Της Ράνια Γάτου
Ποιήτριας, Δοκιμιογράφου, Εικαστικού
Η λήψη αποφάσεων αποτελεί μια από τις πιο θεμελιώδεις και συνάμα πιο περίπλοκες διαδικασίες της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Αριστοτέλης είχε πει ότι “η αρχή κάθε πράξης είναι η απόφαση“. Από την καθημερινή επιλογή του τι θα φάμε για πρωινό, μέχρι τις πιο σημαντικές αποφάσεις που καθορίζουν την πορεία της ζωής μας, κάθε απόφαση είναι ένας σταθμός που διαμορφώνει την ταυτότητά μας και το μέλλον μας.Ωστόσο, το βάρος των αποφάσεων μπορεί συχνά να μας παραλύει, γεμίζοντάς μας με φόβο και αμφιβολία. Αυτή η παράλυση πηγάζει από τον φόβο του αγνώστου, της αποτυχίας, αλλά και της ευθύνης που συνοδεύει κάθε μας επιλογή. Ο Σωκράτης μας υπενθυμίζει ότι “η αρετή δεν διδάσκεται”, υπονοώντας ότι η ικανότητα να παίρνουμε σωστές αποφάσεις είναι βαθιά ριζωμένη στην ηθική μας φύση και όχι απλώς σε μια σειρά από διδάγματα.Η διαδρομή προς την καθαρή σκέψη και την αποφασιστικότητα απαιτεί θάρρος. Το θάρρος να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, να αποδεχτούμε τις αδυναμίες και τα λάθη μας και να πιστέψουμε στη δύναμή μας να επηρεάσουμε την πορεία της ζωής μας. Αυτή η διαδικασία αυτογνωσίας και εσωτερικής ενδυνάμωσης μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις με διαύγεια και αυτοπεποίθηση.Στο σύγχρονο κόσμο, η τέχνη της λήψης αποφάσεων δεν είναι απλώς μια πρακτική δεξιότητα, αλλά μια φιλοσοφική αναζήτηση. Μας καλεί να εξετάσουμε τις αξίες μας, να σκεφτούμε κριτικά και να δρούμε με ηθική ακεραιότητα. Μέσα από αυτό το ταξίδι, ανακαλύπτουμε όχι μόνο ποιοι είμαστε, αλλά και ποιοι μπορούμε να γίνουμε.
Ο υπαρξιστής φιλόσοφος Ζαν-Πωλ Σαρτρ είχε διακηρύξει ότι “ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος”. Η ελευθερία αυτή έγκειται στην ευθύνη της επιλογής, στην αναγκαιότητα να δημιουργήσουμε τον εαυτό μας μέσα από τις πράξεις μας. Αυτό σημαίνει ότι κάθε απόφαση που παίρνουμε είναι μια πράξη αυτό-καθορισμού, ένα βήμα προς την αυτονομία και την αυτοπραγμάτωση.Ωστόσο, η ελευθερία αυτή δεν είναι χωρίς κόστος. Η λήψη αποφάσεων μπορεί να φέρει άγχος, αμφιβολίες και εσωτερικές συγκρούσεις. Εδώ εισέρχεται η έννοια του θάρρους, όπως την ανέλυσε ο Κίρκεγκωρ. Για τον Δανό φιλόσοφο, το θάρρος δεν είναι η απουσία φόβου, αλλά η βούληση να προχωρήσουμε παρά τον φόβο. Είναι η αποφασιστικότητα να αντιμετωπίσουμε το άγνωστο και να αποδεχτούμε τις συνέπειες των επιλογών μας.Επιπλέον, η λήψη αποφάσεων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ηθική. Ο Καντ μας υπενθυμίζει ότι πρέπει να δρούμε σύμφωνα με το καθήκον και τις ηθικές αρχές μας, ανεξάρτητα από τις συνέπειες. Η αποφασιστικότητα λοιπόν δεν είναι απλώς θέμα προσωπικής τόλμης, αλλά και θέμα ηθικής ευθύνης.
Στην πραγματικότητα, η διαδικασία της λήψης αποφάσεων μπορεί να ιδωθεί ως μια συνεχής διαλεκτική, όπου συγκρούονται οι προσωπικές μας επιθυμίες με τις ηθικές μας αρχές, οι φόβοι μας με τις φιλοδοξίες μας, και η ανάγκη για ασφάλεια με την επιθυμία για ελευθερία. Αυτή η διαλεκτική είναι που μας ωριμάζει, μας διαμορφώνει και μας εξελίσσει. Η λήψη αποφάσεων δεν είναι απλώς μια πρακτική διαδικασία, αλλά μια βαθιά φιλοσοφική και ηθική αναζήτηση. Είναι το πεδίο όπου η ελευθερία συναντά την ευθύνη, όπου ο φόβος συναντά το θάρρος, και όπου η ανθρώπινη ύπαρξη αναζητά το νόημα και την αυθεντικότητα. Στο τέλος, η ικανότητά μας να παίρνουμε αποφάσεις με καθαρή σκέψη και θάρρος είναι αυτή που καθορίζει την ποιότητα της ζωής μας και την αλήθεια της ύπαρξής μας.Αυτή η διαρκής εσωτερική πάλη μας ωθεί να εξετάσουμε πιο βαθιά τα κίνητρα και τις αξίες μας, να ζυγίσουμε τις συνέπειες των επιλογών μας και να αποφασίσουμε ποια κατεύθυνση εξυπηρετεί καλύτερα τον αληθινό μας εαυτό.
Οι Στωικοί φιλόσοφοι, όπως ο Επίκτητος και ο Μάρκος Αυρήλιος, υπογράμμιζαν τη σημασία της εσωτερικής γαλήνης και της αυτοκυριαρχίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Για τους Στωικούς, η αληθινή ελευθερία έγκειται στην ικανότητά μας να ελέγχουμε τις αντιδράσεις μας στις εξωτερικές συνθήκες, να διατηρούμε τη ψυχραιμία μας και να δρούμε με βάση την αρετή και τη λογική. Αυτό το είδος ελευθερίας είναι ουσιαστικά μια μορφή εσωτερικού θάρρους, μια πηγή δύναμης που μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε τις αποφάσεις με νηφαλιότητα και αυτοπεποίθηση.Η φιλοσοφία του υπαρξισμού, που εκπροσωπείται από στοχαστές όπως ο Σαρτρ και η Σιμόν ντε Μποβουάρ, δίνει έμφαση στην προσωπική ευθύνη και την αυθεντικότητα. Ο άνθρωπος καλείται να δημιουργήσει το νόημα της ζωής του μέσα από τις αποφάσεις του, να αναλάβει την ευθύνη για τις πράξεις του και να ζήσει σύμφωνα με τις δικές του αξίες, απορρίπτοντας τις επιβολές της κοινωνίας και τις συμβάσεις. Η λήψη αποφάσεων, έτσι, γίνεται μια πράξη αυτό-δημιουργίας, μια διαδικασία που μας επιτρέπει να πραγματώσουμε την αυθεντική μας ύπαρξη.Η φιλοσοφική αναζήτηση για την τέλεια απόφαση είναι μια ουτοπία, καθώς κάθε απόφαση είναι εγγενώς αβέβαιη και ενέχει το ρίσκο της αποτυχίας. Ωστόσο, αυτό το ρίσκο είναι και η ουσία της ανθρώπινης εμπειρίας. Η αβεβαιότητα των αποφάσεων μας αναγκάζει να ζούμε με θάρρος, να αποδεχόμαστε την ευθραυστότητα της ύπαρξής μας και να προχωρούμε με πίστη στις δυνατότητές μας.Η ζωή είναι μια σειρά από επιλογές που κάνουμε κάθε μέρα. Κάθε απόφαση που λαμβάνουμε διαμορφώνει το μονοπάτι που ακολουθούμε και τον άνθρωπο που γίνεται ο καθένας από εμάς. Ενώ ο φόβος μπορεί να μας πνίξει και να μας σταματήσει, η αντιμετώπισή του με θάρρος και αποφασιστικότητα ανοίγει νέους ορίζοντες και δυνατότητες.
Η πραγματική σοφία δεν είναι απλά η γνώση των καλύτερων επιλογών αλλά η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε την αβεβαιότητα με ευλάβεια και να περπατάμε στον κόσμο με πεποίθηση και αυτοσυνειδησία. Κάθε απόφαση που παίρνουμε είναι μια ευκαιρία για αυτογνωσία και ενδυνάμωση, καθώς επιτρέπει στον εαυτό μας να ανθίσει και να εξελιχθεί.Ας αγκαλιάσουμε λοιπόν την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα με κουράγιο και αποφασιστικότητα, διαμορφώνοντας με κάθε βήμα τη δική μας ιστορία. Αυτός ο δρόμος προς την καθαρή σκέψη και τη βαθιά ευημερία είναι μια πρόκληση, αλλά και μια ευλογία που αξίζει να καταλάβουμε και να αξιοποιήσουμε με κάθε ευκαιρία που μας παρουσιάζεται.
