Μιλά σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ η συγγραφέας Ειρήνη Σαρίογλου με αφορμή την επανέκδοση του τόμου «50 χρόνια από τα Σεπτεμβριανά, Κωνσταντινούπολη, Πριν-Τότε-Μετά», από το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών, (ΙΔΙΣΜΕ).
Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη.
Επανεκδόθηκε και κυκλοφορεί από το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών, (ΙΔΙΣΜΕ) ο τόμος «50 χρόνια από τα Σεπτεμβριανά, Κωνσταντινούπολη, Πριν-Τότε-Μετά».
Τα κείμενα που επιλέχτηκαν από την Ειρήνη Σαρίογλου και την Καίτη Σαρίογλου προέρχονται αποκλειστικά από Κωνσταντινουπολίτες λογοτέχνες, δημοσιογράφους, ποιητές και ιστορικούς πλην της ανεκδότου μέχρι σήμερα έκθεσης του πρέσβη ε.τ. Β. Θεοδωρόπουλου, προξένου στην Πόλη τον Σεπτέμβριο του 1955.
Στο Πριν, πρώτο μέρος του βιβλίου, παρουσιάζονται δείγματα της πνευματικής άνοιξης των ελλήνων της Πόλης, κατά την περίοδο 1861-1955. Τα γεγονότα ντροπής όπως συνηθίζουν να τα αποκαλούν σήμερα πια στην Τουρκία, εξετάζονται στο Τότε, δεύτερο μέρος του βιβλίου. Στο τελευταίο τμήμα, το Μετά, αναφέρονται οι συνεχιζόμενες διώξεις και η συνεπακόλουθη πνευματική και πληθυσμιακή συρρίκνωση του εκεί ελληνισμού. Σήμερα η Ειρήνη Σαρίογλου παραχωρεί συνέντευξη στην “ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ” με αφορμή της έκδοσης αυτού του βιβλίου, μιλώντας και για τις τελευταίες εξελίξεις.
Ο τίτλος του βιβλίου αποτελεί σίγουρα ένα ταξίδι στο χρόνο για την Κωνσταντινούπολη, από τα Σεπτεμβριανά, μέχρι και σήμερα… Μπορείτε να κάνετε μια παρουσίαση των γεγονότων, όπως είναι και ο τίτλος του βιβλίου, πριν, τότε και μετά;
“Πραγματικά το βιβλίο Πενήντα Χρόνια Από τα Σεπτεμβριανά, Κωνσταντινούπολη Πριν -Τότε – Μετά, που επιμεληθήκαμε μαζί με την μητέρα μου, την Καίτη Σαρίογλου, είναι μια ιστορική αναδρομή με σκοπό την ανάδειξη και καταγραφή της νεότερης ιστορίας του ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη. Το πιο πνευματικά παραγωγικό και λαμπρό κομμάτι αυτής της πρόσφατης ιστορίας των Ρωμιών (το ΠΡΙΝ) ξεκινάει με την ίδρυση του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου στην Κωνσταντινούπολη το 1861, και συνεχίζεται, παρά τα καίρια και προσχεδιασμένα πλήγματα που δέχεται κατά καιρούς ο εκεί ελληνισμός, τολμώ να πω, μέχρι και το 1955. Τον Σεπτέμβριο του 1955 (το ΤΟΤΕ) με τα ανθελληνικά και τραγικά γεγονότα της 6/7 Σεπτεμβρίου, ξεκινάει μια νέα περίοδος. Είναι η αρχή του τέλους. ‘Το προδιαγεγραμμένο φινάλε’, όπως σημειώνει πολύ εύστοχα η Καίτη Σαρίογλου, ‘της τελευταίας, πνευματικά δημιουργικής δεκαετίας της πολύπλαγκτης Ρωμιοσύνης’. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος (το ΜΕΤΑ) περιγράφεται συνοπτικά η εικόνα που επικρατεί στην ελληνική μειονότητα της Πόλης από το 1955 μέχρι και το 1965 και ακολουθεί ένας σύντομος επίλογος. Στο Μετά λοιπόν βλέπουμε την φυγή, την τραγική συρρίκνωση και τα επακόλουθα της… Όλα τα κείμενα που επιλέχτηκαν προέρχονται αποκλειστικά από Κωνσταντινουπολίτες λογοτέχνες, δημοσιογράφους, ποιητές και ιστορικούς, πλην της ανεκδότου μέχρι σήμερα έκθεσης του πρέσβη ε.τ. Β. Θεοδωρόπουλου, προξένου στην Πόλη τον Σεπτέμβριο του 1955”.
Τι αποτελεί ακόμα και σήμερα για τον Ελληνισμό η πόλη αυτή; Γιατί αποτέλεσε κέντρο των γραμμάτων, των τεχνών και του πολιτισμού, με την σημαντική συμβολή των Ρωμιών; Μπορείτε να κάνετε μια προσέγγιση της έννοιας του Ρωμιού;
“Η Πόλη σίγουρα θα έπρεπε να αποτελεί σημείο αναφοράς για όλο τον ελληνισμό και όχι μόνον. Σήμερα όμως για τον πολύ κόσμο, η Πόλη είναι μια ευκαιρία για διακοπές, φθηνές αγορές, χαμάμ και κεμπάπ! Για την ιστορία δυστυχώς δεν ενδιαφέρονται πολλοί. Τουρίστες, μεταξύ άλλων αξιοθεάτων κάνουν και μια εθιμοτυπική επίσκεψη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η Πόλη ήταν για αιώνες η πρωτεύουσα, το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο αυτοκρατοριών με αποτέλεσμα να είναι συγχρόνως και κέντρο γραμμάτων, τεχνών και πολιτισμού. Ακόμη και σήμερα με τα μάτια της ψυχής μας, μπορούμε να διακρίνουμε ίχνη από τον πολιτισμό που δημιούργησαν, οι Έλληνες της Πόλης, ‘οι Ρωμιοί’, οι ανήκοντες στην Κωνσταντινουπολίτικη αστική τάξη μιας άλλης εποχής. Σήμερα το σεπτό κέντρο της Ορθοδοξίας, το οποίο όπως επεσήμανε και ο πρέσβης ε.τ κ. Θεοδωρόπουλος, στην ομιλία του κατά την ιστορική σύναξη της παρουσιάσεως του βιβλίου στο Ζάππειο Μέγαρο την 1/2/2006, οφείλουμε και πρέπει να ενισχύουμε όλοι εμείς διακριτικά και προσεκτικά. Τώρα για τον όρο Ρωμιός. Ρωμιός από το Ρωμαίος, πολίτης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ιστορικά, επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο όρος Ρωμιός προσδιορίζει τον Ορθόδοξο, αλλά όχι μόνον τον Έλληνα πολίτη. Συμπεριλαμβάνει και τον Σέρβο και τον Βούλγαρο και γενικά όλους τους Ορθοδόξους που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο όρος όμως ταυτίζεται και με την ελληνική κοινότητα μια και ο Οικουμενικός Πατριάρχης σαν εθνάρχης, ήταν πάντοτε Έλληνας. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται και σήμερα όταν αναφερόμαστε στον ελληνισμό της Μικράς Ασίας, του Πόντου, ή της Πόλης”.
Πώς κρίνεται την πορεία των Ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά τα Σεπτεμβριανά και κυρίως σήμερα; Η συνεργασία και η ειρηνική συνύπαρξη αποτελεί μονόδρομο για τους δύο λαούς;
“Δυστυχώς η Ελλάδα για πολλοστή φορά δεν κατάφερε να εκμεταλλευτεί πολιτικά τα Σεπτεμβριανά την περίοδο εκείνη. Λανθασμένοι χειρισμοί, λάθος εκτιμήσεις, κομματικές αντιπαραθέσεις οδήγησαν την χώρα σε μια εντελώς υποτονική αντίδραση το 1955… Όσο για την ειρηνική συνύπαρξη θα επαναλάβω αυτά που γράφουμε στον επίλογο. ‘Οραματιζόμαστε ένα καλύτερο αύριο που θα επικρατεί η από τόσα χρόνια αναμενόμενη, άνευ εμποδίων ειδυλλιακή περίοδος. Μας ενθαρρύνουν οι νέοι ιστορικοί, οι εκπρόσωποι της νέας γενιάς που προαναγγέλλουν την απαρχή μιας νέας νοοτροπίας…'”
Η Ειρήνη Σαρίογλου γεννήθηκε το 1972 στην Πόλη. Απόφοιτη Ζαππείου Παρθεναγωγείου
ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Μπίρμινχαμ της Μεγάλης Βρετανίας (Τομέας Τουρκολογίας) – Μελέτες και άρθρα της που αφορούν στην Καθ’ ημάς Ανατολή έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σε επιστημονικά περιοδικά. Το 2004 εκδόθηκε στα αγγλικά (εκδ., ΕΛΙΑ, 2004) μέρος της διδακτορικής της διατριβής με θέμα την επιρροή της τουρκικής πολιτικής επί της ελληνικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Πόλης.
Η ελληνική έκδοση της διατριβής της όπως και ο τόμος για τα Σεπτεμβριανά μαζί με τα αντίστοιχα ιστορικα ντοκιμαντέρ κυκλοφορούν από τις εκδόσεις του ΙΔΙΣΜΕ. Από το 2008 είναι συνιδρύτρια και Γενική Γραμματέας του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ (ΙΔΙΣΜΕ) – www.idisme.gr
