Σικάγο: Ρεπορτάζ: Μαρία Χατζηνάκου.
Φωτο: Πάνος Σπηλιάκος.
Την 11η Νοεμβρίου 2012 σε μια σεμνή τελετή υπό την αιγίδα των Γενικών Προξενείων Ελλάδος και Ισραήλ, τιμήθηκε η μνήμη των ελληνοεβραίων που κατοικούσαν σε όλη την Ελλάδα και μεταξύ αυτών φυσικά των μελών της μεγάλης εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, που έχασαν την ζωή τους κατά το ολοκαύτωμα αλλά και των ελλήνων που διέσωσαν αρκετούς Ελληνοεβραίους.
Παρόντες ήταν ο Πρόξενος του Ισρaήλ κ. Maya Karmely, ο οποίος μίλησε με θέμα «The Righteous Among the Nations» και η Γενική Πρόξενος της Ελλάδος στο Σικάγο κ. Ιωάννα Ευθυμιάδου η οποία αναφέρθηκε στο ρόλο που έπαιξε η Ελλάδα στην διάσωση των Εβραίων. Ένας μεγάλος αριθμός επίσης Ελληνοαμερικανικών οργανώσεων, για πρώτη φορά, συμμετείχαν σ’αυτή την εκδήλωση και μεταξύ αυτών το Σ.Α.Ε. με τον κ. Θ. Σπυρόπουλο. Το μνημόσυνο οργανώθηκε από το Μουσείο Ολοκαυτώματος και τον Κύκλο για την Ελλάδα και το Ισραήλ/ Διεθνείς Φίλοι για την Συμμαχία Ελλάδος-Ισραήλ (Circle for Hellas & Israel/International Friends for Greece-Israel Alliance, το οποίο διευθύνει ο ομογενής κ. Χαράλαμπος Μουρατίδης.
Η τελετή έλαβε χώρα στο Μουσείο Ολοκαυτώματος και Εκπαιδευτικό Κέντρο Ιλλινόις. Το μνημόσυνο έγινε στο εξωτερικό προαύλιο του Μουσείου, στην Πηγή των Δικαίων, και άρχισε με τα αποκαλυπτήρια των πλακών που φέρουν τα ονόματα δύο Ελλήνων πολιτών που έχουν αναγνωριστεί ότι βοήθησαν Ελληνοεβραίους να διαφύγουν την σύλληψη και πιθανό θάνατο από τους Ναζί, κατά την διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου πολέμου. Τα δύο αυτά άτομα που τιμήθηκαν για την ηρωϊκή αντίστασή τους στους Ναζί ήταν του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ.κ. Δαμασκηνού, και του δικηγόρου Θεσσαλονίκης Δημητρίου Σπηλιάκου. Τον τίτλο τιμής για τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό δέχτηκε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Δημήτριος Μοκισσού, εκ μέρους του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σικάγου κ.κ. Ιάκωβου, και για τον Δημήτριο Σπηλιάκο, ο γιός του Παναγιώτης Σπηλιάκος, πρώην Προέδρος της Παμμακεδονικής Ένωσης Η.ΠΑ. και Προέδρος του Αλεξανδρείου Ιδρύματος που βρίσκεται στο Λιτόχωρο Κατερίνης όπου πραγματοποιούνται τα συνέδρια της Παμμακεδονικής Αμερικής. Ο Δημήτριος Σπηλιάκος είχε καταφέρει να κρύψει και να διασώσει πολλούς Εβραίους της Θεσσαλονίκης από την μανία των Γερμανών να τους συγκεντρώσει στα πεδία εξόντωσής τους. Γι’αυτή του την πράξη τιμήθηκε με το βραβείο Yad Vashem. Έχει φυτευτεί επίσης στη μνήμη του μία ελιά που φέρει το όνομά του, μαζί με άλλες αφιερωμένες σε άλλα πρόσωπα, στο Μουσείο ολοκαυτώματος στο Ισραήλ.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Δαμασκηνός είχε μάλιστα εκδώσει νέες ταυτότητες για τους Εβραίους των Αθηνών δίνοντας τους ελληνικά ονόματα έτσι ώστε να μην μπορέσουν να τους εντοπίσουν οι Γερμανοί. Στην εκδήλωση αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν παρούσα η κ. Marguerite Mishkin, παιδί τότε, την οποία διέσωσε ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός.
Μετά τα αποκαλυπτήρια και την τελετή στην Πηγή των Δικαίων οι παρευρισκόμενοι μετέβησαν στο αμφιθέατρο Goodman του Μουσείου . Τους ομιλητές παρουσίασε ο κ. Χαράλαμπος Μουρατίδης Εκτελεστικός Διευθυντής του CHI- Circle for Hellas and Israel.
Εκεί μεταξύ άλλων ο Πρόεδρος του Μουσείου κ. Richard Hirschhaut είπε: «Συμμετέχουμε την ιερή αυτή μέρα στην ιστορία του Ολοκαυτώματος για να αποτίσουμε φόρο τιμής στην μνήμη λίγων δικαίων που διαλεξαν με κίνδυνο της δικής τους ασφάλειας να υπερασπιστούν αυτούς που βρισκόταν σε κίνδυνο για να θυμόμαστε ότι όλοι μας έχουμε την δύναμη να κάνουμε την διαφορά».
Ακολούθησαν παρουσιάσεις από τον Δρ. Βενιαμήν Αλμπαλά Προέδρο της Εβραϊκής Κοινότητας των Αθηνών, κτηνιάτρου και απόστρατου συνταγματάρχη του Ελληνικού Στρατού, οποίος μίλησε για την ιστορία των Εβραίων των Αθηνών.
Τελαυταία μίλησε ο κ. Μωυσής Κωνσταντίνης πρώην επικεφαλής του Κεντρικού Συμβουλίου των Εβραϊκών Κοινοτήτων στην Ελλάδα ο οποίος έδωσε εντολή να τοποθετηθεί το άγαλμα του θρυλικού Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού μπροστά στον Ελληνορθόδοξο Καθεδρικό Ναό των Αθηνών, καθώς και το άγαλμα του Εβραίου Φριζις στην Χαλκίδα, που ήταν ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που σκοτώθηκε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο μήνυμά του ο κ. Δαυίδ Σαλτιέλ Πρόεδρος του Συμβουλίου των Εβραϊκών Κοινοτήτων στην Ελλάδα, ευχαριστεί κατ’αρχάς τον κ. Χαράλαμπο Μουρατίδη , πρώην Πρόεδρο του Μακεδονικού Συλλόγου Σικάγου ορμόμενο εκ Θεσσαλονίκης, για την πρωτοβουλία του να οργανώνει τέτοια υψηλής ποιότητας γεγονότατα τα οποία ενδυναμώνουν τους δεσμούς μεταξύ Ελλάδος και Ισραήλ και οι οποίοι έχουν την απαρχή τους στην αρχαιότητα.
Μεταξύ άλλων τόνισε επίσης ότι το 1940 όταν οι Ιταλικές και Γερμανικές Δυνάμεις επιτέθηκαν την Ελλάδα, 12,898 εβραίοι πολέμησαν στις τάξεις του Ελληνικού στρατού. Μεταξύ των γενναίων μαχητών στο μέτωπο της Αλβανίας ξεχώρισε η μορφή του Συνταγματάρχη Mordechai Frizis, ο οποίος έπεσε στο πεδίο της μάχης. Επιπρόσθετα πολλοί εβραίοι πολέμησαν εναντίον των Ναζί αφού ενώθηκαν με τις ομάδες Αντίστασης.
Συνεχίζοντας ανέφερε ότι η Γερμανική κατοχή και το ολοκαύτωμα άφησε τον ελληνικό- εβραϊκό πληθυσμό αποδεκατισμένο κατά 86%. Μεταξύ των ετών 1941-1944 κατά την διάρκεια της σκοτεινής περιόδου της καταδίωξης και εκτόπισης των εβραίων ένα μνηνιώδες παράδειγμα γενναιότητας ήταν αυτό του Έλληνα Ορθόδοξου Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, ενός εμπνευσμένου Θρησκευτικού ηγέτη. Ο Δαμασκηνός έγραψε ένα αυστηρό γράμμα διαμαρτηρίας ενάντια στην καταδίωξη των Ελλήνων Εβραίων. Η διαμαρτηρία αυτή αναφερόταν και στους στενούς δεσμούς μεταξύ Ορθόδοξων Ελλήνων και Ελλήνων Εβραίων. Κλείνοντας είπε ότι πολεμάμε εναντίον του εξτρεμισμού καθώς επίσης και της υπερπήδησης των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης, και πιστεύουμε κατέληξε στο μήνυμά του ότι οι Ελληνικές και Εβραϊκές αξίες θα είναι οδηγός μας σ’αυτή την δύσκολη φάση για να περάσουμε σε μια εποχή σεβασμού και δημιουργικής ευημερίας.
