Αδημοσίευτος εκκλησιαστικός κώδικας σε βιβλίο

Στη δημοσιότητα μέσω βιβλίου ο Β΄ Κώδικας της Μητροπόλεως Τρίκκης (1828-1865), που έως τώρα παρέμεινε αδημοσίευτος.

Ο Β΄ Κώδικας της Μητροπόλεως Τρίκκης (1828-1865), ο οποίος είναι γνωστότερος στους ερευνητές ως Κώδικας Βαρλαάμ, αρ. 287, επειδή φυλάσσεται στην ομώνυμη Ιερά Μονή των Μετεώρων, και είναι συνέχεια και συμπλήρωμα του (Α΄) Κώδικα Τρίκκης (1688-1857), μπορεί ο αναγνώστης να τον διαβάσει σε βιβλίο που εξέδωσε ο Φιλολογικός, Ιστορικός, Λογοτεχνικός Σύνδεσμος (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων  με την υπογραφή του προέδρου του φιλολόγου και δρος ιστορίας Θεοδώρου Νημά. Ο Β΄ Κώδικας Τρίκκης, εκτός κάποιων τμημάτων του, παρέμενε έως τώρα αδημοσίευτος, σε αντίθεση με τον παλαιότερο Κώδικα Τρίκκης, ο οποίος φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη [ΕΒΕ, αρ. 471] και έχει εκδοθεί ήδη δύο φορές, ενώ είναι έτοιμη και τρίτη. Είναι γραμμένος σε χαρτί διαστάσεων 0,27 x 0,37 εκ. και χρονολογείται στον ΙΘ΄ αιώνα, ήτοι από το έτος 1828 έως το 1865, αποτελείται δε από 154 φύλλα, πολλά από τα οποία είναι άγραφα. Τα κείμενα, όπως δηλώνει ο κ. Νημάς,  που είναι καταχωρισμένα στον Κώδικα έχουν γραφεί από πολλούς και με διαφορετικό γραφικό χαρακτήρα γραφείς. Άλλοι δείχνουν να ήταν εγγράμματοι, ενώ άλλοι είναι ανορθόγραφοι ή κακογράφοι.

Όπως σημειώνει ο Θ. Νημάς στην Εισαγωγή του «ο Κώδικας περιέχει εκκλησιαστικές πράξεις για διορισμούς εφημερίων και επιτρόπων, καταγραφές χωραφιών και περιουσιών των ναών της Επισκοπής Τρίκκης, καταγραφές ιερών και άλλων σκευών των ναών της, καθώς και κατάλογο των βιβλίων της Βιβλιοθήκης της, παραφρασμένα αποσπάσματα (ερανίσματα) από έργα αρχαίων και εκκλησιαστικών συγγραφέων, σχολαστικούς λογαριασμούς και πάσης φύσεως οικονομικές δοσοληψίες της Επισκοπής Τρίκκης και των ενοριακών ναών της, καταγραφή των υποχρεωτικών αργιών του ισναφίου των Σεριζήδων (μικροπωλητών), δήλωση γάμου, διαζύγια, πράξεις σχετικές με την ανοικοδόμηση και τη λειτουργία της Σχολής Τρίκκης (εισφορές, έξοδα, πληρωμές δασκάλων κ.ά.), καταγραφή και διανομή ιδιωτικών περιουσιών, δωρητήρια, προικοσύμφωνα, τακτοποιήσεις χρεών, ένα φιρμάνι του σουλτάνου Αβδούλ Μετζήτ Α΄ (1840) προς τους καζάδες Τρικάλων, Ελασσόνας και Δομενίκου για δικαιότερο τρόπο εισπράξεως των φόρων και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία».

﷽﷽﷽﷽﷽﷽ο ΑΜΠΕ το οπολιο (Μάρ­Όπως είναι αυτονόητο, ο Β΄ Κώδικας Τρίκκης, επισημαίνει, ο κ. Νημάς,  περιέχει σημαντικά κείμενα όχι μόνο για την εκκλησιαστική ιστορία της Μητροπόλεως Τρίκκης κατά την όψιμη Τουρκοκρατία στη Βορειο­δυτική Θεσσαλία αλλά μας δίνει και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την εθνική, κοινωνική, οικονομική και ιδιωτική ζωή των κατοίκων της περιοχής Τρικάλων κατά την περίοδο αυτή. Ως εκ τούτου η δημοσίευσή του συμβάλλει στην επιστημονική διερεύνηση της νεότερης ιστορίας τόσο της τοπικής όσο και της ευρύτερης.

Όσον αφορά μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες καταχωρίσεις του Κώδικα, η ιδιαίτερη μέριμνα των κατά καιρούς επισκόπων και μητροπολιτών Τρίκκης για την λειτουργία σχολείων στα Τρίκαλα είναι συνεχής και μεγάλη. Αυτή καταδεικνύεται από τις σχετικές καταχωρίσεις στον Κώδικα. Τα διάφορα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι έμποροι και επαγγελματίες των Τρικάλων και τις μεταξύ τους διαφορές επέλυε ο μητροπολίτης και οι αποφάσεις του καταχωρίζονταν επίσης στον Κώδικα. Ακόμα καταχωρίζεται μία πρόσκληση του καϊμακάμη του Σαντζακίου των Τρικάλων προς τον επίσκοπο Τρίκκης Ιωσήφ για ορισμό δύο αντιπροσώπων στο Επαρχιακό Συμβούλιο (Μάρτιος 1844).

Μετά τα μεταγραμμένα και ταξινομημένα σε θεματικές ενότητες έγγραφα του Β΄ Κώδικα Τρίκκης καταχωρούνται 18 ολοσέλιδες εικόνες ενδεικτικών σελίδων του χειρογράφου και κατόπιν ακολουθεί Παράρτημα στο οποίο παρατίθενται με σειρά.

– 1) Έγγραφα από το Αρχείο της Ιεράς Μονής Δουσίκου σχετικά με την Σχολή Τρίκκης, την συντήρηση και φροντίδα της οποίας είχε αναλάβει η ίδια κατόπιν παρακλήσεως των αρχόντων των Τρικάλων λόγω αδυναμίας της πόλεως να ανταπεξέλθει στα έξοδά της (σελ. 241-246).

-2) Πλούσιο Γλωσσάριο με την ερμηνεία των πολλών αγνώστων λέξεων, πολλές από τις οποίες δεν συναντώνται σε κανένα λεξικό (σελ. 247-266).

3) Επισκοπικοί Κατάλογοι των Επισκοπών Τρίκκης, Σταγών, Γαρδικίου και Μητροπόλεως Λαρίσης (σελ. 267-272).

4) Μετονομασίες οικισμών Ν. Τρικάλων (Αντιστοιχία παλιών και νέων ονομάτων) (σελ. 273-276).

5) Ευρετήριο ονομάτων (προσώπων και τόπων) (σελ. 277-303), από το οποίο μπορεί κανείς να ιχνηλατήσει τις ρίζες πολλών οικογενειών τόσο των Τρικάλων όσο και των γύρω χωριών.