Μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο μοναδικός Έλληνας επιστήμονας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο για το Διάστημα Πέτρος Ντίνας.
Συνέντευξη – Παρουσίαση: Αποστόλης Ζώης.
Αν και κατέχει προπτυχιακό και μεταπτυχιακό τίτλο από τη Σχολή Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Τρικάλων, συγκεκριμένοι λόγοι τον οδήγησαν να αιτηθεί τη συμμετοχή του σ΄ ένα πρόγραμμα που ασχολείται με τις διαστημικές επιστήμες. Πρόκειται για τον Πέτρο Ντίνα, ερευνητή στη μοριακή φυσιολογία της άσκησης της Σχολής Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διδακτορικό φοιτητή του Πανεπιστημίου Wolverhampton στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος πέτυχε να αποσπάσει υποτροφία από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος για να συμμετάσχει σ’ ένα εξειδικευμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα εκπαίδευσης στο Διεθνές Πανεπιστήμιο για το Διάστημα. Είναι ο μοναδικός Έλληνας επιστήμονας με καταγωγή από τη Θεσσαλία και συγκεκριμένα τα Τρίκαλα. Αυτές τις ημέρες βρέθηκε στην περιοχή των Τρικάλων, όπου δέχθηκε να παραχωρήσει συνέντευξη στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ.
Αν και κατέχετε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό τίτλο από τη Σχολή Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Τρικάλων, συγκεκριμένοι λόγοι σας οδήγησαν να αιτηθείτε τη συμμετοχή σας σ΄ ένα πρόγραμμα που ασχολείται με τις διαστημικές επιστήμες στο Διεθνές Πανεπιστήμιο για το Διάστημα στο Μόντρεαλ του Καναδά. Μπορείτε να αναφερθείτε σε αυτούς τους λόγους;
Το συγκεκριμμένο πρόγραμμα προσπαθεί να συνδυάσει διάφορα γνωστικά πεδία. Αυτό είναι αρκετά δύσκολο γιατί πρέπει να υπάρξει μια συννενόηση μεταξύ επιστημόνων από διάφορα πεδία. Για παράδειγμα κάποιοι που ασχολούνται με τεχνικά ζητήματα θα πρέπει να ενημερωθούν και να εφαρμόσουν πράγματα σε θεωρητικό επίπεδο και το αντίστροφο. Αυτό είναι κάτι όμως που μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες να εξελίξουν την επιστήμη τους. Στο Διεθνές Πανεπιστήμιο για το Διάστημα πιστεύουν ότι χρειάζεται κάποιος να είναι ενημερωμένος για όλα τα ζητήματα έστω και αν αυτά είναι άσχετα με την επιστήμη που πρεσβεύει. Αυτό μπορεί να σε βοηθήσει νε εξελιχθείς και να γίνεις καλύτερος όχι μόνο ως επιστήμονας αλλά και ως άνθρωπος. Ο κύριος λόγος λοιπόν που επέλεξα να αιτηθώ τη συμμετοχή μου σ’αυτό το πρόγραμμα ήταν ακριβώς αυτό, να με βοηθήσει να εξελιχθώ ως επιστήμονας. Παρόλα αυτά το πρόγραμμα με βοήθησε και σε προσωπικό επίπεδο κυρίως γιατί απέκτησα εμπειρίες ενός διαφορετικού τρόπου σκέψης. Ένας άλλος λόγος για τη συμμετοχή μου στο πρόγραμμα ήταν γιατί ήθελα να μετρήσω τις δυνάμεις μου σε παγκόσμιο επίπεδο και να δω κατά πόσο μπορώ να σταθώ επάξια δίπλα σε διακεκριμμένους επιστήμονες απ’όλο τον κόσμο. Το αποτέλεσμα και η βαθμολογία μου με δικαίωσε. Πρέπει να πώ ότι νιώθω μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στη δουλειά μου μετά το πρόγραμμα και τελικά πιστεύω ότι πάντα πρέπει να προσπαθούμε και να δίνουμε την ευκαιρία στην επιτυχία έστω και αν οι πιθανότητες είναι μικρές. Τέλος θα ήθελα να επισημάνω ότι δεν θα είχα αιτηθεί την συμμετοχή μου στο πρόγραμμα αν δεν είχα την ενθάρυνση και υποστήριξη από τους Καθηγητές μου στη ΣΕΦΑΑ Τρικάλων και κυρίως τον Καθηγητή Γιάννη Κουτεντάκη και τον Δόκτωρα Ανδρέα Φλουρή. Τους ευχαριστώ θερμά γι’αυτό.
Πώς ονομάζεται το συγκεκριμένο πρόγραμμα; Εσείς ποιο είναι το αντικείμενό σας;
Το πρόγραμμα ονομάζεται «Πρόγραμμα Σπουδών για το Διάστημα», και διεξάγεται μια φορά το χρόνο σε διαφορετική χώρα και πόλη του κόσμου. Αποτελείται από τρία μέρη, υποχρεωτικές διαλέξεις (περίπου 56) από τις οποίες λαμβάνουν χώρα 5 διαγωνίσματα για τους συμμετέχοντες, ερευνητική δραστηριότητα σε τμήμα επιλογής του συμμετέχοντα (π.χ. μηχανικής, αστροφυσικής, ανθρώπινης απόδοσης στο Διάστημα κλπ.) και ομαδική ερευνητική εργασία επιλογή από τρεις διαφορετικές εργασίες που αφορούν τις δραστηριότητες που θα παράξουν καινούργια γνώση σε σχέση με το Διάστημα. Κάθε συμμετέχοντας βαθμολογείτε με το μέσο όρο των βαθμών που συγκέντρωσε στα τρία αυτά μέρη. Φυσικά για να ολοκληρώσει κάποιος το πρόγραμμα θα πρέπει να συγκεντρώσει βαθμολογία πάνω από το 50%. Θα ήθελα εδώ να αναφέρω ότι πρόσφατα δημοσιεύτηκε σε επιστημονικό περιοδικό με σύστημα κριτών (Disaster Medicine and Public Health Preparedness) μία εργασία στην οποία είμαι ο πρώτος συγγραφέας. Αυτή η εργασία αφορά το τρίτο μέρος του προγράμματος ομαδικής εργασίας που ολοκλήρωσα στον Καναδά και σύμφωνα με τον Καθηγητή Scott Madry ενός από τους επιβλέποντες Καθηγητές αυτή είναι η πρώτη φορά στα 27 χρόνια που διεξάγεται το πρόγραμμα που μία ομαδική εργασία δημοσιεύετε σε επιστημονικό περιοδικό με σύστημα κριτών.
Κατέχω προπτυχιακό και μεταπτυχιακό τίτλο από τη Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Τρικάλων με ειδικότητα στη άσκηση για κλινικούς πληθυσμούς. Είμαι επίσης τελοιόφοιτος της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών στα Τρίκαλα. Από το 2013 κάνω το διδακτορικό μου στη μοριακή φυσιολογία της άσκησης στο πανεπιστήμιο του Wolverhampton στο Ηνωμένο Βασίλειο σε συνεργασία με τη ΣΕΦΑΑ Τρικάλων στην οποία έχω τη τιμή να είμαι και επίτημος διδάσκοντας. Στο πανεπιστήμιο του Wolverhampton είμαι ερευνητής και επισκέπτης καθηγητής στη φυσιολογία του ανθρώπου. Το αντικείμενο της έρευνας που ασχολούμαι είναι να εξετάσω σε μοριακό επίπεδο κατά πόσο δύο συγκεκριμμένα γονίδια που ενεργοποιούνται με την άσκηση μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα βάρους και κατά συνέπεια την παχυσαρκία στον άνθρωπο. Το αντικείμενο της έρευνάς μου έχει σχέση με το Διάστημα καθώς οι αποστολές στο Διάστημα είναι πολύπλοκες και πολύπλευρες και στο πλαίσιο αυτό η συμπεριφορά του ανθρώπινου σώματος κάτω από συνθήκες επιβάρυνσης όπως είναι η άσκηση είναι απαραίτητο να ερευνηθούν.
Είναι εφικτό στο μέλλον να δημιουργηθεί ένας πυρήνας επιστημόνων στην Ελλάδα που θα μπορεί να προάγει ερευνητικές συνεργασίες μεταξύ διαφόρων γνωστικών πεδίων και να εκπονεί μελέτες σχετικές για το διάστημα;
Πιστεύω πως ναι. Οι Έλληνες επιστήμονες όχι μόνο δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τους επιστήμονες σε πιο προηγμένες χώρες αλλά μπορούν να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Για παράδειγμα αν ρίξετε μια ματιά στα βιογραφικά και τις χρηματοδοτήσεις που πετυχαίνουν αρκετοί Καθηγητές της ΣΕΦΑΑ Τρικάλων θα δείτε ότι στην Ελλάδα παράγεται υψηλού επιπέδου γνώση. Γι’αυτό λοιπόν πιστεύω ότι η δημιουργία ενός φορέα που θα προάγει τις συνεργασίες μεταξύ διαφόρων επιστημονικών πεδίων θα βοηθούσε στο να πραγματοποιηθούν υψηλού επιπέδου ερευνητικές εργασίες με παγκόσμιο αντίκτυπο. Επίσης όσο και να φαντάζει απίθανο οι δραστηριότητες για το Διάστημα στη Ελλάδα μπορούν όχι μόνο να βοηθήσουν την επιστήμη για το Διάστημα αλλά και να βάλουν την Ελλάδα σε ρόλο πρωταγωνιστή. Υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι επιστήμονες που ασχολούνται με το Διάστημα αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις δημοσιεύσεις των Ινστιτούτων του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Αν υπάρξει μια συνεργασία μεταξύ διαφόρων επιστημονικών πεδίων μπορούμε να πετύχουμε πολλά.
Τι είναι αυτό που σας έχει κάνει μεγάλη εντύπωση από την παραμονή σας στο Ηνωμένο Βασίλειο και η συναναστροφή με ξένους επιστήμονες;
Όσον αφορά την καθημερινότητά μου με εντυπωσιάζει η οργάνωση που έχουν ως κοινωνία και ο σεβασμός που δείχνουν προς το πρόσωπό μου. Στον επιστημονικό στίβο σου δίνουν την ευκαιρία να πεις και να προτείνεις αυτό που θέλεις και αν αξίζει τον κόπο θα σε βοηθήσουν να πραγματοποιήσεις την ιδέα σου έστω και αν αυτό σημαίνει στο να σε χρηματοδοτήσουν. Υπάρχει απόλυτη αξιοκρατία και κρίνεσαι σύμφωνα με τις ικανότητες σου. Φαντάζει λίγο περίεργο αλλά πιστεύουν ότι αν εσύ πας μπροστά θα ωφεληθούν και οι ίδιοι μέσα από την ανάπτυξη του πανεπιστημίου αλλά και της κοινωνίας γενικότερα και νομίζω ότι κάπως έτσι είναι τα πράγματα.
Πολλά ακούγονται και άλλα τόσα γράφονται για την ελληνική κοινωνία και τις πρακτικές και συμπεριφορές που αυτή εκδηλώνει σε θέματα καθημερινότητας. Εκτιμάτε πώς η απόσταση είναι μεγάλη σε σχέση με αυτές τις κοινωνίες; Μήπως και εμείς ως κοινωνία έχουμε ευθύνη για την πορεία που ακολουθεί η χώρα μας;
Θα ήθελα να αναφέρω ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο κανείς δεν κατηγορεί ευθέως την Ελλάδα. Αυτό βέβαια έχει να κάνει και με την γενικότερη νοοτροπία των Βρετανών να σέβονται την διαφορετικότητα γενικά, την διαφορετική κουλτούρα και την εθνικότητα. Σ’αυτό το πλαίσιο δεν έχω ερωτηθεί αλλά και δεν έχω δεχτεί ποτέ λεκτική επίθεση. Απεναντίας μου συμπεριφέρονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως και τους συμπατριώτες τους.
Νομίζω ότι το πρόβλημα στην Ελλάδα αυτή τι στιγμή είναι κοινωνικό και όχι οικονομικό. Θεωρώ ότι πρέπει να σεβόμαστε περισσότερο τον συμπολίτη μας και να σκεφτόμαστε το κοινωνικό καλό που θα μας οδηγήσει σε έξοδο από το αδιέξοδο. Άλλωστε η ιστορία μας το έχει αποδείξει αυτό, όταν είμαστε ενωμένοι πετυχαίνουμε πολλά. Όσο για την απόσταση με τις άλλες κοινωνίες νομίζω ότι οι κοινωνίες έχουν ταυτότητα που τις χαρακτηρίζει και δεν πρέπει να αντιγράφουν η μια την άλλη. Παρόλα αυτά πρέπει σε κάποιες περιπτώσεις να παραδειγματιστούμε από άλλες κοινωνίες και να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια πιό υγιείς κοινωνία με τη δική μας ελληνική ταυτότητα. Αν με ρωτήσετε πως θα το κάνουμε αυτό θα σας έλεγα κάτι πολύ απλό, για παράδειγμα ας ξεκινήσουμε με το να σεβόμαστε τους άλλους οδηγούς στο δρόμο γιατί ο δρόμος ανήκει σε όλους και αυτό γιατί όλοι έχουν συνεισφέρει στην κατασκευή του.
Μπορείτε να κάνετε μια αναφορά στο Διεθνές Πανεπιστήμιο για το Διάστημα;
Το Διεθνές Πανεπιστήμιο για το Διάστημα ιδρύθηκε το 1985 από τρείς νεαρούς φοιτητές, τον Peter Diamandis Έλληνας φοιτητής της Ιατρικής και μηχανικός αεροσκαφών, τον Todd Hawley και τον μηχανικό και φυσικό Robert D. Richards από τον οποίο είχα την τιμή να παραλάβω το δίπλωμά μου. Είναι ένα Πανεπιστήμιο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με έδρα το Στρασβούργο της Γαλλίας και προσφέρει μεταπτυχιακά προγράμματα σχετικά με το Διάστημα. Από το 1987 διοργανώνεται το «Πρόγραμμα Σπουδών για το Διάστημα» και αργότερα προστέθηκε και το «Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών για το Διάστημα». Ο στόχος των προγραμμάτων είναι να εκπονηθούν εργασίες και να να γίνεται ανταλλαγή ιδεών μεταξύ των επιστημόνων για την προώθηση της γνώσης για το Διάστημα. Το Πανεπιστήμιο αποτελεί μεταξύ άλλων και φυτώριο νέων αστροναυτών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Yi So-yeon η οποία ενώ ήταν ήδη αστροναύτης το2008 ζήτησε να συμμετάσχει στο «Πρόγραμμα Σπουδών για το Διάστημα» το 2009. Είχα την τιμή να συνομιλήσω και να φωτογραφηθώ μαζί της και μου έκανε εντύπωση η απλότητά της και η επιθυμία της να βρίσκεται ανάμεσα μας. Το κύριο χαρακτηριστικό του Πανεπιστημίου είναι ότι φέρνει κοντά διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικές επιστήμες και παρέχει υψηλής ποιότητας εκπαίδευση για το Διάστημα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τα προγράμματα του Πανεπιστημίου υποστηρίζονται οικονομικά από πολλούς οργανισμούς Διαστήματος όπως η NASA και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος.
