθιστώντας την ακεραιότητα του εμβληματικού μνημείου της Ελλάδας, επιβεβαιώνουμε την ενότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού που στηρίζει τις περισσότερες από τις αξίες μας, όπως την δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αναγνώριση του ανθρώπου, στα οποία συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό η Αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα η στωική φιλοσοφία.

Η αφήγηση του Βρετανικού Μουσείου και τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο επίκεντρο της συζήτησης για την αποαποικιοποίηση – ένα θέμα ηθικής
Καθ. Celina F. Lage

Ορισμένα μέρη του Κώδικα Δεοντολογίας του ICOM για τα Μουσεία και άλλα έγγραφα αναλύονται υπό το φως του αιτήματος για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Στον Κώδικα αυτόν, διαβάζουμε μία σειρά από συμπεριφορές και κανόνες που συνάδουν με την σύγχρονη μετα-αποικιακή σκέψη. Συμπεραίνουμε ότι τα νέα πρότυπα της μουσειακής πρακτικής καλούν τα μουσεία σε συνεχή διάλογο και συνεργασίες, σε αναζήτηση ενός δημοκρατικού διαλόγου μεταξύ χωρών, θεσμών και κοινοτήτων, αναζητώντας κοινές αξίες και στόχους.

Πολλές ευχαριστίες, τονίστηκε πως οφείλονται στην Aegean και στο Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη για την πολύτιμη υποστήριξή τους.

(από αριστερά προς τα δεξιά)
– Δρ. Christiane Tytgat, Πρόεδρος Διεθνούς Συνδέσμου για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα
– Δρ. Γεώργιος Διδασκάλου, Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού
– Δρ. Λίνα Μενδώνη,Υπουργός Πολιτισμού & Αθλητισμού
– Καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, Γενικός Διευθυντής Μουσείου Ακρόπολης
– Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, Πρέσβης Καλής Θελήσεως της UNESCO
– Άννα Παναγιωταρέα
– Κωνσταντίνος – Αύγουστος Ρίζος, Προεδρεύων του ΔΣ του Μουσείου Ακρόπολης
Δρ. Λίνα Μενδώνη,Υπουργός Πολιτισμού & Αθλητισμού
 https://we.tl/t-ySaoWHeMgQ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ