Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.

«Το πανεπιστήμιο έχει κυριαρχηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο από δύο σαφώς περιοριστικούς παράγοντες: Την τεχνολογία και την οικονομία. Πρόκειται για μια συνθήκη, η οποία θα μπορέσει να μεταβληθεί, μόνον αν αναπτυχθεί πνεύμα κριτικής αντίστασης απέναντί της».
Αυτό τόνισε σε διάλεξή του, που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα ομιλιών του Πανεπιστημίου Αθηνών, παρουσία πλήθους κόσμου, ο Βρετανός ακαδημαϊκός δάσκαλος, συγγραφέας και θεωρητικός της λογοτεχνίας Τέρενς Φράνσις Ίγκλετον, γνωστότερος ως Τέρι Ίγκλετον (Terry Eagleton), που είναι ιδιαίτερα γνωστός και στην χώρα μας από τα βιβλία του.PANEPISTIMIO IOANNINON
Ενόψει της αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ο Ίγκλετον, που έχει διδάξει επί δεκαετίες, μεταξύ άλλων στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και έχει δημοσιεύσει πάνω από πενήντα βιβλία του, έθεσε, κατά την διάρκεια της διάλεξής του, ένα καίριο ερώτημα: «Έχουν πεθάνει σήμερα οι ανθρωπιστικές επιστήμες;»

“Το πανεπιστήμιο είναι υποταγμένο στις πιέσεις της οικονομίας. Αυτό επιβαρύνει, τόσο το πανεπιστήμιο, όσο και τις τέχνες, οι οποίες εμποδίζονται να λειτουργήσουν ελεύθερα, μέσα σε έναν ολοκληρωτικά εμπορευματοποιημένο κόσμο”

«Η κρίση και οι ανθρωπιστικές επιστήμες πηγαίνουν μαζί» παρατήρησε ο ομιλητής: «Αρχικά οι βιομηχανικές κοινωνίες δημιούργησαν αξίες, που ήταν σύμφωνες με το πνεύμα των ανθρωπιστικών επιστημών. Είναι τα χρόνια, όπου οι επιστήμες βρίσκονται ακόμη μακριά από τις αγριότητες του καπιταλισμού, διατηρώντας την κριτική τους αυτονομία. Στις ημέρες μας όλα αυτά έχουν αλλάξει. Το πανεπιστήμιο είναι υποταγμένο στις πιέσεις της οικονομίας. Πρόκειται για μια κατάσταση, που επιβαρύνει, τόσο το πανεπιστήμιο, όσο και τις τέχνες, οι οποίες εμποδίζονται να λειτουργήσουν ελεύθερα μέσα σε έναν ολοκληρωτικά εμπορευματοποιημένο κόσμο. Ο κόσμος ήταν χρησιμοθηρικός και στην πρώτη φάση της καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά τότε οι τέχνες διατηρούσαν την ελευθερία τους όχι εξαιτίας του οποιουδήποτε πολιτικού προσανατολισμού τους, αλλά χάρη στην αινιγματική φύση της ύπαρξής τους. Σήμερα αναδύεται για τις τέχνες ένας καινούργιος ρόλος, ο ρόλος της απόρριψης της εύκολης παραδοχής και της σύμβασης, ο ρόλος της απαλλαγής από την εργαλειοποίηση της γλώσσας και της κατάκτησης μιας ριζοσπαστικής κριτικής ικανότητας».

“Τώρα οι επιστήμες έχουν γίνει κομμάτι της πολιτικής, έχουν μετατραπεί σε πεδίο σφοδρών πολιτικών συγκρούσεων και το ζήτημα είναι αν έχουν την δυνατότητα να μεταμορφώσουν την πραγματικότητα και ταυτοχρόνως να μεταμορφωθούν και οι ίδιες”

«Μέσα στην κρίση», τόνισε ο Τέρι Ίγκλετον, «οι ανθρωπιστικές επιστήμες έμειναν χωρίς χρηματοδότηση και μοιραίως περιθωριοποιήθηκαν. Ζούμε σε μιαν εποχή, όπου πρέπει να πάψουμε να προσφέρουμε νομιμοποιητικό καταφύγιο στην ιδεολογία της τεχνολογίας. Η προφητεία του Μαρξ για μιαν ελεύθερη ανθρωπότητα, η οποία θα ευνοήσει την επανεκκίνηση της Ιστορίας, δεν είναι ούτε εσχατολογική ούτε ανεπίκαιρη. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες θεμελίωσαν τις πολιτισμικές αξίες και την ηθική τους κοινότητα σε μια κουλτούρα, η οποία ήταν ακόμη διαχωρισμένη από την πολιτική. Τώρα οι επιστήμες έχουν γίνει κομμάτι της πολιτικής, έχουν μετατραπεί σε πεδίο σφοδρών πολιτικών συγκρούσεων. Έτσι το ζήτημα πια για τις επιστήμες δεν είναι η διαφορά και η απόστασή τους από την πολιτική σφαίρα, αλλά η δυνατότητά τους να μεταμορφώσουν την πραγματικότητα και ταυτοχρόνως να μεταμορφωθούν οι ίδιες».
Κατά πόσο είναι εφικτό να συμβούν όλα αυτά; «Δεν υπάρχει καμιά εγγύηση για το επαναστατημένο μέλλον» πρόλαβε την πιθανή ένσταση ο Ίγκλετον: «Αρκεί, όμως, η πιθανότητα της ανάστασης, η ελπίδα για μιαν εδραία μεταστροφή».
Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο Τέρι Ίγκλετον, που συμπλήρωσε εφέτος το 72 έτος της ηλικίας του, έχει ασχοληθεί στα έργα του με τον Μαρξισμό, τον Χριστιανισμό, την Θεολογία της Απελευθέρωσης, την Πολιτική και την Φιλοσοφία.
Είναι ομότιμος καθηγητής της Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ, καθηγητής Θεωρίας του Πολιτισμού στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Ιρλανδίας και διακεκριμένος επισκέπτης καθηγητής Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Νορτ Νταμ.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ