Τον επόμενο χρόνο δεν αναμένεται να αλλάξει άρδην η συνολική εικόνα. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η παγκόσμια ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί, από 3,2% φέτος σε 2,9% το 2026. Κατά την εκτίμηση του διεθνούς οργανισμού, η παγκόσμια οικονομία αποδείχθηκε ανθεκτική φέτος, ωστόσο παραμένει ευάλωτη.
Συνεχίζεται η σινο-αμερικανική διένεξη
Τον περασμένο Απρίλιο η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε σοκ σε όλον τον κόσμο, επιβάλλοντας ένα νέο καθεστώς εμπορικών δασμών, με στόχο να αναδιατάξει τις εμπορικές ροές και να μειώσει κατ' αυτόν τον τρόπο τα τεράστια ελλείμματα των ΗΠΑ. Η κίνηση αυτή προκάλεσε αναταραχή στις διεθνείς αγορές, αβεβαιότητα στις επιχειρήσεις και κάποιες κινήσεις προσαρμογής στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Έκτοτε, η Ουάσιγκτον έχει συνάψει διμερείς συμφωνίες με πολλούς εμπορικούς εταίρους. Ωστόσο, το ποσοστό των δασμών που επιβάλλουν πλέον οι ΗΠΑ έχει αυξηθεί από 2,5% τον Ιανουάριο του 2025, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, σε 17,9%. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό από το 1934, όπως εκτιμά το Budget Lab του Πανεπιστημίου Yale.
Εντός του 2026 αναμένεται με ενδιαφέρον η απάντηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ στο εξής κρίσιμο ερώτημα: Μπορεί ο πρόεδρος της χώρας να παρακάμψει το Κογκρέσο και να επιβάλει δασμούς με προσωπική του απόφαση, επικαλούμενος «έκτακτη ανάγκη» σε εθνικό επίπεδο; Πολλοί εκτιμούν ότι οι δικαστές θα επιβεβαιώσουν τις αποφάσεις κατώτερων δικαστηρίων και θα κρίνουν ότι οι δασμοί Τραμπ δεν συνάδουν με το ισχύον δίκαιο. Ακόμα όμως και αν συμβεί αυτό, θεωρείται βέβαιο ότι η κυβέρνηση θα καταφύγει σε άλλες νομικές μεθόδους για να τους επαναφέρει. Επομένως οι δασμοί παραμένουν στην ατζέντα και για το 2026.
Οι εμπορικές τριβές ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα, τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, είναι επίσης πιθανό να συνεχιστούν. Βέβαια η ένταση έχει κάπως μειωθεί μετά τη συνάντηση του προέδρου Τραμπ με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ και τη συμφωνία τους για δωδεκάμηνη εκεχειρία στον «εμπορικό πόλεμο». Όμως η κατάσταση παραμένει εύθραυστη και τα επίμαχα ζητήματα δεν έχουν διευθετηθεί.
Η εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Κίνας «μοιάζει περισσότερο με κατάπαυση πυρός, παρά με μία μακροχρόνια ειρηνευτική συμφωνία», λέει στην Deutsche Welle ο Ρατζίβ Μπισβάς, στέλεχος της εταιρείας συμβούλων Asia Pacific Economics. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι οι δύο μεγάλες δυνάμεις «παραμένουν εγκλωβισμένες σε έναν γεω-στρατηγικό ανταγωνισμό που τροφοδοτεί την αντιπαλότητα σε βασικούς τομείς, όπως η αμυντική τεχνολογία και οι βιομηχανικοί κλάδοι αιχμής (Τεχνητή Νοημοσύνη, κβαντική υπολογιστική, ρομποτική)». Κατά συνέπεια θα υπάρξουν «περισσότεροι δασμοί, κυρώσεις και άλλα αντίμετρα σε βασικούς τομείς τεχνολογικής αντιπαλότητας».
«Αντέχει» η Κίνα το 2026
Η κινεζική οικονομία αναμένεται να επιδείξει σχετική ευρωστία, με τον δείκτη ανάπτυξης να κυμαίνεται γύρω στο 5% για το 2026. Ωστόσο, τονίζει ο Μπισβάς, παραμένουν οι διαρθρωτικές προκλήσεις, όπως είναι «η γήρανση του πληθυσμού, η παραγωγικότητα του κεφαλαίου που βαίνει μειούμενη, αλλά και η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα σε πολλούς κλάδους, όπως η χαλυβουργία, η ναυπηγική και η χημική βιομηχανία».
Για τον Νιλ Σίρινγκ, επικεφαλής οικονομολόγο της Capital Economics, το κινεζικό μοντέλο ανάπτυξης «εξακολουθεί να δίνει προτεραιότητα στην προσφορά έναντι της ζήτησης, κάτι που οδηγεί σε πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και συρρικνωμένη καταναλωτική δαπάνη». Θέλοντας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η κινεζική ηγεσία δεσμεύτηκε πρόσφατα να ενισχύσει την εγχώρια κατανάλωση και να σταθεροποιήσει την αγορά ακινήτων. Ωστόσο, «η ανισορροπία παραμένει καθοριστικό χαρακτηριστικό της κινεζικής οικονομίας για το 2026», τονίζει ο Σίρινγκ.
Η Αλίσια Γκαρσία-Ερρέρο, επικεφαλής οικονομολόγος για την περιοχή Ασίας-Ειρηνικού στη γαλλική επενδυτική τράπεζα Natixis, θεωρεί ότι το 2026 οι δασμοί Τραμπ θα πλήξουν περισσότερο τις ασιατικές χώρες. Κατά την άποψή της, αυτό οφείλεται στη συνεχιζόμενη γεωπολιτική ένταση, τον εντεινόμενο κατακερματισμό του εμπορίου, αλλά και την έλλειψη περιφερειακών συμμαχιών που θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις των δασμών.
«Επιμένουν» χρέος και πληθωρισμός
Ο πληθωρισμός παραμένει σε υψηλά επίπεδα σε πολλές περιοχές του κόσμου, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης, εν μέρει λόγω των δασμών. Νέα εμπορικά αντίμετρα ή επιπλοκές στις εφοδιαστικές αλυσίδες μπορούν να επιταχύνουν την αύξηση των τιμών, φέρνοντας τις κεντρικές τράπεζες ενώπιον διλήμματος: Να αυξήσουν τα επιτόκια για να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό ή να τα διατηρήσουν χαμηλά για να στηρίξουν την ανάπτυξη;
Μία αύξηση επιτοκίων θα μπορούσε να πλήξει την ανάπτυξη και να ανεβάσει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους για χώρες που είναι ήδη υπερχρεωμένες και οικονομικά αδύναμες. Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Γαλλία, όπου οι κυβερνήσεις δυσκολεύονται να «περάσουν» αντιδημοφιλείς περικοπές για να περιορίσουν τα ελλείμματα και το χρέος.
«Οι δημοσιονομικές πιέσεις που ανησύχησαν τους επενδυτές φέτος θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις αγορές και το 2026» εκτιμά ο Νιλ Σίρινγκ. «Είναι ευρέως αποδεκτό πλέον ότι τα δημόσια οικονομικά αρκετών προηγμένων οικονομιών δεν ακολουθούν μία βιώσιμη πορεία».
Η γερμανική οικονομία, που είναι η μεγαλύτερη στην ΕΕ αλλά έχει εγκλωβιστεί σε παρατεταμένη ύφεση, αναμένεται να ενισχυθεί το 2026 με όχημα τις αυξημένες δημόσιες δαπάνες για την άμυνα και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών. Ωστόσο, το επιχειρηματικό κλίμα παραμένει ζοφερό. Πρόσφατα, τα κορυφαία οικονομικά ινστιτούτα αναθεώρησαν επί τα χείρω τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη το 2026. Το Ινστιτούτο Ifo του Μονάχου, για παράδειγμα, κάνει λόγο για δείκτη ανάπτυξης μόλις 0,8%.
Αν «σκάσει» η φούσκα της ΤΝ…
Ο κλάδος της Τεχνητής Νοημοσύνης θα συνεχίσει να αναπτύσσεται και το επόμενο έτος. Μεγάλες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας έχουν δεσμεύσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή και επέκταση υποδομών ΤΝ, όπως είναι τα κέντρα δεδομένων. Οι επενδύσεις προβλέπεται να συμβάλουν σημαντικά στην άνοδο του ΑΕΠ στις ΗΠΑ. Ωστόσο, οι επενδυτές αρχίζουν να ανησυχούν για τις υψηλές αποτιμήσεις των αμερικανικών εταιρειών τεχνολογίας, καθώς παραμένει αβέβαιο αν οι τεράστιες δαπάνες σε υποδομές ΤΝ θα αποδειχθούν τελικά κερδοφόρες.
Κάποιοι φοβούνται μία «φούσκα» που μπορεί να σκάσει και να προκαλέσει αναταραχή στις αγορές. H Γκαρσία-Ερρέρο επισημαίνει στην Deutsche Welle ότι «η επανάσταση της ΤΝ είναι δομική» και ο τεχνολογικός μετασχηματισμός θα συνεχιστεί το 2026. Προειδοποιεί, ωστόσο, ότι αν η «φούσκα» σκάσει και οι δαπάνες για ΤΝ μειωθούν απότομα, τότε η οικονομία των ΗΠΑ και τα νοικοκυριά θα υποστούν μεγάλο πλήγμα, οδηγώντας κατά πάσα πιθανότητα τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε ύφεση και περιορίζοντας τα περιθώρια ανάπτυξης της διεθνούς οικονομίας.
Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου
