Κοντοπούλου Φωτεινή
Εκπαιδευτικός ΠΕ. 60/ foteinikont2019@gmail.com
Γκοτσοπούλου Βασιλική
Εκπαιδευτικός ΠΕ. 60/ vickygkots@gmail.com
Ο όρος “υπαίθριες δραστηριότητες” αγκαλιάζει ένα πλήθος επιλογών, από περιβαλλοντικές και αναψυχικές έως αθλητικές, υλοποιώντας ελεύθερο παιχνίδι ή οργανωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα σε φυσικό περιβάλλον (Κουθούρης, 2009). Η υπαίθρια εκπαίδευση ξεφεύγει από τα στενά όρια της παραδοσιακής διδασκαλίας, υιοθετώντας μια πρωτοποριακή, δυναμική και βιωματική προσέγγιση. Η μάθηση μεταμορφώνεται σε μια συναρπαστική εμπειρία, αγγίζοντας όλες τις αισθήσεις και προσφέροντας στους μαθητές μια αληθινή και ουσιαστική σχέση με τη γνώση. Οι κοινωνικές δεξιότητες, που αποτελούν μέρος της παιχνιδιάρικης μάθησης, δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να ακούν τις οδηγίες, να δίνουν προσοχή, να λύνουν διαφορές με λέξεις και να επικεντρώνονται σε εργασίες χωρίς συνεχή επίβλεψη.
Μεθοδολογία
Οι δράσεις μας είχαν τα ακόλουθα στάδια:
Πρώτο είναι το στάδιο της προετοιμασίας, της δημιουργίας συμβολαίου με την ομάδα των μαθητών και των εκπαιδευτικών προκαλώντας την γνωριμία των ατόμων και διαμορφώνοντας κλίμα εμπιστοσύνης.
Δεύτερον, οργανώσαμε τον σχεδιασμό του προγράμματος μας και τις δραστηριότητες που εντάσσονται σε αυτό. Οι θεματικές ενότητες/άξονες που αναπτύχθηκαν καθόλη τη διάρκεια του προγράμματός μας και είναι το κύριο περιεχόμενο των δραστηριοτήτων, είναι και αναλύονται λεπτομερώς παρακάτω:
η Φυσική Αγωγή
η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
η Κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη
η Δημιουργική απασχόληση και
η χρήση Επιστημών και
Μέσων Τεχνολογίας.
Στο τρίτο στάδιο της υλοποίησης εντάξαμε δραστηριότητες ανά άξονα και για την αξιολόγηση, συμπεριλάβαμε την παρατήρηση που έγινε με συστηματική καταγραφή συμπεριφορών και αλληλεπιδράσεων. Επιμορφώσαμε γονείς και εκπαιδευτικούς.
Το σχήμα που ακολουθήσαμε στην οργάνωση της μεθοδολογίας μας ήταν η προοδευτική και διαμορφωτική μορφή ερωτηματολογίων ανά άξονα ανάπτυξης σε γονείς και παιδιά, με την συλλογή 12 ερωτήσεων όπως αποκρυσταλλώνονταν σταδιακή με την υλοποίηση της δράσης.
Συμπληρώθηκε ερωτηματολόγιο εντυπώσεων από τα παιδιά, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς πριν και μετά την εφαρμογή των παρεμβάσεων.
Χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό ανάλυσης ποσοτικών δεδομένων IBM SPSS Statistics Version 25 για την εισαγωγή, επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων της έρευνας.
Με τα παιδιά στο παρεμβατικό μας αυτό πρόγραμμα ακολουθήσαμε την τεχνική σε ομάδες μέσα κύκλος, έξω κύκλος, επονομαζόμενο fishbowl. Συγκεκριμένα έπαιζαν τα παιδιά στο μέσα κύκλο και τα παιδιά στον έξω κύκλο γίνονταν παρατηρητές.
Ενεργή Εμπλοκή Γονέων
Οι γονείς επιμορφώθηκαν με 6 συναντήσεις, καθώς λάβαμε υπόψη την βιβλιογραφική παραδοχή πως:
«Όταν οι ενήλικες παρατηρούν και/ή αλληλεπιδρούν με τα παιδιά μέσω του παιχνιδιού, γίνεται εμφανής μια μοναδική ευκαιρία να δουν τον κόσμο από τη σκοπιά του παιδιού τους, αλλά μόνο εάν ο ενήλικας ξέρει πώς να ακούει και να ανταποκρίνεται.
Μαθαίνοντας πώς να ακούν, οι ενήλικες έχουν τη σπάνια ευκαιρία να ρίξουν μια ματιά στον κόσμο των παιδιών και να μάθουν να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά με τα παιδιά.» (Charles & Bellison, 2019).
Παρεμβατικό πρόγραμμα- Ενεργή Εμπλοκή Γονέων- 6 συναντήσεις από 1 ώρα
1η Συνάντηση:
Παρουσίαση της σημασίας του υπαίθριου παιχνιδιού.
Συζήτηση για τα οφέλη (σωματική, νοητική, κοινωνική, συναισθηματική ανάπτυξη).
2η Συνάντηση:
Παρουσίαση δεξιοτήτων που αναπτύσσονται (κινητικές, αισθητηριακές, γνωστικές, κοινωνικές, συναισθηματικές).
Δραστηριότητα: Κατασκευή “χάρτη δεξιοτήτων” με εικόνες.
3η Συνάντηση:
Συζήτηση για τη δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος παιχνιδιού. Δραστηριότητα: Σχεδιασμός “ιδανικού χώρου” για υπαίθριο παιχνίδι.
4η Συνάντηση:
Παρουσίαση παιχνιδιών και δραστηριοτήτων (μπάλες, σχοινιά, ποδήλατα, ομαδικά παιχνίδια, εξερεύνηση, περιβαλλοντική εκπαίδευση).
Δραστηριότητα: Δημιουργία “λίστας παιχνιδιών” για υλοποίηση.
5η Συνάντηση:
Συζήτηση για μύθους και ανησυχίες (κακοκαιρία, κίνδυνοι, λερωμένα ρούχα). Δραστηριότητα: “Κάρτες συζήτησης” με ερωτήματα για υπαίθριο παιχνίδι.
6η Συνάντηση:
Σχεδιασμός υλοποίησης υπαίθριων δραστηριοτήτων (σπίτι, κοινότητα). Συνεργασία με νηπιαγωγείο για ενίσχυση υπαίθριου παιχνιδιού.
Ανταλλαγή απόψεων και καλών πρακτικών.
Επιμόρφωση εκπαιδευτικών -Εξειδικευμένη Επιμόρφωση
H επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και των δύο σχολικών μονάδων, ενισχύθηκε με τη διοργάνωση δίωρων συναντήσεων ανά 15 ημέρες και την παροχή εξειδίκευσης από επιστήμονες και επαγγελματίες διαφόρων κλάδων.
Η ενίσχυση γνώσεων και δεξιοτήτων αφορούσε σε θεματικές όπως η μουσική, το θέατρο, η περιβαλλοντική εκπαίδευση, η ψυχολογία και σε ευρύτερες κοινωνικές δεξιότητες.
Οι ενδοσχολικές επιμορφώσεις πραγματοποιήθηκαν υπό τη μορφή διοργάνωσης σεμιναρίων και εργαστηρίων στο σχολείο.
Δυνατά σημεία του προγράμματος/ ενταξιακές παρεμβάσεις
Χαρακτηρίζοντας το πρόγραμμα μας καινοτόμο έχουμε να θα τονίσουμε
Διαβαθμισμένος έπαινος: Ανάλογα με το επίπεδο επίτευξης.
Δραστηριότητα κυκλοφοριακής αγωγής- Εκμάθηση φωτεινού σηματοδότη
Εξατομικευμένη υποστήριξη: Προσαρμογή δραστηριοτήτων και εμπειριών.
Επιμόρφωση γονέων : Κοινή ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Εκπαίδευση εκπαιδευτικών: Σε θέματα ένταξης και διαφορετικότητας.
Συνεχής αξιολόγηση: Εισαγωγή βελτιώσεων βάσει ανατροφοδότησης
Εφαρμογή της διδακτικής τεχνικής : fishbowl για παιδιά
Δημιουργία τράπεζας πετυχημένων δραστηριοτήτων και ομάδας υποστήριξης για τους εκπαιδευτικούς.
Τα παιδιά μας έπαιξαν με την άμμο, ζωγράφισαν με λαδοπαστέλ στην αυλή και άλλα υλικά. Αναγνωρίζοντας ότι η ανάπτυξη κάθε παιδιού είναι μοναδική και ακολουθεί τον δικό της ρυθμό, αξιοποιήσαμε την πολυαισθητηριακή μάθηση, τις αξίες της διαπολιτισμικότητας και της δημιουργικότητα.
Σε σύγκριση με άλλες ομώνυμες εργασίες, οι περισσότερες δεν εξετάζουν στην εφαρμογή προσεγγίσεων μάθησης με βάση το παιχνίδι σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα πραγματικού κόσμου. Δεν λαμβάνουν υπόψη τους το πολυπολιτισμικό πλαίσιο των μαθητών στην οργάνωση δομημένου υπαίθριου παιχνιδιού. Επίσης δεν συσχετίζουν την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων με τον αντίκτυπου του παιχνιδιού στα μαθησιακά αποτελέσματα των παιδιών. Ακόμη, δεν αναφέρουν ρητά την διαβάθμιση των υπαίθριων δραστηριοτήτων, αλλά εστιάζουν στο αδόμητο παιχνίδι φύσης και στην επίδραση που αυτό έχει στην υγεία των παιδιών πρώιμης ηλικίας. (Dankiw, K. et al., 2020).
Σε μια εποχή ραγδαίας εξέλιξης, ο ρόλος του εκπαιδευτικού γίνεται ολοένα και πιο σημαντικός.
Ο ρόλος του ηγέτη-διευθυντή στην προκειμένη περίπτωση είναι καθοριστικός, ούτως ώστε με την ανάλογη διοίκηση και συμπεριφορά οι υφιστάμενοι να οδηγούνται από μια παθητική στάση απέναντι στα σχολικά δρώμενα σε μια ενεργητική συμμετοχή και παράλληλα να οδηγούνται στην πνευματική ωριμότητα και στην ανάπτυξη της υπευθυνότητας και της αποτελεσματικότητάς τους (Argyris, 1957).
Ο εκπαιδευτικός του σήμερα δεν είναι απλώς ένας μεταδότης γνώσεων, αλλά ένας οραματιστής, ένας καθοδηγητής, ένας μέντορας που καλείται να οραματίζεται, να εμπνέει, να τολμά, να εξελίσσεται βοηθώντας τη δημιουργία ενός συμπεριληπτικού και δημοκρατικού σχολείου.
Μόνο με συλλογική προσπάθεια μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η εκπαίδευση θα εξοπλίσει τα παιδιά μας με τα απαραίτητα εφόδια για να γίνουν ευτυχισμένοι, υπεύθυνοι και παραγωγικοί πολίτες.
Το πρόγραμμα είναι συμπεριληπτικό καθώς δείχνει αποδοχή και σεβασμό προς όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως διαφορών. Δημιουργεί πλαίσιο υποστηρικτικό προωθώντας κανόνες συμπεριφοράς με άξονα την αλληλεγγύη και την ομαδικότητα. Συμβάλλει στην ενθάρρυνση της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των παιδιών.