Μιλάει σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο Καθηγητής – Σύμβουλος του Ανοιχτού Πανεπιστημίου κ. Αντώνης Α. Αντωνίου.
Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη.
Τα εγκαίνια της έκθεσης με τίτλο «κολλήγοι και τσιφλικάδες» πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο μήνα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας. Τα ΓΑΚ Αρχεία Ν. Καρδίτσας και η ΛΔ’ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων, ειδικότερα, διοργάνωσαν αυτή την έκθεση με αρχειακό υλικό που αφορά στους Κολλήγους και τους Τσιφλικάδες της περιοχής της Καρδίτσας. Ενώ, έγινε στα πλαίσια της προσπάθειας των ΓΑΚ Αρχεία Ν. Καρδίτσας για μια πρώτη γνωριμία του κοινού με το έργο που επιτελούν και τον ρόλο τους. Την ίδια μέρα των εγκαινίων Σάββατο 22 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε εισήγηση με θέμα : Κολλήγοι και Τσιφλικάδες από τον Καθηγητή – Σύμβουλο του Ανοιχτού Πανεπιστημίου κ. Αντώνη Α. Αντωνίου. Στην εισήγησή του ο ομιλητής αναφέρθηκε σε ένα ιδιαίτερα πλούσιο και μοναδικό υλικό για την ιστορία της μεγάλης αγροτικής ιδιοκτησίας (τσιφλίκι) στην Θεσσαλία. Σήμερα ο ίδιος μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ όχι μόνο για την πετυχημένη έκθεση αλλά και τη γενικότερη πολιτικοοικονομική κατάσταση της χώρας μας.
Η συνέντευξη
Στα εγκαίνια της έκθεσης Κολλήγοι και Τσιφλικάδες παρουσιάσατε ενδιαφέροντα στοιχεία για την πορεία της μεγάλης αγροτικής ιδιοκτησίας από την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας το 1881 και την εξαγορά πολλών Οθωμανικών τσιφλικιών από Έλληνες επιχειρηματίες του εξωτερικού και του εσωτερικού μέχρι την απαλλοτρίωση τους. Μπορείτε να αναφερθείτε πιο αναλυτικά; Τι αποκαλύπτουν τα έγγραφα;
«Τα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι υπήρξε μια τεράστιας σημασίας μεταβολή στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των τσιφλικιών μετά το 1881. Καταρχήν οι νέοι ιδιοκτήτες εκμεταλλεύονταν τα τσιφλίκια εξ αποστάσεως και τα χρησιμοποιούσαν ως εκλογικό μηχανισμό. Ο Χαρίλαος Τρικούπης αποσκοπούσε στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας με την αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση του Θεσσαλικού κάμπου ο οποίος αποτελούνταν κυρίως από τσιφλίκια. Όμως οι νέοι ιδιοκτήτες δεν εκσυγχρόνισαν τις εκμεταλλεύσεις τους. Εκμεταλλευόμενοι την πολιτική τους δύναμη προσανατολίστηκαν στην εξαντλητική εκμετάλλευση των κολλήγων και στην ενοικίαση του μεγαλύτερου κομματιού του τσιφλικιού στους βοσκούς ώστε να διατηρήσουν τα κέρδη τους».
Εκτιμάτε ότι στην Ελλάδα επιβλήθηκε μια πολιτική που οδήγησε και οδηγεί την ελληνική οικονομία στην καταστροφική βύθιση και υπερχρέωση; Ποιοι έχουν πληρώσει και θα συνεχίσουν να πληρώνουν, κατά την άποψή σας το τίμημα;
«Όπως πάντα στις οικονομικές κρίσεις κινδυνεύουν περισσότερο τα μεσαία και τα φτωχά στρώματα της κοινωνίας. Σήμερα στην Ελλάδα η μεσαία τάξη δοκιμάζεται σκληρά. Όσοι έχουν μεγάλες υποχρεώσεις οικογενειακές ή δανειακές είναι σε σαφώς δυσχερέστερη μοίρα. Το τίμημα στην Ελλάδα το πληρώνει και θα το πληρώνει όλη η ελληνική κοινωνία. Δεν πρόκειται απλά για μια μείωση των εισοδημάτων αλλά και για τις αλλαγές στο σύστημα υγείας»
Εκτιμάτε, ότι το μεταναστευτικό ρεύμα σαν μοναδική πλέον λύση επιβίωσης θα είναι δυναμικά μαζικότερο και βέβαια δεν συνδέεται με καμία θετική προοπτική για την ελληνική οικονομία; Ποια η άποψή σας;
«Το μεταναστευτικό ρεύμα αποτέλεσε πηγή πλούτου για πολλές χώρες της Ευρώπης. Στην Ελλάδα πολλές αγροτικές εργασίες θα ήταν αδύνατο να υλοποιηθούν χωρίς τους μετανάστες. Όμως λόγω της στάσης των πολιτικών μας ιδίως στην υπογραφή των ευρωπαϊκών συνθηκών όπως η συνθήκη Σενγκεν η Ελλάδα επιβαρύνεται με υπέρμετρα μεγάλο αριθμό μεταναστών. Επίσης, λόγω της κρατικής ανικανότητας τόσο στον τομέα της ασφάλειας και απόδοσης δικαιοσύνης όσο και στον τομέα της διαχείρισης της οικονομικής εκμετάλλευσης των μεταναστών βιώνουμε σήμερα μια κατάσταση δυσάρεστη και επικίνδυνη για όλους».
Γιατί, όπως δείχνουν τα πράγματα, οι κυβερνώντες, αποτάσσουν τη δυνατότητα ανάληψης αποφάσεων που θα έδιναν αναπτυξιακή διέξοδο στην υφεσιακή πορεία; Τι φταίει;
«Θα σας απαντήσω κατ’ ανάγκην αποσπασματικά. Στο σημείο που φτάσαμε η εφαρμοζόμενη πολιτική εκπορεύεται σε μεγάλο βαθμό από το εξωτερικό. Επί πλέον οι πολιτικοί οι οποίοι ηγούνται σήμερα της κυβέρνησης έχουν άλλες ικανότητες από αυτές που χρειάζονται για την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι σύμβουλοί τους επίσης είναι συνήθως οι συνηθισμένοι κομματικοί παρατρεχάμενοι οι οποίοι δεν έχουν ικανότητες χάραξης πολιτικής. Γενικά το ρουσφέτι και οι συνθήκες πολιτικής ηθικής έχουν επιδράσει αρνητικά στην στάθμη της πολιτικής μας ζωής και στην ποιότητα της κρατικής μας μηχανής. Υπάρχει πλήρης ανικανότητα ακόμη και στην λήψη μέτρων χωρίς οικονομικό κόστος. Παραδείγματος χάριν ας σκεφτούμε μια οικογένεια με τρία παιδιά που σπουδάζουν σε διαφορετικές πόλεις. Πριν την νομοθετική ρύθμιση της κ. Διαμαντοπούλου τα παιδιά αυτά μπορούσαν να σπουδάσουν στην ίδια πόλη. Ενώ θα περίμενε κανείς με την οικονομική κρίση μια κυβέρνηση να επεκτείνει το δικαίωμα των μετεγγραφών και σε αυτούς οι οποίοι είχαν δύο παιδιά που σπουδάζουν αντίθετα δυσκόλεψαν απίστευτα τις μετεγγραφές και για αυτούς οι οποίοι είχαν τρία οι τέσσερα παιδιά. Βέβαια αρκετές από τις ανωτέρω οικογένειες είχαν πάρει και δάνεια και πάρα πολλοί από αυτούς προτίμησαν να ανταποκριθούν στα έξοδα σπουδών των παιδιών τους και να αφήσουν απλήρωτα τα δάνεια. Να πως μια κοινωνικά ανάλγητη πολιτική όχι μόνο δυσκόλεψε απίστευτα την ελληνική οικογένεια αλλά διόγκωσε και το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και τις επισφάλειες των τραπεζών. Το οικονομικό επιτελείο παρά τις περγαμηνές του σε θέματα οικονομικών σπουδών εφαρμόζει μια πολιτική μείωσης των δαπανών και αύξησης των φόρων. Η μείωση των δαπανών το ποθούμενο από τους κυβερνώντες «πλεόνασμα» έτσι όπως υλοποιείται είναι σαφώς αντιαναπτυξιακός στόχος. Δεν μπορεί με τον συγκεκριμένο τρόπο μείωσης των δημοσίων δαπανών να έχουμε ανάπτυξη. Προκειμένου να μειωθούν οι δαπάνες σταμάτησαν και οικονομικές δραστηριότητες οι οποίες θα μπορούσε με στοιχειωδώς καλή οικονομική διαχείριση να φέρουν κέρδη π.χ. ο ΟΔΔΥ. Δηλαδή αντί να κάψουμε το λίπος κόψαμε ζωτικά όργανα και απορούμε για την κατάσταση του ασθενούς. Θα έπρεπε να μειώσουμε τις πληρωμές προς το εξωτερικό όπως αγορές όπλων, ενοίκια και προσωπικό πρεσβειών. Αντίθετα εμείς μειώσαμε τις πληρωμές στο εσωτερικό με αποτέλεσμα να μειωθεί η κατανάλωση στην Ελλάδα. Δεν φροντίσαμε να περισώσουμε τα έσοδα που είχαν οι υπηρεσίες που περικόπηκαν. Είναι όμως το πολιτικό προσωπικό της χώρας έτοιμο να φανταστεί και να εφαρμόσει καινοτόμες λύσεις; Κάποτε πρότεινα λειτουργία από κοινού των πρεσβειών Ελλάδος και Κύπρου ώστε να επιτευχθεί σημαντική εξοικονόμηση δαπανών χωρίς να επηρεαστεί η κατανάλωση και στις δύο χώρες. Αν, όμως, σκεφτόμαστε με βάση την τετριμμένη λογική και την ρουσφετολογική οπτική δεν θα μπορέσουμε να επιτύχουμε τίποτα. Οι καινοτόμες λύσεις έχουν δυσκολίες εφαρμογής αλλά σήμερα τις έχουμε απόλυτη ανάγκη και πρέπει να βρούμε κάθε τρόπο ώστε να τις υλοποιήσουμε. Η σημερινή φορολογική λαίλαπα είναι παραλυτική για την οικονομική δραστηριότητα και η πτώχευση των μεσαίων στρωμάτων κάνει αδύνατη την επιχειρηματική δραστηριότητα για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού τα οποία θα μπορούσαν να επενδύσουν παραγωγικά στην ελληνική οικονομία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα παράλυσης της οικονομικής δραστηριότητας λόγω υψηλών φόρων είναι η αδυναμία των φορτηγών με ελληνικές πινακίδες να ανταγωνιστούν τους Βούλγαρους συναδέλφους τους. Δεν είναι δυνατόν ο Έλληνας ιδιοκτήτης φορτηγού με τα τέλη κυκλοφορίας και τα πανάκριβα πετρέλαια που πληρώνει να ανταγωνιστεί τους συναδέλφους του γειτονικών κρατών. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι να έχουν περιέλθει οι μεταφορές στην Μακεδονία και την Θράκη σε μεγάλο βαθμό σε Βούλγαρους φορτηγατζήδες».
Τι μπορεί να γίνει σύμφωνα με την άποψή σας; Υπάρχουν λύσεις;
«Η αποτελεσματικότερη λύση η οποία μπορεί να φέρει άμεσα θετικά αποτελέσματα είναι η αύξηση του τουριστικού ρεύματος. Ο τουρισμός δεν επηρεάζεται αρνητικά από τα χαμηλά εισοδήματα των Ελλήνων πολιτών. Δεν μιλάω, βέβαια, για μια συγκυριακή αύξηση των τουριστών όπως η σημερινή όπου γειτονικές ανταγωνίστριες χώρες έχουν προβλήματα και οι τουρίστες στρέφονται σε μας. Μιλάω για μια ετήσια αύξηση της τάξης του 50% ή και 100%. Δεν πρόκειται για στόχο που δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί σύντομα. Παραδείγματος χάριν σήμερα σχεδόν 100 εκατομμύρια Κινέζοι ταξιδεύουν κάθε χρόνο στο εξωτερικό και αναμένεται ο αριθμός να τετραπλασιαστεί. Μόνον 100.000 έρχονται στην Ελλάδα. Είναι δυνατόν με μέτρα επιτάχυνσης της χορήγησης βίζας τα οποία ακούμε επί χρόνια και δεν εφαρμόζονται να ξεμπλοκάρει ο αριθμός των Κινέζων, Ρώσων και λοιπών εκτός ΕΕ τουριστών. Θα μπορούσε να έχουν μόνιμη βίζα όλοι όσοι εκτός ΕΕ έχουν δική τους κατοικία στην Ελλάδα. Μια διακρατική συμφωνία είχε, επίσης, επιχειρηθεί επί Καραμανλή για εκατομμύρια Κινέζους τουρίστες αλλά το σχέδιο εγκαταλείφθηκε. Ακόμη θα έπρεπε να γίνει δυνατόν ο καθένας να μπορεί να εκμεταλλευτεί τουριστικά το εξοχικό του σπίτι χωρίς να μπαίνουν ασφυκτικά πλαίσια όπως η ασφάλιση στον ΟΑΕΕ. Μάλιστα η τεράστια παραλιακή ζώνη της Λάρισας είναι μια περιοχή η οποία συγκεντρώνει μεγάλα πλεονεκτήματα και στην οποία θα μπορούσαν να αναπτυχθούν εκτεταμένες τουριστικές παρεμβάσεις για να υποδεχτούν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό τουριστών. Σαν κύριο στόχο πρέπει, επίσης, να βάλουμε την συγκρότηση του κράτους σε αξιοκρατικά πλαίσια. Είναι εθνική ανάγκη να σταματήσει το ρουσφέτι και η στελέχωση του κρατικού μηχανισμού με τους γνωστούς παραγιούς και ψυχοκόρες των κομματικών γραφείων. Δεν πρόκειται για ηθικής υφής αίτημα αλλά για οικονομική επιταγή. Το κράτος σήμερα εκτελεί ένα πολύπλοκο ρόλο και ανταγωνίζεται σε διεθνές επίπεδο άλλα κράτη σε οικονομικά θέματα καίριας σημασίας όπως π.χ. ο τουρισμός και η προώθηση των εξαγωγών. Δεν μπορεί στο σημερινό διεθνές περιβάλλον τα ανεπτυγμένα κράτη να αξιοποιούν το καλύτερο ανθρώπινο δυναμικό τους και εμείς να κινούμαστε με τα γνωστά κομματικά κριτήρια. Χωρίς την μεταρρύθμιση της στελέχωσης του κρατικού μηχανισμού δεν μπορεί τίποτε να προχωρήσει αποτελεσματικά. Σήμερα η Ελλάδα έχει υποβαθμιστεί σημαντικά διεθνώς σε σχέση με το 2008. Η ανάκτηση της οικονομικής θέσης της χώρας δεν μπορεί να έλθει χωρίς θαρραλέα και καινοτόμα πολιτικά μέτρα».
