Ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας του πανεπιστημίου του Μπίλεφεντ για την ακροδεξιά και τη Δημοκρατία. Η ακροδεξιά ιδεολογία φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος.Ένας στους δώδεκα ανθρώπους στη Γερμανία έχει ακροδεξιά ιδεολογία. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Μπίλεφελντ σε πρόσφατη έρευνα για λογαριασμό του πολιτικού ιδρύματος «Φρίντριχ Έμπερτ», το οποίο πρόσκειται στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα.
Για την έρευνα, που πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια από το 2002, ερωτήθηκαν περίπου 2.000 άτομα, ηλικίας μεταξύ 18 και 90 ετών, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2023. Από την έρευνα προέκυψε ότι το 8% έχει σαφή ακροδεξιό προσανατολισμό. Σε προηγούμενες μελέτες το ποσοστό κυμαινόταν μεταξύ 2% και 3%.
Όλο και περισσότεροι θέλουν μια δικτατορία
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ποσοστό από 5% μέχρι και 7% σε όλες τις ηλικιακές ομάδες υποστηρίζει μια δικτατορία, με ένα μόνο ισχυρό κόμμα και έναν ηγέτη για τη Γερμανία. Η Φραντσίσκα Σρέτερ, επικεφαλής του πρόζεκτ στο ίδρυμα «Φρίντριχ Έμπερτ», εξηγεί πως η αυξανόμενη συμπάθεια στον αυταρχισμό οφείλεται στις πρόσφατες μεγάλες κρίσεις όπως η πανδημία, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και οι αυξήσεις των τιμών.
Η μελέτη έχει τίτλο «Η αποστασιοποιημένη μεσαία τάξη» και επικεφαλής είναι ο κοινωνικός ψυχολόγος Αντρέας Τσικ. Επισημαίνει ότι οι ακροδεξιές συμπεριφορές είναι πιο διαδεδομένες στα χαμηλότερα οικονομικά κοινωνικά στρώματα, μια και οι κρίσεις τους πλήττουν αμεσότερα.
Η στάση αυτή συνοδεύεται και από τη μείωση της εμπιστοσύνης στους κρατικούς θεσμούς και στη λειτουργία της Δημοκρατίας, παρόλο που μια σαφής πλειοψηφία εξακολουθεί να υποστηρίζει αυτή τη μορφή διακυβέρνησης. Ωστόσο, το 38% έχει συνωμοσιολογικές θέσεις, το 33% λαϊκιστικές και το 29% εθνοαυταρχικές-επαναστατικές συμπεριφορές.
Πρόκειται για μια αύξηση κατά περίπου ένα τρίτο σε σχέση με την περίοδο πριν από την πανδημία. Επίσης έχει αυξηθεί ο σκεπτικισμός απέναντι στα κλασικά μέσα ενημέρωσης.
Κινδυνεύει η Δημοκρατία;
Πολλοί είναι αυτοί που ανησυχούν για την πορεία της Δημοκρατίας, αναμεσά τους και ο επικεφαλής της έρευνας, Αντρέας Τσικ, ο οποίος επισημαίνει πως «εάν οι άνθρωποι του μεσαίου χώρου που δεν θεωρούν τον ευατό τους ακροδεξιό, υιοθετήσουν θέσεις της ακροδεξιάς, τότε η δημοκρατία βρίσκεται σε κίνδυνο».
Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται ρητή αναφορά και στο παρελθόν και στη δικατορία του Εθνικοσοσιαλισμού: «Ο Εθνικοσοσιαλισμός προέκυψε από το κέντρο της κοινωνίας και υποστηρίχθηκε από αυτό, ακόμα και εάν η ιδεολογία και η δημιουργία μιας φασιστικής κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της προπαγάνδας και της κρατικής τρομοκρατίας, αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε από μια ναζιστική οργάνωση».
Τέλος, η έρευνα θέτει το ερώτημα πώς η κοινωνία πρέπει να αντιμετωπίσει τις πολλαπλές κρίσεις. Το 53% τάσσεται υπέρ της επιστροφής στο «εθνικό» και ζητά να απομονωθεί από τον υπόλοιπο κόσμο, πιστεύοντας ότι οι γερμανικές αξίες και αρετές είναι απαραίτητα στοιχεία για την αντιμετώπιση των κρίσεων.
Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου
