Το βιβλίο «Γέρων Πορφύριος, ο Πνευματικός Πατέρας και Παιδαγωγός» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εν Πλω, λάβαμε από τον ίδιο τον συγγραφέα Ομότιμο Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Γεώργιο Σ. Κρουσταλάκη.
Εισαγωγικά
Στό μικρό αυτό πόνημα, αναφέρει ο συγγραφέας στο εισαγωγικό σημείωμα, ασχολούμεθα με τή φωτεινή προσωπικότητα τοϋ οσίου Γέροντος Πορφυρίου Μπαϊρακτάρη, για να προσθέσει:
«Ηταν ό διακριτικός πνευματικός Πατέρας της αγάπης, της ταπείνωσης καί της υπακοής. ‘Αγάπησε ιδιαιτέρως μία κατηγορία ανθρώπων, πού στους αγώνες τους συνήθως παραμένουν “άπαράκλητοι”, τους ανθρώπους τής οδύνης καί τοϋ πένθους καί κυρίως τους γονείς πού σηκώνουν κάποιο Σταυρό καί πορεύονται στή ζωή με ανδρείο πνεύμα υπομονής καί καρτερικότητας, καθοδηγούμενοι από μία εσώτερη “φερέπονον” αίσθηση. Ό πατήρ Πορφύριος υπήρξε πνευματικός Πατέρας τών νέων ανθρώπων καί σύμβουλος τής οικογένειας, σέ μιά εποχή, πού, όπως θά δούμε, από τους ειδικούς διακρίνεται γιά τήν άντιπαιδαγωγικότητα καί τήν παθογένεια της. ΤΗταν ό άνθρωπος πού έζησε στην περιοχή τοϋ θαύματος καί εκφράστηκε με τή “θεία τρέλα”. Μέ τήν παρούσα εργασία δέν έχουμε ως σκοπό νά προσθέσουμε ορισμένα έπί πλέον ψιμύθια αγιότητας στην προσωπικότητα τοϋ οσίου Γέροντος. ‘Εξάλλου τά αυταπόδεικτα δέν χρήζουν αποδεικτικών στοιχείων. Ή αξία τής αγιότητας είναι σάν τήν αξία τοϋ χαρτονομίσματος, ή οποία αναγράφεται στην προμετωπίδα τοϋ γραμματίου. Αντιθέτως, μέ τό λόγο μας αυτό επιχειρούμε νά δημιουργήσουμε κατανυκτική ατμόσφαιρα δοξολογίας προς τό Θεό καί παράκλησης ψυχών. Μέ τήν εξιστόρηση γεγονότων από τήν όσιακή ζωή τοϋ Γέροντος Πορφυρίου φωτίζουμε τή φιλόστοργη καί κηδεμονική του ψυχή καί προβάλλουμε τήν πατρική του εύνοια, ούτως ώστε νά μιμηθούμε μέ ζήλο καί τό φιλόθεο ήθος του».
Παρακάτω παραθέτουμε αποσπάσματα από σελίδες του βιβλίου:
«Οταν άντίκρυζες γιά πρώτη φορά τό Γέροντα Πορφύριο, καθισμένο στό κρεββά-τι του μέσα στό μικρό του κελλί, είχες τήν αίσθηση πώς ζοϋσες σέ έναν άλλο κόσμο. Με τό πνεύμα σου μεταφερόσουν στον πανάρχαιο κόσμο των Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης· ζοϋσες σέ μία ατμόσφαιρα γαλήνης καί αταραξίας. ‘Αναλογιζόσουν μέ τή φαντασία σου καταστάσεις καί σκηνές, πού περιγράφονται στό βίο τού Αγίου Αντωνίου. “Εβλεπες εμπρός σου τή μορφή ενός βιβλικού Γέροντα, ενός «στάρετς», ενός σοφού ώς προς τήν εμπειρία του, ευλογημένου μέ τή χάρη της «πνευματικής πατρότητας». Ό Γέρων Πορφύριος ήταν ένας γνήσιος πνευματικός πατέρας, ό όποιος είχε φθάσει σέ υψηλά μέτρα πνευματικότητας καί γι’ αυτό μπορούσε νά λειτουργή ώς παιδαγωγός καί σύμβουλος. Ή παιδαγωγική πού εφάρμοζε, θεμελιωμένη πάνω στή λειτουργία της πνευματικής πατρότητας, είναι ή παιδαγωγική τών Πατέρων της ‘Εκκλησίας, πού διασώζεται μέχρι τών ημερών μας μέσω της ήσυχαστικής καί Φιλοκαλικής Εκκλησιαστικής παράδοσης.Κατά τον ‘Άγιο Συμεών τό Νέο Θεολόγο, όπως είπαμε προηγουμένως, ό πνευματικός πατέρας είναι ή ζώσα παρουσία τοϋ Χρίστου, είναι ό τέλειος, ό εν Χριστώ αναγεννηθείς άνθρωπος, μία εστία Θείου φωτός στον κόσμο. Είναι τό πρότυπο τοϋ παιδαγωγού. Ένα τέτοιο πρότυπο συμβούλου της νεολαίας, αλλά καί συμβούλου ανθρώπων κάθε ηλικίας καί ιδιαιτέρως τών γονέων υπήρξε καί εξακολουθεί νά είναι σήμερα ό πατήρ Πορφύριος.
Ό Γέροντας, ώς πνευματικός πατέρας, ήταν ένα από τά κύρια πρόσωπα στην πνευματική οικογένεια τοϋ Χρίστου, στην Εκκλησία, τό οποίο συνδεόταν μέ τά πνευματικά του παιδιά μέ θεία πατρική σχέση. “Ηταν ό άνθρωπος της τελείας, της ολοκληρωμένης αγάπης, της εσωτερικής πνευματικής τελείωσης καί της αγιότητας. Μέ τήν πνευματική καθοδήγηση, δηλαδή μέ τρόπο μυστικό καί πνευματικό, συνέβαλλε στό νά «γεννώνται» καί νά «άναγεννώνται» τά πνευματικά του τέκνα διά τοϋ Ευαγγελίου. Στό πρόσωπο του εΰρισκεν εφαρμογή ό αποστολικός λόγος: “Έάν γάρ μύριους παιδαγωγούς εχητε εν Χριστώ, αλλ’ ου πολλούς πατέρας- εν γαρ Χριστώ Ίησοϋ διά τοϋ Ευαγγελίου εγώ υμάς έγέννησα” (Α’ Κορ. δ’, 14 – 16). Ή παιδαγωγική της πνευματικής πατρότητας αποτελεί μία χαρισματική δωρεά τοϋ Αγίου Πνεύματος, ή οποία εξαρτάται άμεσα από τήν όλη προσωπικότητα τοϋ πνευματικού πατέρα. Εξαρτάται δέ κυρίως από τό επίπεδο της πνευματικής καί συναισθηματικής του του ωριμότητας, από τήν εσωτερική «Πνευμα-τοδίδακτη σοφία» καί όχι τόσο τήν κατά κόσμο ψυχολογική εμπειρία καί τήν επιστημονική παιδαγωγική του κατάρτιση.
Ό σεπτός Γέρων ήταν όντως τό πρότυπο τοϋ πνευματικού Πατέρα καί παιδαγωγού. Ή παιδευτική του λειτουργία ήταν απόρροια της χαρισματικής δωρεάς τοϋ Αγίου Πνεύματος. Καί γι’ αυτό ήταν μιά λειτουργία μυστική, πού δέν προερχόταν άπό «τήν επιστήμη της ανθρωπινής διδαχής», αλλά είχε ώς κατευθύνουσα δύναμη “τήν τοϋ ενδοϋεν διδασκάλου σο-φίαν”25. Ό ίερός Πορφύριος, όπως είπαμε παραπάνω, είχε προσωπικότητα ολοκληρωμένη, ή οποία έκοσμεΐτο άπό αναρίθμητα ηθικά καί πνευματικά προσόντα καί αρετές. Ή μεγίστη όμως τών αρετών του ήταν ή διάκριση. Ό όσιος Γέροντας ήταν κυρίως παιδαγωγός διακρίσεως. Στην παιδαγωγική τέχνη τής διακρίσεως βασίζεται ή συμβουλευτική καί ή καθοδήγηση τών ψυχών, μιά διαδικασία πού άλλοτε μπορεί νά είναι προληπτική καί άλλοτε θεραπευτική. Περικλείει δέ απεριόριστη δύναμη ή αγωγή αυτή…».