Ο Θανάσης Τζιαμούρτας, αποφοίτησε από το Τ.Ε.Φ.Α.Α. του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1988 και το 1993 πήρε το πτυχίο Master of Science από το SyracuseUniversity. Το 1993 ξεκίνησε τις διδακτορικές του σπουδές στο University of North CarolinaatGreensboro των Η.Π.Α. απ' όπου και απέκτησε το διδακτορικό του το 1997. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων ενώ έχει δημοσιεύσει πάνω από 150 άρθρα σε έγκριτα περιοδικά της αλλοδαπής με το σύστημα κριτών.

Το οξειδωτικό στρες έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας και ακούμε πολλές φορές την ημέρα για ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικές ουσίες. Τι είναι όμως οξειδωτικό στρες και ελεύθερες ρίζες; Πως συνδέονται αυτά με την άσκηση; Πως επηρεάζουν τους έφηβους που ασκούνται; Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά σήμερα σε συνέντευξη που παραχωρεί, ο Θανάσης Τζιαμούρτας,  Καθηγητής στο γνωστικό αντικείμενο Βιοχημεία της Άσκησης στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ο Θανάσης Τζιαμούρτας, αποφοίτησε από το Τ.Ε.Φ.Α.Α. του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1988 και το 1993 πήρε το πτυχίο Master of Science από το SyracuseUniversity. Το 1993 ξεκίνησε τις διδακτορικές του σπουδές στο University of North CarolinaatGreensboro των Η.Π.Α. απ’ όπου και απέκτησε το διδακτορικό του το 1997. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων ενώ έχει δημοσιεύσει πάνω από 150 άρθρα σε έγκριτα περιοδικά της αλλοδαπής με το σύστημα κριτών.

-Πως δημιουργούνται οι ελεύθερες ρίζες;

«Ο σχηματισμός ελευθέρων ριζών προκαλείται στον οργανισμό από εξωγενείς παράγοντες παράγοντες, που δεν έχουν σχέση με το ανθρώπινο σώμα και ενδογενείς παράγοντες. Στους εξωγενείς παράγοντες συμπεριλαμβάνονται η έκθεση σε ακτινοβολία (ιονίζουσα και υπεριώδης), ο μολυσμένος αέρας από ρίπους όπως το Ο3, το μονοξείδιο του αζώτου (ΝΟ) και το διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2), ο καπνός του τσιγάρου, το αλκοόλ, η χρήση διαφόρων φυτοφαρμάκων κ.α.Η κυριότερη ενδογενής πηγή παραγωγής ελευθέρων ριζών είναι ο μεταβολισμός για την παραγωγή ενέργειας.

-Ποιες είναι οι επιδράσεις που έχουν οι ελεύθερες ρίζες;

«Οι ελεύθερες ρίζες μπορεί να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας του κυττάρου και να προκαλέσουν τροποποιήσεις αμινοξέων και υδατανθράκων, υπεροξείδωση λιπιδίων και οξείδωση νουκλεοτιδίων.Οι σημαντικότερες αρνητικές επιπτώσεις των ελευθέρων ριζώναφορούν: α) την οξείδωση των λιποπρωτεϊνώνκαι κυρίως της LDL («κακής» χοληστερίνης) που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της δημιουργίας αθηροσκλήρωσης, β) την οξείδωση πρωτεϊνών του αίματος (π.χ. αιμοσφαιρίνη) καθώς και δομικών πρωτεϊνών, γ) αλλαγές στο DNA, δ) στην πρόκληση μυϊκού κάματου και ασκησιογενούς μυϊκής καταστροφής και μυϊκού πόνου όταν η συγκέντρωση ελευθέρων ριζών είναι ιδιαίτερα αυξημένη και διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα».

-Παράγονται ελεύθερες ρίζες με την άσκηση;

«Είναι γενικά παραδεκτό πως η άσκηση αυξάνει τη δημιουργία των ελεύθερων ριζών και αυτό πραγματοποιείται σε μεγαλύτερο βαθμό στα αγύμναστα άτομα που ξεκινούν να ασκούνται συστηματικά. Ο σχηματισμός ελευθέρων ριζών είναι ανάλογος με τις ανάγκες του μεταβολισμού σε ενέργεια, με τη πρόσληψη οξυγόνου, την εσωτερική θερμοκρασία και άλλες παραμέτρους που ποικίλουν ανάλογα με τη σωματική άσκηση. Από πειράματα που πραγματοποιήθηκαν φαίνεται ότι ο μεταβολισμός δεν είναι η κύρια πηγή παραγωγής ελευθέρων ριζών κατά τη διάρκεια της ηρεμίας και της άσκησης μόνο στους ασκούμενους μύες αλλά και σε  ιστούς όπως το ήπαρ, τα νεφρά και στους μη ασκούμενους μύες.

Παράλληλα, είναι γνωστό πως η συστηματική άσκηση αυξάνει τη λειτουργία του αντιοξειδωτικού συστήματος, που είναι ο μηχανισμός αντιμετώπισης των ελευθέρων ριζών. Γενικά, είναι αποδεκτόότι η παραγωγή ελευθέρων ριζών (όχι σε ακραίο βαθμό) είναι απαραίτητη για την καλύτερη προσαρμογή στον μυϊκό ιστό (όπως η υπερτροφία και η αύξηση της μυΐκής δύναμης) μετά την άσκηση».

-Τα παιδιά δεν είναι μικροί ενήλικες…

«Υπάρχουν εκατομμύρια παιδιά που ασκούνται συστηματικά και οι γνώσεις που έχουμε για την επίδραση που έχει η άσκηση στη λειτουργία του οργανισμού τους δεν είναι αρκετές. Οι γνώσεις που έχουμε για τους ενήλικες είναι πολύ περισσότερες.Δεν είναι σωστό να χρησιμοποιούμε τη γνώση ερευνητικών δεδομένων που αφορούν ενήλικες και να την εφαρμόζουμε στα παιδιά σαν να είναι μικροί ενήλικες. Τα παιδιά δεν έχουν αναπτύξει πλήρως το ενζυμικό τους σύστημα (π.χ. έχουν χαμηλότερα επίπεδα ενζύμωνπου είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ισχύος). Ακόμη, έχουν χαμηλότερα επίπεδα ορμονών (π.χ. αυξητική ορμόνη και τεστοστερόνη), που μπορούν να επηρεάσουν την αντιοξειδωτική τους ικανότητα. Ωστόσο, εργασίες μας δείχνουν ότι τα παιδιά είναι λιγότερο επιρρεπή στο «πιάσιμο» και στην ασκησιογενή μυϊκή βλάβη, πιθανόν εξαιτίας των λιγότερων μυϊκών ινών ταχείας συστολής.

Εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο εργαστήριό μας έχουν δείξει ότι η οξεία άσκηση αυξάνει προσωρινά την εμφάνιση ελευθέρων ριζών ανεξάρτητα από το είδος της (κολύμβηση ή τρέξιμο). Ωστόσο, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο εάν η αύξηση σχετίζεται κυρίως με τους ενήλικες. Παράλληλα, πρόσφατες εργασίες μας δείχνουν ότι η βελτίωση της αντοχής συμβαδίζει και με βελτίωση του αντιοξειδωτικού συστήματος και στους εφήβους. Φαίνεται λοιπόν ότι ισχύει η θεωρία της όρμησης (hormesis), που υποδεικνύει ότι υπάρχει προσαρμοστικότητα του αντιοξειδωτικού συστήματος  στην πρόσκαιρη αύξηση των ελευθέρων ριζών στα παιδιά και στους εφήβους. Απομένουν ωστόσο αναπάντητα ερωτήματα που συνδέουν το οξειδωτικό στρες με προπονητικούς παράγοντες (είδος άσκησης, ένταση, διάρκεια) καθώς επίσης και με τη διατροφή.Η λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων από έφηβους αθλητές γίνεται σε μεγάλο βαθμό χωρίς να γνωρίζουμε εάν είναι απαραίτητη ήκατάλληλη. Απαιτείται λοιπόν περισσότερη έρευνα σε αυτόν τον τομέα που αφορά μια τόσο ευαίσθητη ομάδα της κοινωνίας μας».

Ο ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ