Συνέντευξη – φωτογραφία: Αποστόλης Ζώης.
Μιλάει σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο Καθηγητής Αισθητικής στο Πανεπιστήμιο IESA στο Παρίσι και σύμβουλος του Πρωθυπουργού επί των πολιτιστικών θεμάτων Δημοσθένης Δαββέτας. Ο Δημοσθένης Δαββέτας γεννήθηκε στην Αθήνα ζει και εργάζεται μεταξύ Παρισιού και Αθήνας. Ποιητής και συγγραφέας, ζωγράφος και performer γράφει ήδη από το 1982 άρθρα και δοκίμια για τα περιοδικά και τις εφημερίδες ArtforumArtinAmericaArtStudio, Beaux–ArtsMagazine, GalleriesMagazines, Liberation, Parkett, Risk στις πολιτιστικές στήλες. Σε όλη τη διάρκεια της πορείας του, συμμετέχει στη σύνταξη καταλόγων και μονογραφιών σημαντικών καλλιτεχνών για Μουσεία, ενώ δίνει διαλέξεις σε Σχολές Τέχνης και Πανεπιστήμια. Από το 1996 δημιουργεί συστηματικά performances και σχεδιάζει. Σήμερα μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ.
Τι είναι αυτό που χρειάζεται κατά τη γνώμη σας η ελληνική κοινωνία για να συνέλθει από το σοκ της οικονομικής κρίσης; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι σήμερα κάτω από αυτές τις συνθήκες να αισιοδοξούμε;
Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε μια βαθιά κρίση. Η κρίση όμως αυτή νομίζουν ότι είναι η οικονομική κρίση των τελευταίων έξι ετών. Δεν είναι έτσι κατά την άποψη μου. Η κρίση βαστάει από τις αρχές του 81 μέχρι σήμερα και είναι βαθιά κρίση, κρίση πνευματικών , ηθικών και πολιτισμικών αξιών. Η ευκολία του να διακινείται το χρήμα χωρίς να ανταποκρίνεται στις παραγωγικές δυνάμεις και δυνατότητες μας μας βύθισε σε μία τραγική ψευδαίσθηση ότι η ευτυχία και η ευημερία είναι μόνο προϊόν μίας υλικής και εύκολα αποκτημένης ευμάρειας. Άρα, λοιπόν, για να συνέλθει κάποιος (συγκεκριμένα η ελληνική κοινωνία) από αυτή τη βαθιά σφαιρική κρίση πρέπει να κάνει γενικό ξαναδιάβασμα του εαυτού της. Πρέπει να ακολουθήσει το δρόμο της συλλογικής και ατομικής αυτογνωσίας. Έτσι, θα αποκτήσει ένα άλλο τρόπο σκέψης για τη ζωή, μία άλλη φιλοσοφία. Μέσα από αυτή τη νέα φιλοσοφία και στάση ζωής θα μπορεί να χειριστεί τα πράγματα με περισσότερη υπομονή, καλύτερη οικονομία και ισορροπία. Θα μπορεί να ελέγχει καλύτερα την σχέση προσφέρω και ζητώ, δηλαδή τη σχέση προσφοράς- ζήτησης που είναι η ουσία της αγοράς. Με απλά λόγια σύμφωνα με όσα παράγουμε να έχουμε και τις ανάλογες απαιτήσεις και να ζητάμε ανάλογα και αυτό δεν είναι μία απλή υπόθεση χρειάζεται χρόνο και ταυτόχρονα χρειάζεται πολιτιστική καλλιέργεια. Όμως είναι απαραίτητος όρος όχι μόνο για να βγούμε από την κρίση αλλά και να προοδεύσουμε βάζοντας υγιείς βάσεις προόδου για εμάς και τα παιδιά μας.
Εργαζέστε μεταξύ Αθήνας και Παρισιού… Εκτιμάτε ότι ο Έλληνες του εξωτερικού είναι περισσότερο συμβιβασμένοι ή γνώστες καλύτερα της οικονομικής κατάστασης που επικρατεί σήμερα στην Ευρώπη;
Ναι. Οι Έλληνες του εξωτερικού είναι πιο ενημερωμένοι διότι η οικονομική κρίση δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, αλλά ευρωπαϊκό και θα έλεγα διεθνές. Αυτό το οποίο διαφέρει ανάμεσα στον Έλληνα του εξωτερικού και τον Έλληνα που ζει εδώ είναι η διαφορετική στάση αντιμετώπισης της κρίσης. Όταν ζεις σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον όπου η κρίση υπάρχει μαζί με ένα ορθολογικό τρόπο σκέψης για την αντιμετώπιση της, τότε είσαι καλύτερα προετοιμασμένος απέναντι στις δυσκολίες και το σοκ της κρίσης. Όταν όμως δεν συμβαίνει αυτό, τότε είσαι πιο ευάλωτος και κινδυνεύεις να χάσεις το δίκιο σου άμα αφεθείς μόνο στο θυμό και την αγανάκτηση δίχως να σε βοηθά η ορθολογική σκέψη. Και είναι αυτός ακριβώς ο ορθολογισμός που χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ.
Εκτιμάτε ότι θα πρέπει να πάμε σε ένα νέο μοντέλο λειτουργίας της καθημερινότητάς μας; Θα πρέπει να ιεραρχήσουμε από την αρχή συνήθειες που μέχρι πριν λίγους μήνες δεν δεχόμασταν καν να συζητήσουμε;
Βεβαίως. Πρέπει να ξεκινάμε πια από τα αναγκαία και από αυτά που παράγουμε. Με βάση τις ανάγκες μας και τις δυνατότητες παραγωγής θα μπορούμε να απαιτούμε και τα αντίστοιχα από την κοινωνία. Έτσι θα αρχίσουμε να ιεραρχούμε και να διαφοροποιούμε τις συνήθειες μας. Δε θα ζητάμε πράγματα πέρα από τις δυνατότητες μας και δε θα δώσουμε προτεραιότητα μόνο στον υλικό καταναλωτισμό και τις όποιες ευτέλειες του. Θα δώσουμε προτεραιότητα στον πνευματικό πολιτισμό και στην πολιτιστική μας δυνατότητα. Θα πρέπει έτσι να αναζητήσουμε την ισορροπία ανάμεσα στις πνευματικές ηθικές αξίες και υλικές καταναλωτικές ανάγκες. Αυτός ο τρόπος ζωής και σκέψης είναι μονόδρομος για την κοινωνία μας.
Πολύς λόγος έγινε για τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Ποιο είναι το δικό σας σχόλιο;
Τα μάρμαρα του Παρθενώνα είναι ένα διαρκές και δίκαιο πολιτιστικό αίτημα της χώρας μας αλλά και αίτημα του παγκόσμιου πολιτισμού, γιατί το να επανατοποθετείς μία κλεμμένη πλευρά των μαρμάρων στη θέση τους είναι σαν να προστατεύεις τον πολιτισμό, την αρχαιολογία και τα μνημεία. Όμως το να γίνεται το κύριο και μοναδικό αίτημα της χώρας μας αυτή τη στιγμή δεν νομίζω πως μπορεί να βοηθήσει. Γιατί ο πολιτισμός έχει κι άλλες, ακόμα πιο άμεσες, ανάγκες, όπως η δυνατότητα των Ελλήνων καλλιτεχνών να μπορέσουν να εκφραστούν, να υπάρξουν, πρώτα απ’ όλα στον τόπο τους και μετά διεθνώς. Το πραγματικό κεφάλαιο του πολιτισμού είναι ο καλλιτέχνης. Αυτός πρέπει να γίνει η σημαία μας. Οι ιδέες του καλλιτέχνη θα πρέπει να μπουν μπροστά στη μάχη της εξόδου από την κρίση καθώς και στην αναμόρφωση της εθνικής και πολιτισμικής μας ταυτότητας.
Μπορεί ο πολιτισμός και η ιστορία της χώρας μας να αποτελέσουν τον καλύτερο πρεσβευτή σε παγκόσμιο επίπεδο, ειδικά αυτή τη δύσκολη περίοδο;
Ναι μπορούν. Τόσο ο πολιτισμός όσο και η ιστορία της χώρας είναι μεγάλα όπλα στα χέρια μας, αρκεί να μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε και να τα αξιοποιήσουμε ανάλογα. Για να γίνει αυτό πρέπει εμείς, ως Έλληνες πολίτες, να αποκτήσουμε συνείδηση και της ελληνικότητάς μας αλλά και της οικουμενικότητας του ελληνισμού, έτσι ώστε να μπορούμε να είμαστε δημιουργικά ενεργοί πολίτες και στον τόπο μας και διεθνώς. Ο πολιτισμός είναι, επίσης, ένα εργαλείο με θεραπευτικές ιδιότητες απέναντι στην κρίση. Η τέχνη στη σημερινή κρίση των ανθρώπων μπορεί να τους βοηθήσει να αλλάξουν ψυχολογία, να γίνουν πιο ανθεκτικοί για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα κρίσιμα προβλήματα της καθημερινότητας μέσα από μια ματιά όχι πανικού και αγανάκτησης αλλά μέσω ενός λογικού θυμού που στόχο έχει όχι να καταστρέψει ό,τι έχει απομείνει αλλά να χτίσει στέρεα πάνω σε ό,τι έχει απομείνει το νέο που θα έρθει. Και με βάση αυτή τη λογική πιστεύω ότι η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει πάρα πολλά πράγματα στην Ευρώπη μέσω του διαχρονικού και ανθεκτικού πολιτισμού της. Μπορεί να δώσει μια μορφή δημιουργικής αισιοδοξίας χάριν στον πολιτισμό της, την οποία χρειάζεται εσωτερικά η Ευρώπη.
