Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Γ. Κρητικός*.

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως η Υγεία, ειδικά τα τελευταία χρόνια, στην Πατρίδα μας δοκιμάζεται από μια πρωτοφανή κρίση με αφετηρία τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το χρέος της Χώρας μας. Τα ελληνικά νοσοκομεία συνεχίζουν να «λειτουργούν» με σοβαρότατες και συνεχώς επιδεινούμενες ελλείψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Οι σοβαρότατες αυτές ελλείψεις, σε υπερβολικά πλέον πολλές περιπτώσεις ανά την επικράτεια (π.χ. ολόκληρες περιοχές δεν έχουν παιδιατρική κάλυψη ή απουσιάζουν άλλες κρίσιμες ιατρικές ειδικότητες), έχουν ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να καλυφτούν οι εφημερίες και οι βάρδιες των γιατρών, των νοσηλευτών και του υπόλοιπου απαραίτητου προσωπικού, οι οποίοι κατά την προσωπική μου γνώμη (εκτός ολίγων εξαιρέσεων) δίνουν στην πλειονότητα τους καθημερινά μάχες στις κλινικές, στα επείγοντα των νοσοκομείων, στα χειρουργεία, στα ασθενοφόρα για να βοηθήσουν τους συνανθρώπους μας που πάσχουν και να σώσουν όσες περισσότερες ζωές μπορούν. Όποιος αμφιβάλλει για αυτό, δεν έχει παρά να πάει στην εφημερία ενός μεγάλου νοσοκομείου και απλά να κάτσει για συνολικά 24-32 ώρες μαζί με έναν μάχιμο γιατρό (ή νοσηλευτή) και απλά να τον ακολουθεί από δίπλα και να τον παρακολουθεί σε όλα όσα κάνει μέρα-νύχτα, χωρίς ο ίδιος να χρειάζεται να κάνει τίποτα ή να έχει ευθύνη για τίποτα! Απλά να βλέπει και να παρακολουθεί για 24-32 ώρες συνεχώς τα εμφράγματα, τα εγκεφαλικά, τις αιμορραγίες, τις λοιμώξεις, τα τροχαία κλπ. kritikos-nea

Όποιος το κάνει αυτό, μεταξύ άλλων πολλών, θα δει κλινικές με 50 και πλέον νοσηλευόμενους ασθενείς να «καλύπτονται» συνήθως από 1-3 μόνο νοσηλευτές (ακόμη και σε γενικές εφημερίες), γεγονός επικίνδυνο για την ασφάλεια όλων. Θα δει βασικές και κρίσιμες ιατρικές ειδικότητες, απαραίτητες για τη συνεχή 24ωρη λειτουργία των νοσοκομείων, να τρέχουν να προσφέρουν στους πάσχοντες και να προσπαθούν να καλύψουν όσα περισσότερα μπορούν από τα κενά και τις ελλείψεις που πλέον υπάρχουν κατά τη διάρκεια των εφημεριών (πολλές φορές αναγκάζονται να μπουν και στη διαδικασία να απολογούνται στους ίδιους τους ασθενείς και τους συνοδούς τους για τις νοσοκομειακές ελλείψεις – κακώς κατά τη γνώμη μου). Θα δει πολλές κρίσιμες για τη ζωή ασθενών ιατρικές ειδικότητες πλέον να απουσιάζουν λόγω ελλείψεων αρκετές ημέρες του μήνα από τα προγράμματα εφημερίων ή να μην υπάρχουν καθόλου σε ολόκληρα νοσοκομεία. Θα δει συχνά πλέον να μην υπάρχει καθημερινά ή και καθόλου δυνατότητα για διενέργεια επειγόντων απεικονιστικών εξετάσεων, όπως για παράδειγμα αξονικές τομογραφίες σε νέους ανθρώπους θύματα τροχαίων ατυχημάτων ή σε ασθενείς με σοβαρά εγκεφαλικά επεισόδια, εγκεφαλικές αιμορραγίες κλπ. Θα δει επίσης και ασθενείς σε πολύ σοβαρή και επικίνδυνη για τη ζωή τους κατάσταση να βρίσκονται διασωληνωμένοι σε απλούς θαλάμους των νοσοκομείων αναμένοντας κρεβάτι για την Εντατική (όπου αυτή υπάρχει, γιατί Εντατική δεν υπάρχει σε όλα τα νοσοκομεία)! Θα δει και άλλα πολλά! Θα νιώσει όμως και την ευχαρίστηση, τη χαρά και την ικανοποίηση που νιώθουν οι γιατροί, οι νοσηλευτές και το υπόλοιπο προσωπικό του νοσοκομείου που ξενυχτά πάνω από τους ασθενείς δίνοντας μάχες κατά τη διάρκεια των 24ωρων εφημεριών, όταν ένας συνάνθρωπος μας ανακτά την Υγεία του και σώζεται η ζωή του. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή για όλους μας!

Είναι γεγονός, λοιπόν, πως η Χώρα μας είχε πάντα σημαντικές ελλείψεις, ανισότητες και πολλές ανεπάρκειες όσον αφορά τις παρεχόμενες στους πολίτες υπηρεσίες υγείας, αλλά πλέον τα τελευταία χρόνια τα πράγματα έχουν επιδεινωθεί αρκετά. Οι τεράστιες πλέον ελλείψεις έχουν δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας, αλλά κυρίως στις ίδιους τους πολίτες που είναι οι αποδέκτες των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και οι οποίοι αντιλαμβάνονται το πρόβλημα, δυστυχώς, μόνο όταν ασθενήσουν σοβαρά οι ίδιοι ή κάποιος δικός τους άνθρωπος! Και τότε συμβαίνουν διάφορα…

Προσπαθώντας λοιπόν να αναλύσουμε τα αμέτρητα πλέον προβλήματα που παρουσιάζει πλέον ο χώρος της νοσοκομειακής Υγείας, φτάνουμε και σε ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που, κατά τη γνώμη μου, οφείλει να τονιστεί ιδιαίτερα. Το ελληνικό σύστημα υγείας εκτός από τα χιλιάδες κενά ιατρικού προσωπικού που παρουσιάζει, είναι αυτή τη στιγμή και σε μεγάλο βαθμό «γερασμένο». Υπενθυμίζω πως τα τελευταία χρόνια δεν έχουν γίνει προσλήψεις νέων σε ηλικία ειδικευμένων μάχιμων γιατρών (δηλαδή υπήρχαν άλλες προτεραιότητες)! Οι περισσότεροι από τους γιατρούς που υπηρετούν έχουν προσληφθεί πριν 2 ή 3 δεκαετίες, πολλοί ακόμη έχουν συνταξιοδοτηθεί ή αποχωρήσει για άλλους λόγους, αφήνοντας κενές χιλιάδες θέσεις γιατρών στα ελληνικά νοσοκομεία. Οι κενές αυτές θέσεις όμως δεν έχουν ανανεωθεί με προσλήψεις νέων γιατρών, που να μπορούν να στηρίξουν τη συνεχή εφημεριακή 24ωρη λειτουργία (μέρα-νύχτα) των νοσοκομείων! Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα, εκτός των χιλιάδων κενών ιατρικών θέσεων, η μέση ηλικία του συνόλου των γιατρών στα ελληνικά νοσοκομεία αυτή τη στιγμή να είναι κοντά στα 60 έτη! Δηλαδή το σύστημα Υγείας καθημερινά γερνάει όλο και περισσότερο χωρίς να ανανεώνεται! Όπως χαρακτηριστικά είπε ένας φίλος μου γιατρός, το Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ε.Σ.Υ.) μοιάζει αυτή τη στιγμή με γερασμένο ανθρώπινο σώμα που δεν δέχεται όμως καμία μετάγγιση νέου αίματος για να σωθεί και να μπορέσει να ξαναλειτουργήσει! Το σοβαρότατο αυτό πρόβλημα, σε συνδυασμό με την πλέον τεράστια έλλειψη ειδικευόμενων γιατρών (οι οποίοι έχοντας χάσει την ελπίδα τους και αισθανόμενοι απελπισία για το μέλλον τους στην ίδια τους τη Χώρα φεύγουν συνεχώς κατά χιλιάδες στο εξωτερικό), έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στη λειτουργία των νοσοκομείων, κυρίως, όπως τόνισα και παραπάνω, κατά τη διάρκεια των εφημεριών, όπου η κόπωση και το ξενύχτι πολλών συνεχόμενων ωρών (έως και άνω των 32 ωρών) είναι μη διαχειρίσιμες πλέον καταστάσεις από γιατρούς μεγάλους σε ηλικία, πράγμα που όπως όλοι συνειδητοποιούν είναι απόλυτα φυσιολογικό για κάθε άνθρωπο. Με απλά λόγια δηλαδή, κατά τη διάρκεια της εφημερίας, εξηντάχρονοι γιατροί τρέχουν σαν έφηβοι, προσπαθώντας να σώσουν και να βοηθήσουν ασθενείς που είναι συνομήλικοι ή μικρότεροι και από αυτούς τους ίδιους! Φυσικά, η εμπειρία των μεγαλύτερων σε ηλικία γιατρών είναι πολύτιμη και καθημερινά σωτήρια για όλους, αλλά για να κερδηθούν οι συνεχείς, καθημερινές μάχες στα νοσοκομεία χρειάζονται οπωσδήποτε και νέοι «στρατιώτες» εκτός από τους έμπειρους και σοφούς πλέον «στρατηγούς»! Δεν γίνεται αλλιώς!

Επιπλέον, για λόγους ασφαλούς εφημέρευσης (λόγω κόπωσης και εξάντλησης από υπερβολικές ώρες εργασίας), στις 23/12/2015 ανακοινώθηκε η απόφαση του 9ου Τμήματος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το ωράριο των νοσοκομειακών γιατρών στην Ελλάδα, η οποία θέτει πλέον αναμφίβολα την Πολιτεία ενώπιον των ευθυνών της για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του πολύ σοβαρού προβλήματος της τήρησης των Ευρωπαϊκών Οδηγιών αναφορικά με τη μέγιστη εβδομαδιαία διάρκεια εργασίας των γιατρών (οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου), λόγω κινδύνων ασφαλούς και αξιόπιστης εκτέλεσης του ιατρικού έργου και ποιότητας παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες.

Όλα λοιπόν αυτά τα σοβαρότατα προβλήματα καλείται να αντιμετωπίσει και να δώσει λύση η πολιτική ηγεσία της Χώρας, εν μέσω της δύσκολης αυτής δημοσιονομικής κρίσης, θέτοντας όμως σωστές προτεραιότητες και ιεραρχώντας τις υποχρεώσεις του Κράτους προς τους πολίτες. Φυσικά, η Υγεία δεν πάσχει μόνο στα νοσοκομεία, αλλά και εκτός από αυτά, στην Πρωτοβάθμια Περίθαλψη, αλλά αυτό το πρόβλημα, σε αυτό τον πολύ ευαίσθητο επίσης χώρο, θα προσπαθήσω, με όσα γνωρίζω φυσικά, να αναλύσω και να προσεγγίσω σε ένα άλλο κείμενο.

Βλέποντας και ζώντας λοιπόν, καθημερινά, τις τεράστιες ελλείψεις κυρίως σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό στα Ελληνικά νοσοκομεία και ακούγοντας και διαβάζοντας πολλά από διαφόρους για την υπερπληθώρα γιατρών στη Χώρα μας, έφτασα πλέον στο παράδοξο, για εμένα τουλάχιστον, σημείο να αναρωτιέμαι πλέον! Τελικά τί πιστεύουν πραγματικά οι υπεύθυνοι για τη λειτουργία των Ελληνικών νοσοκομείων και γενικά του συστήματος Υγείας στη Χώρα μας; Είναι δυνατόν να μην υπάρχουν γιατροί στα νοσοκομεία; Είναι αποδεκτό να μην υπάρχουν αρκετοί γιατροί στα νοσοκομεία; Είναι δυνατόν να υπάρχουν άλλες προτεραιότητες πιο σημαντικές από την Υγεία; Χρειάζονται τελικά νεότεροι σε ηλικία γιατροί και νοσηλευτές στα Νοσοκομεία ή όχι; Υπάρχει τελικά κάτι πιο πολύτιμο ή ανώτερο από την Υγεία;

Όσο παράδοξα και ενδεχομένως περίεργα να ακούγονται σε ορισμένους τα ερωτήματα αυτά, είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια η προάσπιση της υγείας, μέσω της ορθής και ασφαλούς λειτουργίας των νοσοκομειακών δομών δεν αποτέλεσε πρώτη προτεραιότητα των αρμοδίων. Μήπως όντως δεν υπήρχε ανάγκη; Ορθά υπήρχαν άλλες προτεραιότητες;

Είχα διαβάσει σε ένα βιβλίο, πως η Υγεία είναι ένας άσος, το νούμερο 1 για τη ζωή μας και οτιδήποτε άλλο αποκτάμε κατά τη διάρκεια της ζωής είναι μηδενικά πίσω από τον άσο αυτό. Δηλαδή, 10, 100, 1000, 1000000….100000000 κ.ο.κ. Γινόμαστε πλούσιοι δηλαδή, αρκεί τα μηδενικά να είναι μετά τον άσο. Αλλά, αν ξαφνικά χάσουμε τον άσο, δηλαδή την Υγεία, μένουν μόνο τα πολλά μηδενικά! Αναρωτιέμαι πάλι, υπάρχει κάτι πιο πολύτιμο και ανώτερο από την Υγεία; Ίσως, λοιπόν, η προσπάθεια για να δοθεί απάντηση στο βασικό αυτό, φαινομενικά απλό ερώτημα, να βοηθάει τους αρμόδιους στο να λάβουν κατάλληλες αποφάσεις και να θέσουν ορθές προτεραιότητες. Η πολιτική ηγεσία της Χώρας οφείλει, εν μέσω της δημοσιονομικής κρίσης, να δώσει βαρύτητα και προτεραιότητα σε τομείς της καθημερινότητας, που έχουν άμεσο αντίκτυπο στη ζωή των πολιτών, όπως είναι η Υγεία και η Παιδεία. Η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες της Χώρας αποτελεί μεγάλη πρόκληση της επόμενης περιόδου για το πολιτικό μας σύστημα και ειλικρινά ελπίζω να πετύχουν, εκείνοι που επιτέλους θα το συνειδητοποιήσουν αυτό.

Ιατρική, χωρίς ιατρούς και νοσηλευτές δεν γίνεται! Στόχος όλων οφείλει να είναι η ενίσχυση και σταθεροποίηση του επιπέδου παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στη δύσκολη αυτή εποχή περιορισμού των διαθέσιμων πόρων, ιεραρχώντας προτεραιότητες!

Τα ζητήματα Υγείας, κατά τη γνώμη μου, αποτελούν, μαζί με την Παιδεία, τις πρώτες προτεραιότητες για την εκάστοτε υπεύθυνη ηγεσία, ζητήματα τα οποία λόγω της τεράστιας σοβαρότητας τους οφείλουν να βρίσκονται εκτός της πολιτικής αντιπαράθεσης, χωρίς να αποτελούν θέματα κομματικής ή προσωπικής εκμετάλλευσης από κανέναν.

Η Υγεία στη Χώρα μας δεν μπορεί να περιμένει άλλο. Αναμένουμε λοιπόν και ελπίζουμε για το καλύτερο. Στόχος όλων άλλωστε είναι ουσιαστικά το καθήκον μας, δηλαδή η παροχή σωστής ιατρικής φροντίδας στον πάσχοντα συνάνθρωπό μας.

*Επιμελητής Παθολογίας Γενικού Νοσοκομείου Χαλκίδας,

Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών,

Reader των Ιατρικών Εκδόσεων Oxford University Press, United Kingdom (Oxford Handbook of Clinical Medicine & Oxford Handbook of Clinical Specialties),

Reviewer του Ευρωπαϊκού Περιοδικού Παθολογίας (European Journal of Internal Medicine).

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ