Η 50κοστη Επέτειος της Μαζικής Απέλασης και Εκρίζωσης των Μελών της Ελληνο-Ορθόδοξης Μειονότητας της Κωνσταντινούπολης: Μια Πράξη Εθνοκάθαρσης. Παρέμβαση της Οι.Ομ.Κω στο 25ο Ετήσιο Συνέδριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Ο.Η.Ε. (Γενεύη).
Η 16η Μαρτίου 1964 σηματοδοτεί μία από τις μελανότερες σελίδες στην ιστορία της Ελληνορθόδοξης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης, της οποίας το νομικό καθεστώς «υποτίθεται» ότι προστατεύεται από τη Διεθνή Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, η οποία παρεμπιπτόντως αποτελεί και την ιδρυτική συνθήκη αναγνώρισης της Δημοκρατίας της Τουρκίας.
Σύμφωνα με το παράρτημα της παρούσας Συνθήκης, που αφορά την ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, τα μέλη της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της Κωνσταντινούπολης – ανεξάρτητα από την υπηκοότητά τους – εξαιρέθηκαν από την Ανταλλαγή Πληθυσμών.
Ο πληθυσμός αυτός που εξαιρέθηκε της ανταλλαγής, ονομάστηκε «Εtablis», και αποτελείτο από περίπου 110.000 Έλληνες οι οποίοι είχαν την Τουρκική υπηκοότητα και από 25.000 οι οποίοι είχαν την ελληνική υπηκοότητα, σύμφωνα με την επίσημη απογραφή του 1927.
Οι μισοί από τους 25.000 Έλληνες πολίτες αναγκάστηκαν να εκπατριστούν κατά την περίοδο 1932-1934, μετά την «απαγόρευση των 20 επαγγελμάτων» βάσει του νόμου 2007/1932 της Δημοκρατίας της Τουρκίας.
Παρά τα σκληρά αντιμειονοτικά μέτρα που εφαρμόστηκαν σε μαζική κλίμακα κατά την περίοδο 1923-1960 από τις αντίστοιχες τουρκικές κυβερνήσεις – όπως: η επιστράτευση ανδρών μη μουσουλμανικών μειονοτήτων, ηλικίας 18-45 ετών, σε τάγματα εργασίας τα έτη μεταξύ 1941-42, η επιβολή φόρου περιουσίας στους πολίτες που ανήκαν στις μειονότητες αποσκοπώντας στην οικονομική καταστροφή τους, τα έτη μεταξύ 1942-44, το μαζικής κλίμακας πογκρόμ εναντίον των μελών της Ελληνορθόδοξης κοινότητας και των ιδρυμάτων της στην Κωνσταντινούπολη, το βράδυ μεταξύ 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955 – ο πληθυσμός της Ελληνορθόδοξης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης παρέμεινε περίπου στις 100.000 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ΄60.
Στις 16 Μαρτίου 1964 η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε να απελάσει τους 12.500 Έλληνες πολίτες που είχαν την ιδιότητα των «etablis» και οι οποίοι προστατεύονταν από τη Συνθήκη της Λωζάννης. Χρησιμοποιώντας ψευδή προσχήματα, η τότε κυβέρνηση της Τουρκίας συνέδεσε την αδικαιολόγητη αυτή πράξη με την μονομερή κατάργηση της εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που είχε υπογραφεί το 1930.
Από το Μάρτιο έως τον Οκτώβριο του 1964, 12.500 μέλη της Ελληνο-ορθόδοξης κοινότητας απελάθηκαν με την κατάφορη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους που περιελάμβανε την υπογραφή, υπό το καθεστώς απειλής, ενός εγγράφου, το οποίο τους απαγορεύτηκε να διαβάσουν και στο οποίο δήλωναν ότι κατασκόπευαν την Τουρκία για λογαριασμό της Ελλάδας καθώς και την δέσμευση όλων των περιουσιακών τους στοιχείων, βάσει ενός μυστικού διατάγματος.
Η απέλαση των 12.500 μελών της Κοινότητας έπληξε και τα μέλη των οικογενειών τους, η πλειοψηφία των οποίων είχε τουρκική υπηκοότητα. Εξαιτίας αυτού, μέσα σε διάστημα 6 μηνών, ο πληθυσμός της Κοινότητας μειώθηκε κατά 30 %.
Η έξοδος των μελών της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας – επιταχύνθηκε λόγω των πολυάριθμων αντιμειονοτικών μέτρων που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από την Ειδική Επιτροπή Μειονοτήτων (Azinliklar Tali Komisyonu), η οποία συστάθηκε μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 27ης Μαΐου 1960 στην Τουρκία και συνέχισε να λειτουργεί μέχρι το 2004.
Σήμερα το 98% της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας ζει εκπατρισμένο από την εστία του. Κατά την διάρκεια των τριών τελευταίων χρόνων η Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών υπέβαλε συγκεκριμένες προτάσεις στην παρούσα κυβέρνηση της Τουρκίας, απαιτώντας την επανόρθωση και αποκατάσταση προς την Ελληνορθόδοξη Κοινότητα της Κωνσταντινούπολης, λαμβάνοντας υπόψη το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών 60/147.
Η κυβέρνηση της Τουρκίας θα πρέπει να ενθαρρυνθεί και να προβεί σε μέτρα για την επανόρθωση και αποκατάσταση προς την Ελληνορθόδοξη Κοινότητα της Κωνσταντινούπολης, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης του επαναπατρισμού όσων θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους καθώς και της υποστήριξης των μελών της Κοινότητας που επιθυμούν να επανακτήσουν την υπηκοότητα και την περιουσία τους.
Το Ειδικό Βιβλιάριο που έχει ετοιμάσει το Δ.Σ. της Οι.Ομ.Κω σε 3 Γλώσσες για την μαύρη επέτειο της 16 Μαρτίου 1964 είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο: www.conpolis.eu ή www.conpolis.org
Πηγή: Μηνιαία Ενημέρωση της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών
