Ονόματα κατοίκων, εκτρεφόμενα ζώα και γεωργικά προϊόντα
—————————–
Στον ο 41ο τόμο (2021) του επιστημονικού περιοδικού «ΤΡΙΚΑΛΙΝΑ», που εκδόθηκε προσφάτως από τον Φιλολογικό, Ιστορικό, Λογοτεχνικό Σύνδεσμο (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων, μεταξύ άλλων εγκύρων μελετών για την περιοχή Τρικάλων που περιλαμβάνονται σ’ αυτόν, δημοσιεύεται και μια ενδιαφέρουσα εκτενέστατη μελέτη του φιλολόγου – ιστορικού Θεοδώρου Νημά με τίτλο «H οθωμανική απογραφή του 1454/55 στα χωριά του Δήμου Φαρκαδόνος και σε άλλα ανατολικά των Τρικάλων: Πληθυσμός, παραγωγή, φόροι, ονόματα κατοίκων» (σελ. 43-94).
Ειδικότερα στην εν λόγω μελέτη εξετάζεται το περιεχόμενο της οθωμανικής απογραφής του 1454/55 (δηλ. πριν από 567 χρόνια) σε δεκαπέντε χωριά (οικισμούς) του Νομού Τρικάλων που βρίσκονται ανατολικά των Τρικάλων. Πρόκειται για τα τότε χωριά: Βόργιανη (σημ. Αχλαδοχώρι), Βοστίδι (σημ. Κρήνη), Γριζάνο, Ζάρκο, Κεραμίδι, Κλοκοτό, Κοτσίκοβο (σήμ. διαλυμένο), Κουρμπαλί (σημ. Φανερωμένη), Κριτσίνι (σημ. Ταξιάρχαι), Μπουχούνιστα (σημ. Μεγαλοχώρι), Νομή, Παλαιογαρδίκι ή Γαρδίκι (σήμ. διαλυμένο), Παπαδοπούλι (σήμ. διαλυμένο), Πετρόπορο και Τουρναβούς (σημ. Χρυσαυγή). Τα στοιχεία αντλήθηκαν από σχετική τουρκική έκδοση και δίδονται για πρώτη φορά μεταφρασμένα στα ελληνικά.
Από την μελέτη αυτή διαπιστώνεται το ενδιαφέρον των Οθωμανών κατακτητών να καταγράψουν αφ’ ενός μεν τον παραγωγικό πληθυσμό των εν λόγω οικισμών, αφ’ ετέρου δε και τα παραγόμενα σ’ αυτούς προϊόντα με το ποσόν των αναλογούντων φόρων. το ίδιο βεβαίως έκαναν για όλες τις κατακτημένες από αυτούς περιοχές.
Μέσα από αυτές τις αναλυτικές καταγραφές πληροφορούμαστε: τον αριθμό και τα ονόματα των Ελλήνων κατοίκων των εν λόγω δεκαπέντε (15) οικισμών, τα εκτρεφόμενα ζώα, ήτοι πρόβατα, χοίρους, αλλά και μελίσσια, καθώς και τα παραγόμενα τότε σ’ αυτούς γεωργικά προϊόντα, ήτοι σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, βαμβάκι, λινάρι, μποστανικά (κηπευτικά), φακές, βίκος, καρύδια, ρόδια (μόνο στο Γριζάνο), σταφύλια και κρασί.
Υπήρχε ακόμα και ένας ειδικός «φόρος εγκλημάτων και γάμων», ο οποίος επιβαλλόταν με ενιαία φορολογία. Επίσης υπήρχε και η σπέντζα, η οποία ήταν χρηματικός φόρος που εισέπρατταν οι σπαχήδες (τιμαριούχοι) από τους εγκατεστημένους στα φέουδά τους Χριστιανούς χωρικούς και ο οποίος ήταν ανάλογος με την έκταση και την ποιότητα του καλλιεργούμενου εδάφους αλλά και την οικογενειακή κατάσταση του φορολογουμένου.
Ως προς τον πληθυσμό των αναφερομένων οικισμών, όπως αυτός συνάγεται από τον αριθμό των φορολογουμένων στον καθένα από αυτούς, διαπιστώνουμε ότι, σε σύγκριση με τον σημερινό, αλλά και από το 1881 και εξής, έχουν σημειωθεί σημαντικές αυξομειώσεις. Το 1454/55 πρώτη ήταν η Μπουχούνιστα (σημ. Μεγαλοχώρι) με 243 οικογένειες, δεύτερο το Βοστίδι με 99 οικογ., τρίτο το Κριτσίνι με 74 οικογ., τέταρτο το Κουρμπαλί (σημ. Φανερωμένη) με 67 οικογένειες (όλες μουσουλμανικές), πέμπτο το Κοτσίκοβο (σήμ. διαλυμένο) με 64 οικογ., έκτος ο Κλοκοτός με 59 οικογ., έβδομη η Νομή με 58 οικογ., στην όγδοη θέση η Βόργιανη και το Ζάρκο με 55 οικογ., δέκατο το Γριζάνο με 53 οικογ., ενδέκατο το Κεραμίδι με 49 οικογ., δωδέκατο το Παλαιογαρδίκι ή Γαρδίκι (σήμ. διαλυμένο) με 34 οικογ., δέκατος τρίτος ο Πετρόπορος με 16 οικογ., δέκατο τέταρτο το Παπαδοπούλι (σήμ. διαλυμένο) με 13 οικογ. και δέκατοι πέμπτοι οι Τουρναβοί με 7 οικογένειες.
Τα δημοσιευόμενα εδώ ονόματα των κατοίκων, τα εκτρεφόμενα ζώα και τα παραγόμενα προϊόντα στα δεκαπέντε αυτά χωριά μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο ειδικών μελετών από διάφορους επιστήμονες (στατιστικολόγους, γλωσσολόγους, γεωπόνους κ.ά.).
Σημειωτέον ότι και άλλες ανάλογες μελέτες του Θ. Νημά για τους οικισμούς που βρίσκονται στα ριζά των Χασίων, στα ανατολικά και δυτικά Χάσια, καθώς και στην πόλη των Τρικάλων έχουν δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. Τρικαλινά και στο αντίστοιχο της Φ.Ι.Α.Λ.Ε.Θ. Θεσσαλικά Μελετήματα. Επίσης ο Θ. Νημάς έχει προβεί σε ανάλογες μελέτες και όλων των άλλων οικισμών του Ν. Τρικάλων, που θα δημοσιευθούν προσεχώς.
