Ο σκηνοθέτης Βασίλης Λουλές μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ με αφορμή τη βραβευμένη ταινία ντοκιμαντέρ «Φιλιά εις τα παιδιά».

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη.

Πέντε μικρά Εβραιόπουλα στην Ελλάδα της Γερμανικής Κατοχής που σώθηκαν από το θάνατο χάρις σε οικογένειες Χριστιανών, πέντε ‘‘κρυμμένα παιδιά’’ που έζησαν μέσα στην απόλυτη σιωπή, αφηγούνται τις ιστορίες τους. Ιστορίες τρόμου κι αγωνίας αλλά και στιγμές παιδικής ανεμελιάς μέσα στην αγκαλιά των ξένων. Πρόκειται για τη βραβευμένη ταινία ντοκιμαντέρ «Φιλιά εις τα παιδιά» του σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ. Σήμερα ο ίδιος μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ  τονίζοντας ανάμεσα σε άλλα τα παρακάτω:

«Τα παιδιά αυτά κέρδισαν τη ζωή τους κι έχασαν την παιδική τους ηλικία. Μεγάλωσαν απότομα. Έζησαν μέσα στην απόλυτη σιωπή, έζησαν ιστορίες τρόμου κι αγωνίας. Από την άλλη μεριά όμως, προστατευμένα μέσα στην αγκαλιά των ξένων έζησαν και στιγμές παιδικής ανεμελιάς. Αυτοί οι ξένοι άνθρωποι, που τα έκρυψαν με κίνδυνο της ζωή τους, στάθηκαν στοργικές φωλιές, κρυφοί παράδεισοι που κράτησαν αυτά τα παιδιά μακριά από τη φρίκη του Ολοκαυτώματος.

Το «τίμημα» βέβαια της σωτηρίας αυτών των παιδιών είναι ότι πέρασαν όλη τους τη ζωή κουβαλώντας πάντα μαζί τη μνήμη χιλιάδων παιδιών. Εκείνων που δεν πρόλαβαν ποτέ να μεγαλώσουν».

Η έρευνα για την ταινία ξεκίνησε με αφορμή την περιοδική έκθεση μαρτυριών και ντοκουμέντων “Κρυμμένα Παιδιά στην Ελλάδα της Κατοχής” του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, που παρουσιάστηκε το 2003 και διερεύνησε το θέμα των κρυμμένων εβραιόπαιδων της Κατοχής, μέσα από δεκαέξι πραγματικές ιστορίες παιδιών από την Ελλάδα. Η ταινία παρακολουθεί πέντε από αυτά τα πρόσωπα από την παιδική τους ηλικία μέχρι σήμερα, φέρνοντας στο φως πολύτιμα προσωπικά τους ντοκουμέντα –ένα παιδικό ημερολόγιο, φωτογραφίες και οικογενειακά φιλμάκια– τεκμήρια μιας ολόκληρης εποχής.

Παράλληλα, σκιαγραφείται η προπολεμική ζωή των Εβραϊκών Κοινοτήτων της Ελλάδας και αποκαλύπτονται σπάνιες εικόνες της κατεχόμενης Αθήνας και Θεσσαλονίκης, μέσα από κινηματογραφικά αρχεία, ερασιτεχνικές ταινίες Γερμανών στρατιωτών και παράνομες λήψεις Ελλήνων πατριωτών.

Η παραγωγή έγινε με τη συνεργασία, υποστήριξη και οικονομική ενίσχυση αρκετών φορέων, Μουσείων και Ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η ταινία θα βγει σύντομα σε κινηματογραφική διανομή στην Αθήνα. Θα μεταδοθεί από την ΕΡΤ στις αρχές του 2013. Ο Βασίλης Λουλές, σπούδασε Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο ΕΜΠ και Κινηματογράφο στη Σχολή Χατζίκου.

Συνεργάστηκε με την ΕΡΤ ως Συντονιστής στο πρόγραμμα ταινιών μικρού μήκους “μικροφίλμ” και με το Κινηματογραφικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών στην ταξινόμηση παλαιών κινηματογραφικών επικαίρων.

Οι μικρού μήκους ταινίες του τιμήθηκαν με βραβεία, έλαβαν μέρος σε πολλά φεστιβάλ του εξωτερικού, μεταδόθηκαν από ξένα και ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια και συμπεριλήφθηκαν σε ελληνικά και διεθνή αφιερώματα. Το εν λόγω ντοκιμαντέρ “Φιλιά εις τα παιδιά” τιμήθηκε με 8 βραβεία σε κινηματογραφικά φεστιβάλ.

-Το πρόσφατο ντοκιμαντέρ «Φιλιά εις τα παιδιά», τιμήθηκε με 8 βραβεία σε κινηματογραφικό φεστιβάλ. Πόσο δύσκολο ήταν να φέρετε εις πέρας μια τέτοια ιστορία;

«Οι δυσκολίες αυτής της ταινίας ήταν πολλαπλές.

Α) Κατ’ αρχήν είναι ένα θέμα που, στο άκουσμά του, αναρωτιέται ο άλλος: «Άλλη μια ιστορία για το Ολοκαύτωμα;». Ήθελα λοιπόν πρώτα από όλα να μην είναι μια ακόμα ιστορία για το Ολοκαύτωμα αλλά μια ιστορία που εκτυλίσσεται στη σκιά του Ολοκαυτώματος: μια ταινία για τον διωγμό των Ελλήνων Εβραίων και την Κατοχή, για τη γενναιότητα των ανθρώπων –των «αλλόθρησκων» Χριστιανών- που έσωσαν ζωές με κίνδυνο της δικής τους, αλλά, πάνω απ’ όλα, μια ταινία για τα παιδικά μάτια που κοιτούν τον κόσμο άλλοτε με τρόμο κι απορία, κι άλλοτε με ανεμελιά κι ελαφρότητα.

Β) Άλλη δυσκολία της ταινίας ήταν το πώς θα έκανα τους 5 «πρωταγωνιστές» του ντοκιμαντέρ –τα 5 παιδιά τού τότε- να μιλήσουν με τρόπο άμεσο, βιωματικό, εξομολογητικό. Πώς δηλαδή θα μπουν ξανά στο πετσί του παιδιού που υπήρξαν κάποτε, και δεν θα αναμασήσουν μια ιστορία που λέει ο καθένας μας όταν αφηγείται τη ζωή του. Ξέρετε, όλοι μας το κάνουμε αυτό: μιλάμε για τα παιδικά μας χρόνια και –ασυνείδητα ίσως- τροποποιούμε τα γεγονότα και τα συναισθήματα (υποβαθμίζουμε τα άσχημα στοιχεία μας, προβάλλουμε τα καλά, δραματοποιούμε καταστάσεις ώστε να τονίσουμε τη δική μας παρουσία και αντοχή, εξωραϊζουμε καταστάσεις κλπ). Για να πετύχω λοιπόν αυτή την άμεση μαρτυρία, για να «μιλήσει το παιδί τού τότε» κι όχι ο ηλικιωμένος τού σήμερα, χρειάστηκε να χρησιμοποιήσω τεχνικές και μεθόδους ψυχανάλυσης. Το αποτέλεσμα, ευτυχώς, είναι μάλον πετυχημένο, αν κρίνω από αυτά που μου λένε οι θεατές του ντοκιμαντέρ.

Γ) Άλλη μεγάλη δυσκολία φυσικά υπήρξε η χρηματοδότηση. Χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες για να μαζευτούν τα χρήματα, ευτυχώς όμως τα καταφέραμε –σε μεγάλο βαθμό. Θα ήθελα οπωσδήποτε να αναφέρετε τους συμπαραγωγούς της ταινίας, όσους ενίσχυσαν, τους χορηγούς, όσους παραχώρησαν δωρεάν ταινίες και ντοκουμέντα, διότι χάρις σ’ αυτούς η ταινία ολοκληρώθηκε. Και, χάρις σε κάποιους γενναιόδωρους φίλους που θέλουν να παραμείνουν αφανείς.

Το σινεμά παραμένει μια πονεμένη ιστορία, ειδικά στην Ελλάδα, και ειδικότερα τώρα».

-Πέντε μικρά Εβραιόπουλα στην Ελλάδα της Γερμανικής Κατοχής. Τι έχασαν και τι κέρδισαν από μια ζωή στη σκιά του Ολοκαυτώματος;

«Τα παιδιά αυτά κέρδισαν τη ζωή τους κι έχασαν την παιδική τους ηλικία. Μεγάλωσαν απότομα. Έζησαν μέσα στην απόλυτη σιωπή, έζησαν ιστορίες τρόμου κι αγωνίας. Από την άλλη μεριά όμως, προστατευμένα μέσα στην αγκαλιά των ξένων έζησαν και στιγμές παιδικής ανεμελιάς. Αυτοί οι ξένοι άνθρωποι, που τα έκρυψαν με κίνδυνο της ζωή τους, στάθηκαν στοργικές φωλιές, κρυφοί παράδεισοι που κράτησαν αυτά τα παιδιά μακριά από τη φρίκη του Ολοκαυτώματος.
Το «τίμημα» βέβαια της σωτηρίας αυτών των παιδιών είναι ότι πέρασαν όλη τους τη ζωή κουβαλώντας πάντα μαζί τη μνήμη χιλιάδων παιδιών. Εκείνων που δεν πρόλαβαν ποτέ να μεγαλώσουν».

Εκτιμάτε ότι τα παιδιά είναι πάντα τα μεγάλα θύματα σε κάθε πόλεμο, σε κάθε εμπόλεμη σύρραξη;

«Τα παιδιά είναι πάντα ο εύκολος στόχος. Και αποτελεσματικός: ξέρεις ότι αν χτυπήσεις εκεί, θα κάμψεις το ηθικό του αντιπάλου, θα τον κάνεις να λυγίσει. Γι’ αυτόν τον λόγο όλοι οι αντίπαλοι χτυπάνε στα παιδιά, παρά τα κροκοδείλια δάκρυα που χύνουν και τις ευαισθησίες περί παιδικών δικαιωμάτων που επικαλούνται».

-Σήμερα μπορεί να μην έχουμε πόλεμο, αλλά ο ελληνικός λαός όπως και ορισμένοι άλλοι βιώνουν μια οικονομική κρίση με πολλαπλές αρνητικές παρενέργειες στην κοινωνία. Πιστεύετε πώς έχουμε μπει σε ένα τούνελ χωρίς να γνωρίζουμε πού θα μας βγάλει; Μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα προς όφελος των λαών;

«Έχω βέβαια άποψη για το πώς πρέπει να δράσουμε αλλά δεν θα ήθελα να μιλήσω τώρα γι’ αυτό, δεν θέλω να πολιτικολογήσω –παρ’ ότι είμαι ενεργός πολιτικά.
Το σημαντικό όμως που μας λέει η ταινία είναι η αξία και η δύναμη της αλληλεγγύης και της προσφοράς. Είναι τόσο μεγάλη που σε πολλές περιπτώσεις –όπως και στα παιδιά της ταινίας- μπορεί να σώσει ακόμα και ζωές.
Το δεύτερο μήνυμα της ταινίας είναι η ανάγκη του ανθρώπου να διατηρήσει το δικαίωμα να ονειρεύεται, να ξεχνιέται, να οραματίζεται ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Αυτό το έμαθα πολύ καλά όχι μόνον από τους 5 «πρωταγωνιστές» του ντοκιμαντέρ μου αλλά και από τις συγκλονιστικές μαρτυρίες που διάβασα και άκουσα από Εβραίους –και όχι μόνον- που πήγαν στο Άουσβιτς και στα άλλα Γερμανικά στρατόπεδα και είχαν την τύχη να επιζήσουν. «Τύχη» μόνον; Δεν είμαι απολύτως σίγουρος ότι ήταν μόνον η τύχη. Αυτοί οι άνθρωποι ήθελαν να ζήσουν και κατάφεραν να διατηρήσουν την ανθρώπινή τους υπόσταση μέσα σε απίστευτες συνθήκες. Ένα λουλούδι που πότισαν ανάμεσα στα συρματοπλέγματα και στη γκρίζα στάχτη που έπεφτε από την 24ωρη λειτουργία των κρεματορίων, μια πεταλούδα που πέταξε κοντά τους και την χάζεψαν για λίγο, ένα τραγούδι χαρούμενο που βρήκαν το κουράγιο να τραγουδήσουν στους συγκρατούμενούς τους, ένα σκίτσο που χάραξαν στο παγωμένο τους κρεβάτι… Σημάδια μιας ζωής που επιμένει να ανθίζει».

-Πότε η ταινία θα βγει σε κινηματογραφική διανομή; Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

«Από τα μέσα Ιανουαρίου θα βγει σε κινηματογραφική διανομή. Θα γίνει μια προβολή στη Θεσσαλονίκη (στις 20 Ιανουαρίου) σε συνεργασία με την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσ/νίκης, με αφορμή την Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος (27 Ιανουαρίου).
Θα μεταδοθεί από την ΕΡΤ σε αφιέρωμά της για την ίδια Ημέρα Μνήμης. Θα κυκλοφορήσει σε DVD προς την άνοιξη. Την περίοδο της κινηματογραφικής προβολής της στην Αθήνα θα οργανωθεί μια συζήτηση με θέμα “Το Ολοκαύτωμα στην Εκπαίδευση – Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας του ντοκιμαντέρ Φιλιά εις τα παιδιά”, με αποδέκτες κυρίως εκπαιδευτικούς. Ιδιαίτερα ευχάριστο πάντως είναι ότι την ταινία την έχουν ήδη ζητήσει σε Πανεπιστήμια και σχολεία, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχουν κανονιστεί ήδη προβολές στα Τρίκαλα (τόπο καταγωγής μου), Καρδίτσα, Χανιά, Ηράκλειο, Γιάννενα και σε άλλες πόλεις, μέσω Κινηματογραφικών Λεσχών ή Δημοτικών κινηματογράφων».

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ