Βιβλιοπαρουσίαση
“Ενθύμηση για ένα κοινό μέλλον”
Κεφαλόβρυσο – Μουσιωτίτσα – Κομμένο – Παραμυθιά – Λιγκιάδες
Walter Bachsteffel – Sylvia Löser
Δύο τόμοι: Ελληνικά και Γερμανικά, Παραμυθιά 2009
σελ. 221 και σελ. 222
kaskarvu@otenet.gr
Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς
H Ιερά εξέταση, μαζί με τις θηριωδίες των Ναζί, διεκδικούν τον καθόλου επίζηλο τίτλο των απόλυτων εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας που έχει να επιδείξει ο δυτικός ευρωπαϊκός πολιτισμός. Προφανώς όμως η Ιερά Εξέταση υπερτερεί σε διάρκεια και σε έκταση, μιας και εγκληματεί ασύστολα με τις ευλογίες του Θεού, της παπικής εξουσίας και του κράτους, μιας αχτύπητης και πολύ «γήινης» Αγίας Τριάδας …
H Γερμανία μετά τον Μπίσμαρκ, ήταν η χώρα με την καλύτερη παιδεία στον κόσμο, την καλύτερη δημόσια διοίκηση, με τους πιο προικισμένους στοχαστές, φιλοσόφους, καλλιτέχνες, ακόμη και με ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλειας επαναστατικό για την εποχή του. Για ποιο λόγο, άραγε, αυτή η χώρα αιματοκύλησε δύο φορές ολόκληρο τον κόσμο, ακολουθώντας τυφλά την πρώτη φορά έναν κρετίνο (τον Κάϊζερ) και τη δεύτερη φορά έναν παράφρονα, αλλά εξαιρετικά χαρισματικό λαϊκιστή, τον Χίτλερ, που κράδαινε τα παρανοϊκά συνθήματα του «ζωτικού χώρου», του «υπερανθρώπου» της άριας φυλής και του εξίσου παρανοϊκού ρεβανσισμού για την ταπείνωση της Γερμανίας στη Συνθήκη των Βερσαλλιών;
Πώς ήταν δυνατό ο λαός των ποιητών και στοχαστών, ενός Γκαίτε και ενός Σίλερ, αλλά κι ενός Μπαχ και Μπετόβεν, να είναι σε θέση να προβεί σε αυτές τις αποτρόπαιες πράξεις; Πως κατάφερε η Γερμανία των Γραμμάτων και των Τεχνών να κάνει το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας ; Ποια ηθική δικαιολογεί τα Εγκλήματα των Γερμανών Ναζί το Β Παγκόσμιο Πόλεμο ;
Warum Krieg? (Γιατί ο πόλεμος ; )
Αν πιστέψουμε τη Βίβλο η ανθρώπινη ιστορία ξεκινάει άσχημα.
Το πρώτο ζευγάρι, που δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα του Θεού, παραβαίνει τη θεϊκή εντολή. Είναι το προπατορικό αμάρτημα. Στη συνέχεια, τα πράγματα χειροτερεύουν. Τι γεννά το ζευγάρι; Δύο αδελφούς, εκ των οποίων ο ένας θα γίνει φονιάς του άλλου.
Ο Κάιν είναι ο πρώτος φονιάς της ιστορίας-ο κατάλογος των διαδόχων του είναι ατελείωτος. Το έγκλημα επαναλαμβάνεται, η αιτία δεν παύει να αναπαράγεται, ο κόσμος είναι εγκληματικός …
Από πού προέρχεται άραγε αυτό το πάθος να διαχωρίζουμε, να αντιπαραθέτουμε; Μήπως όλα άρχισαν με την αφήγηση της Γενέσεως ; « Και εκάλεσεν ο Θεός το φως ημέρα και το σκότος εκάλεσε νύκτα». Κατόπιν τούτου έχουμε διαδοχικούς διαχωρισμούς : των φυλών, των λαών, των γλωσσών.
Επομένως, το μίσος, προϊόν του διχασμού, έχει το πεδίο ελεύθερο.
Από πού έρχεται αυτό το πάθος για το Κακό, αυτή η έλξη για το Κακό;
Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει «ξερίζωμα» του Κακού. Με άλλα λόγια, το πρωτόγονο της ψυχής δεν εκπολιτίζεται, μπορεί να επανέλθει, καθώς δεν παρέρχεται. Υπάρχει, συνυπάρχει δίπλα, μαζί με ότι εκπολιτίζεται, είτε στην ιστορία της ανθρωπότητας είτε στην πορεία της ανάπτυξης του ατόμου. Γι’ αυτό η επανεμφάνιση του κακού στον κόσμο στην πλέον καταστροφική εκδοχή του, με τη μορφή της Παγκόσμιας σύρραξης (Α και Β Παγκόσμιος πόλεμος) ή σύγκρουσης κρατών (Ελλάδα –Τoυρκία, Αμερική –Γιουγκοσλαβία, Αμερική-Ιράκ-Αφγανιστάν), θρησκειών και πολιτισμών.
Πολύ σωστά λέει ο Μπωντλέρ:
«Κι όμως, εδώ και αναρίθμητους αιώνες
που αντιμάχεστε δίχως έλεος μήτε τύψη.
Αγαπάτε τόσο πολύ το θάνατο και τη σφαγή
Ω αιώνιοι αγωνιστές, ω αδυσώπητοι αδελφοί !!»
Μήπως το ανθρώπινο είδος είναι εν τέλει ανεπίδεκτο πλανητικού πολιτισμού; Μήπως η διαρκής ειρήνη είναι υπόθεση αιθεροβαμόνων; Άραγε ο πόλεμος θα υπερισχύει πάντα; Ένας πόλεμος τελειώνει, ένας άλλος ακολουθεί. Ο πόλεμος δεν τελειώνει ποτέ. Ο πόλεμος είναι παντού. Είναι θέμα εξουσίας. Ποιός θα εξουσιάσει τον Κόσμο όλο. Σήμερα είναι οι Αμερικανοί, χτες ήταν οι Γερμανοί, αύριο θα είναι οι Κινέζοι. Διαλέξτε δυνάστη και επαναστατήστε.
Άραγε το πάθος για καταστροφή, το Κακό θα κατατροπώνουν πάντοτε τον έρωτα, την ανθρωπιά, την αγάπη και την ειρήνη ;
Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμη της γνώσης για να βοηθήσουμε την κοινωνία. Όχι μόνο τη δική μας, αλλά όλου του κόσμου. Ας θυμηθούμε τα λόγια του ποιητή John Donne: «Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί». Έχουν περάσει 400 χρόνια από τότε που το έγραψε, αλλά οι στίχοι του ηχούν ακόμα αληθινοί. Είμαστε όλοι μέρος μιας ηπείρου και ο ένας εξαρτάται από τον άλλο. Αυτά τα λόγια ηχούν ωραία, αλλά τι μπορώ να κάνω εγώ μόνος μου για να απαλύνω τον πόλεμο και την φρίκη του κόσμου; Εγώ δεν είμαι τίποτε άλλο παρά μια ροδέλα ενός πολύπλοκου μηχανισμού. Κανένας δεν είναι τόσο ασήμαντος, ώστε να μην μπορεί να διαμορφώσει ξανά τον κόσμο. Το φτερούγισμα μιας πεταλούδας στη Βραζιλία μπορεί να δημιουργήσει έναν ανεμοστρόβιλο στο Τέξας. Επιπλέον ο κόσμος δεν είναι τόσο σκοτεινός, υπάρχει η δυνατότητα βελτίωσης. Πρέπει να ατενίσουμε το μέλλον με κουράγιο και αισιοδοξία. Ας κρατήσουμε σε κάθε περίπτωση, την προσωπική μας ακεραιότητα και αξιοπρέπεια. Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι υπάρχει μόνο ένα είδος ευτυχίας: αυτή που βασίζεται στην πραγματική και βαθιά αγάπη για το συνάνθρωπο.
Δεν πιστεύουμε στην αδελφοσύνη, στην εκ φύσεως αδελφοσύνη. Αμφιβάλλουμε αν μπορεί να υπάρξει κοινότητα αδελφών. Πιστεύουμε, όμως, στη συναδέλφωση και στον συνάνθρωπο.
Δεν πιστεύουμε ότι ο επίγειος παράδεισος είναι συμβατός με τη μεταμοντέρνα κατάσταση. Ούτε θα επιθυμούσαμε μια εντελώς δίκαιη κοινωνία: μια τέτοια κοινωνία δεν θα είχε πλουραλισμό, συγκρούσεις ή πολιτική.
Πιστεύουμε στην ατομική επιλογή της ηθικής. Η φράση του Σωκράτη «προτιμώ μια αδικία παρά να τη διαπράξω», δείχνει ότι είναι επιλογή του καθενός να είναι καλός άνθρωπος …
Το βιβλίο «Ενθύμηση για ένα κοινό μέλλον» έρχεται να μας θυμίσει τον πόλεμο, την εποχή της γερμανικής κατοχής και τα ολοκαυτώματα. Να μας θυμίσει τις θηριωδίες των Γερμανών κατακτητών στα πέντε μαρτυρικά χωριά και πόλεις: Κεφαλόβρυσο-Μουσιωτίτσα-Κομμένο-Παραμυθιά –Λιγκιάδες.
Την 9 Ιουλίου 1943, η 1η Μεραρχία του 22ου Ορεινού Σώματος του Γερμανικού Στρατού έρχεται από την Αλβανία και εισβάλλει στην Ήπειρο και αρχίζει αμέσως εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Κατά την διαδρομή της στην Ήπειρο, την ακολουθούσε μια κόκκινη γραμμή αίματος, η οποία άρχισε στις 10 Ιουλίου στο Κεφαλόβρυσο, όπου οι Γερμανοί έκαψαν ζωντανούς 22 κατοίκους, συνέχισαν στις 29 Ιουλίου στη Μουσιωτίτσα με 153 νεκρούς, άντρες και γυναίκες, με τρομερό αποκορύφωμα στις 16 Αυγούστου στο Κομμένο, όπου υπήρξαν 317 θύματα, από τα οποία τα περισσότερα ήταν γυναίκες, παιδιά και υπερήλικοι και ακολουθούν στις 29 Σεπτεμβρίου η Παραμυθιάς με 75 κατοίκους νεκρούς και τέλος στις 3 Οκτωβρίου οι Λιγκιάδες με 82 νεκρούς.
Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν για τα ολοκαυτώματα αυτά, πολλές ομιλίες, συνεντεύξεις και άρθρα των: Α. Γκότοβου, Χ. Κοσμά, Ε. Κουρμαντζή, Ε. Λεοντή, Γ. Μαγκάκη, Γ. Ντόντη, Π. Τσαμάτου, J. Richter, W. Schultheiss, K. Löhr και B. Faulenbach.
Οι συγγραφείς Walter Bachsteffel και Sylvia Löser ταξινομούν και καταχωρούν τα κείμενα που αναφέρονται στα μαρτυρικά χωριά, έτσι ώστε οι αναγνώστες να μπορούν να ανασυνθέσουν, συγκρίνουν και να ερμηνεύσουν αυτά τα τραγικά γεγονότα. Οι συγγραφείς εμβαθύνουν με περίσκεψη και ευαισθησία στο ζήτημα της μνήμης και της μνημόνευσης. Το βιβλίο τους στηρίζεται στην βαθύτερη αίσθηση ότι οι ιστορίες και τα γεγονότα αυτά έχουν σχέση και με εμάς, με τα ερωτήματα που θέτουμε, με τις δικές μας ιδέες και ανάγκες, σχετίζονται με τη δική μας ταυτότητα, μας βοηθούν στη δική μας ζωή και μας ανοίγουν νέους δρόμους επικοινωνίας μεταξύ Γερμανών και Ελλήνων πολιτών. Το έργο αυτό συγκροτεί μια εντυπωσιακή πολυεπίπεδη εικόνα της περιόδου, προσφέροντας ένα πολύτιμο, αλλά και ιδιαίτερα ελκυστικό εργαλείο στον ειδικό, αλλά και δημιουργεί έναν μίτο για τον αναγνώστη που θέλει να περιηγηθεί στα πολλαπλά δωμάτια αυτής της τραγικής λαβυρινθώδους περιόδου.
Οι δύο τόμοι εικονογραφούνται με ευρύ αρχειακό και εικαστικό υλικό: σπάνιες φωτογραφίες, χειρόγραφα, γερμανικά έγγραφα, πίνακες και επίσης άρθρα και αναφορές που δημοσιεύτηκαν στη δίγλωσση εφημερίδα «Δορυφόρος» της Ηγουμενίτσας του Ε.Πασιά.
Αξίζει να αναφερθούν τα συγκινητικά και ειλικρινή λόγια του Γερμανού Πρέσβη W.Schultheib, από μία ομιλία του: «Έχουμε υποχρέωση να διδαχθούμε από το παρελθόν. Νομίζω ότι εμείς, οι Γερμανοί το έχουμε κάνει αυτό. Νομίζω ότι έχουμε μάθει πολύ καλά το μάθημα της ιστορίας. Τώρα έχει έρθει πλέον ο καιρός να διαμορφώσουμε το μέλλον από κοινού, κάτι που πράττουμε σε ένα ιδανικό για αυτό πλαίσιο: αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πράττουμε χωρίς να θέλουμε επ’ ουδενί να αρνηθούμε το παρελθόν. Μπορεί κανείς να διαφωνήσει για το εάν έχουμε καν το δικαίωμα να ζητήσουμε συγχώρεση από τα θύματα. Μπορώ όμως να σας διαβεβαιώσω, και αυτό είναι νομίζω το σημαντικό, ότι αναγνωρίζουμε την ευθύνη που φέρουμε για το παρελθόν και πενθούμε μαζί σας …»
Πέρασαν 67 χρόνια από τους τραγικούς μήνες του 1943 και τώρα με το βιβλίο «Ενθύμηση για ένα κοινό μέλλον», μας δίνεται η ευκαιρία να αποδώσουμε τιμή στους δολοφονημένους των πέντε μαρτυρικών χωριών και πόλεων, οι οποίοι έχασαν αναίτια και με βίαιο και βάρβαρο τρόπο τη ζωή τους, από την εγκληματική δράση στρατιωτών της ναζιστικής δύναμης κατοχής, στο όνομα μιας ιδεολογίας που προκάλεσε πολλά δεινά, πολύ πόνο και πολλή καταστροφή στην Ελλάδα : της ιδεολογίας του ναζισμού και του φασισμού.
Χρειάστηκαν τελικά δυο γενιές, για να μπορέσουν οι Γερμανοί να μιλήσουνε για το παρελθόν σχετικά αμερόληπτα και να ζητήσουν συγνώμη από τις ψυχές των θυμάτων. Αυτή η φρίκη και η θλίψη έχουν γεννήσει κοινές προσπάθειες για μια ενωμένη και ειρηνική Ευρώπη και γενικά για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.
Από κει ψηλά που αναπαύονται οι ψυχές των αδικοχαμένων κατοίκων, μας ζητούν ένα πράγμα : να μην τους ξεχάσουμε, να θυμόμαστε ότι δολοφονήθηκαν από εκτελεστές της ναζιστικής στρατιωτικής μηχανής και ότι η θανάτωσή τους ήταν πράξη άνανδρη και ατιμωτική για κάθε στρατιωτικό κώδικα τιμής. Το να διατηρούμε στη μνήμη μας τα ολοκαυτώματα αυτά δεν είναι μόνο ένα χρέος απέναντι στους συμπατριώτες μας είναι και χρέος απέναντι στην Ιστορία του τόπου μας.
Εμείς ως Έλληνες πιστεύουμε ότι το πραγματικό πρόσωπο της Γερμανίας είναι αυτό που εκπροσωπούν ο Μπαχ, ο Μπετόβεν, ο Χέγκελ, Ο Μαρξ, ο Γκαίτε, ο Χέλντερλινγκ, ο Βιλαμόβιτς, ο Τόμας Μαν και όλα τα μεγαθήρια του παγκοσμίου πολιτισμού, που έχει να επιδείξει σαν αντίλογο η μεγάλη αυτή χώρα. Και αυτή τη χώρα αγαπάμε.
Οι γερμανοί συγγραφείς Walter Bachsteffel (Μηχανικός) και Sylvia Löser (Πολιτιολόγος), τα τελευταία 12 χρόνια ζούνε στο Καρβουνάρι Παραμυθιάς και είναι ελεύθεροι συνεργάτες της δίγλωσσης εφημερίδας «Δορυφόρος» της Ηγουμενίτσας.