Μιλά σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ  ο επίκουρος καθηγητής στο ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Νίκος Διγγελίδης σκιαγραφώντας τον σύγχρονο Έλληνα στην εποχή του μνημονίου.

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη.

 

«Οι άνθρωποι έχουν γίνει περισσότερο νευρικοί στην καθημερινότητά τους, λιγότερο ψύχραιμοι, οι αυτοκτονίες και η κατανάλωση ψυχοφαρμάκων έχουν αυξηθεί. Όλα αυτά γιατί από ανάγκη υποχρεωνόμαστε να κάνουμε πράγματα που, κάτω από άλλες συνθήκες (π.χ. πριν την κρίση) δε θα τα κάναμε – ωστόσο τα κάνουμε γιατί ο καθένας έχει υποχρέωση να επιβιώσει. Για να το καταλάβουμε αυτό, θα ρωτήσω κάτι πολύ απλό: Θα δώριζε κανείς στο κράτος πριν την κρίση ένα ποσό ίσο με αυτό που πληρώνουμε τώρα για το τέλος ακινήτων ή όσο επιπλέον φόρο μας παρακρατείται κάθε μήνα; Προφανώς όχι! Ωστόσο, το πληρώνουμε (όσοι μπορούμε φυσικά) γιατί δε θέλει κανείς να βρεθεί χωρίς ρεύμα. Κι αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα φυσικά».  Αυτά δηλώνει σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΓΝΩΜΗ ο επίκουρος καθηγητής στο ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Νίκος Διγγελίδης σκιαγραφώντας τον σύγχρονο Έλληνα στην εποχή του μνημονίου.

Η συνέντευξη

 

-Εκτιμάτε πως τα συμπτώματα του… μνημονίου και κατά συνέπεια της οικονομικής κρίσης απαιτούν άσκηση και έναν διαφορετικό τρόπο ζωής; Ποια η δική σας άποψη;

«Σε γενικές γραμμές θα έλεγα ότι η υγεία μας την εποχή του μνημονίου περνάει εύλογα τη δική της κρίση. Αυτό είναι μια κοινή παραδοχή η οποία όμως αποδεικνύεται ήδη από τις πρώτες έρευνες που έχουν δημοσιευτεί και δείχνουν ότι οι άνθρωποι κάτω από αυτές τις συνθήκες βάζουν σε δεύτερη μοίρα τη φροντίδα της υγείας τους. Η επιβίωση γίνεται ασφαλώς προτεραιότητα και κάθε άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με διάφορα διλήμματα καθημερινά που τον ταλαιπωρούν και φέρνουν σε δύσκολη θέση πρώτα την ψυχική και πνευματική μας υγεία και στη συνέχεια τη σωματική. Άρα έχει ιδιαίτερη σημασία να καταλάβει κανείς τι είναι αυτό που συμβαίνει και με ποιο τρόπο επηρεάζει την καθημερινότητά μας. Κάνουμε τα ίδια πράγματα που κάναμε και χθες (δηλαδή πριν την κρίση); Σκεφτόμαστε όπως σκεφτόμασταν και χθες; Η απάντηση προφανώς σ’ αυτά τα δυο ερωτήματα, για τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου – αν όχι για όλους – είναι αρνητική. Δεν έχουμε την ίδια συμπεριφορά και δε σκεφτόμαστε το ίδιο. Έχουμε αλλάξει και οι αλλαγές αυτές έχουν επέλθει από «ανάγκη» και όχι τόσο από «επιλογή». Αυτό αποτελεί και μια από τις βασικότερες ρίζες του «κακού» για την ψυχική μας υγεία. Σήμερα, πολύ περισσότερο από χθες, παίρνουμε αποφάσεις όχι με βάση το «πώς θα θέλαμε να ζούμε», αλλά το «πώς μπορούμε» κι αυτό δεν το έχουμε επιλέξει οι ίδιοι, αλλά αντιθέτως μας έχει επιβληθεί από άλλους. Οι άνθρωποι έχουν γίνει περισσότερο νευρικοί στην καθημερινότητά τους, λιγότερο ψύχραιμοι, οι αυτοκτονίες και η κατανάλωση ψυχοφαρμάκων έχουν αυξηθεί. Όλα αυτά γιατί από ανάγκη υποχρεωνόμαστε να κάνουμε πράγματα που, κάτω από άλλες συνθήκες (π.χ. πριν την κρίση) δε θα τα κάναμε – ωστόσο τα κάνουμε γιατί ο καθένας έχει υποχρέωση να επιβιώσει. Για να το καταλάβουμε αυτό, θα ρωτήσω κάτι πολύ απλό: Θα δώριζε κανείς στο κράτος πριν την κρίση ένα ποσό ίσο με αυτό που πληρώνουμε τώρα για το τέλος ακινήτων ή όσο επιπλέον φόρο μας παρακρατείται κάθε μήνα; Προφανώς όχι! Ωστόσο, το πληρώνουμε (όσοι μπορούμε φυσικά) γιατί δε θέλει κανείς να βρεθεί χωρίς ρεύμα. Κι αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα φυσικά».

-Ποιες είναι όμως οι συνέπειες του να βρίσκεται κανείς κάτω από πίεση να κάνει πράγματα που δεν επιθυμεί και δεν τα έχει επιλέξει ο ίδιος;

«Όταν κάποιος βρίσκεται κάτω από μια τέτοια συνεχή πίεση να κάνει πράγματα που ο ίδιος δεν επιθυμεί, τότε σύντομα μια από τις πρώτες συνέπειες είναι να χάσει τη χαρά και την ευχαρίστηση, ακόμη και για πράγματα που έκανε πριν με ευχαρίστηση. Για παράδειγμα, πριν την κρίση πολλοί άνθρωποι επέλεγαν να πλένουν μόνοι τους το αυτοκίνητο και το έκαναν με ευχαρίστηση. Σήμερα πολλοί επιλέγουν να κάνουν το ίδιο, προσπαθώντας να εξοικονομήσουν χρήματα, χωρίς ωστόσο να αισθάνονται την ίδια ικανοποίηση. Όταν η καθημερινή μας πρακτική δε συνδέεται με πράγματα που μας δίνουν χαρά, μας γεμίζουν, τότε είναι σχεδόν αναπόφευκτες καταστάσεις όπως άγχος, στεναχώρια ή κατάθλιψη εκτός αν…».

-Τι υπονοείται με το «εκτός αν…»; Υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να ανταπεξέλθουμε καλύτερα σ’ αυτές τις συνθήκες;

«Ασφαλώς υπάρχει κάτι! Η άσκηση και η φυσική δραστηριότητα αποδεδειγμένα βοηθά στη βελτίωση της διάθεσης, στην πρόληψη ή/και αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης. Θα ήθελα να διευκρινίσω λίγο παραπάνω τον όρο φυσική δραστηριότητα, γιατί τον όρο άσκηση νομίζω ότι οι περισσότεροι τον κατανοούμε. Με τον όρο «φυσική δραστηριότητα» υπονοούμε κάθε δραστηριότητα η οποία γίνεται με τη χρήση των σκελετικών μυών και έχει σαν αποτέλεσμα την κατανάλωση ενέργειας (π.χ. περπάτημα, κηπουρική, δουλειές σπιτιού κλπ). Πρόσφατα έρευνες έδειξαν ότι απλώς και μόνο το να βρίσκεται κάποιος στη φύση – ακόμη και χωρίς να κάνει κάτι ιδιαίτερο – μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσή του. Η άσκηση, δηλαδή μια συστηματική προσπάθεια με στόχο τη βελτίωση της φυσικής μας κατάστασης, μπορεί να έχει ακόμη πιο ευεργετικές συνέπειες στην ψυχική μας υγεία. Συνοψίζοντας λοιπόν θα συστήναμε στον κόσμο να συνεχίσει να περπατάει, να συνεχίσει να τρέχει, να συνεχίσει να επιδιώκει να βρίσκεται κοντά στη φύση. Ταυτόχρονα όμως αυτό που είναι σημαντικό, όχι μόνο κάτω από συνθήκες κρίσης, είναι να μπορεί ο καθένας να ξεχωρίσει στη ζωή του ανάμεσα σε αυτά που εξαρτώνται από τον ίδιο και σε όσα εξαρτώνται από τους άλλους. Η αλήθεια είναι ότι η κρίση και τα μέτρα για την αντιμετώπισή της από την πολιτεία δεν εξαρτώνται από εμάς. Κανείς μας δεν παίρνει αυτές τις αποφάσεις και κανείς δε ρωτά τη γνώμη μας καν. Το θέμα είναι λοιπόν να προσπαθήσει κανείς να δει τι μπορεί να κάνει ο ίδιος για τη δική του ευδαιμονία, γιατί όπως φαίνεται κανείς άλλος δε θα νοιαστεί για μας περισσότερο από εμάς τους ίδιους. Το να επιλέξουμε να ασκηθούμε ή όχι, το να περπατήσουμε ή όχι, εξαρτάται από εμάς τους ίδιους κι αυτές οι μικρές επιλογές στην καθημερινότητά μας μπορούν να κάνουν τη διαφορά».

– Μπορούν να καταπολεμηθούν η κατάθλιψη και το συνεχές καθημερινό άγχος; Έχουν γίνει σχετικές μελέτες όσον αφορά τα παραπάνω στο Τμήμα σας; Ποια είναι τα συμπεράσματα;

«Ναι προφανώς έχουν γίνει, ωστόσο θα ήθελα να εστιάσω την προσοχή μου λίγο περισσότερο στις μικρότερες ηλικίες που και αυτές πλήττονται σήμερα απ’ το τωρινό ψυχολογικό κλίμα. Για παράδειγμα, πριν από δυο χρόνια χρόνια ολοκληρώθηκε μια σειρά ερευνών που σκοπό είχαν την καταγραφή των καθημερινών πηγών στρες σε μαθητές και μαθήτριες της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το σχολείο είναι μια βασική πηγή στρες για τους μαθητές και των δυο βαθμίδων, ενώ το μάθημα της φυσικής αγωγής δεν αποτελεί γι’ αυτούς ένα στρεσογόνο παράγοντα. Φάνηκε επίσης ότι οι μαθητές του λυκείου ανέφεραν περισσότερα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα λόγω του στρες, ενώ μόνο ένα μικρό ποσοστό μαθητών είχαν υιοθετήσει κάποιες στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες. Όλα αυτά δείχνουν την ανάγκη κατάλληλης εκπαίδευσης του μαθητικού πληθυσμού σε θέματα αντιμετώπισης του στρες και όχι μόνο. Και η εκπαίδευση αυτή δεν αφορά απαραίτητα μολύβι και χαρτί, αλλά να βοηθήσουμε τον κόσμο να ανακαλύψει τις καθημερινές συνήθειες με τις οποίες μπορεί να «φορτίζει τις μπαταρίες του».

-Μπορείτε να αναφερθείτε σε απλές καθημερινές κινήσεις ή συνήθειες που μπορούν να βελτιώσουν τη φυσική μας κατάσταση; Για παράδειγμα πόσο σημαντική είναι η χρήση των σκαλοπατιών στις μετακινήσεις μας;

«Ασφαλώς, πολλά μπορεί να κάνει κανείς. Αν θέλετε, δοκιμάστε τώρα κάτι πολύ απλό: σταθείτε όρθιος με τα χέρια χαλαρά δίπλα στο σώμα. Ανοίξτε το στόμα σας όσο περισσότερο μπορείτε. Τώρα κρατώντας το στόμα ανοιχτό, ανοίξτε όσο περισσότερο μπορείτε τα μάτια σας (γουρλώστε τα μάτια σας!). Κρατώντας ανοιχτά στόμα και μάτια, ανοίξτε όσο περισσότερο μπορείτε τα ρουθούνια σας (ναι τα ρουθούνια σας!). Τώρα κρατώντας ανοιχτά στόμα, μάτια, ρουθούνια, προσπαθήστε να ανοίξετε όσο περισσότερο μπορείτε τα αυτιά σας (ναι τα αυτιά σας!). Τώρα κάτι ακόμα… κρατώντας ανοιχτό στόμα, μάτια, ρουθούνια, αυτιά, βγάλτε έξω όσο περισσότερο μπορείτε τη γλώσσα σας! (γέλια) Λοιπόν; Σας έκανα να γελάσετε; Μπορείτε να το καταφέρετε και μόνος σας! Η κίνηση είναι συνδεδεμένη με τη ζωή. Η ακινησία με την έλλειψη ζωής. Δοκιμάστε να πάρετε τις σκάλες αντί του ασανσέρ. Παρκάρετε κάπου άνετα κι όχι απαραίτητα μπροστά στην πόρτα του σουπερμάρκετ! Περπατήστε ζωηρά, όποτε έχετε την ευκαιρία! Παίξτε με τα παιδιά σας ή τα ανίψια σας! Περπατήστε όση ώρα περιμένετε το γιό σας να τελειώσει από το φροντιστήριο! Στο διάλειμμα της δουλειάς, πάρτε τον καφέ σας σε πλαστικό και πιείτε τον κάνοντας μια βόλτα στο πάρκο ή βρίσκοντας ένα φίλο να ανταλλάξετε μια κουβέντα! Δώστε περισσότερη σημασία σ’ αυτά που εξαρτώνται από σας και σας γεμίζουν».

 

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ