Γράφει ο δημοσιογράφος Βαγγέλης Πάλλας.
Ανθρώπινα δικαιώματα και οι ελληνικές αξίες για το μέλλον των Ελλήνων και της ανθρωπότητας.
Σε ένα παγκοσμιοποιημένο πλαίσιο οικονομικών και πολιτικών συναλλαγών και ανταγωνισμού, η Ελλάδα υστερεί οργανωτικά και θεσμικά. Τα αξιακά πρότυπα του παρελθόντος, και μαζί τους οι κοινωνικοί δεσμοί, χάνονται, ενώ μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να αναδύεται ένα νέο συνεκτικό αξιακό πρότυπο που να συμβάλλει στην αναίρεση της αβεβαιότητας -οικονομικής και κοινωνικής, στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της θέσης της χώρας στον διεθνή ανταγωνισμό.
Βρισκόμαστε σε μια φάση κοινωνικών ανακατατάξεων, όπου οι αξίες φέρουν το δικό τους ειδικό βάρος για την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, που επί του παρόντος φαίνεται να βάλλεται πανταχόθεν.
Οι αξίες δημοκρατία, ισότητα, ανθρώπινα δικαιώματα, ούτε παγκόσμιες είναι ούτε σε πλήρη ανάπτυξη, ακόμη και στις προηγμένες χώρες.
Ειδικότερα: η ανισότητα διευρύνεται εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης του εμπορίου, του διεθνούς καταμερισμού των έργων και της αυξανόμενης χρήσης των δημητριακών για βιοκαύσιμα. Απλά, οι φτωχοί φτωχότεροι.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατώνται σε μεγάλη έκταση και βάναυσα, ενώ στις προηγμένες χώρες τείνουν να εκπέσουν τα ατομικά δικαιώματα, μετάλλαξη που οδηγεί στον άτομο κέντρισμα, τον καταναλωτισμό και την εν γένει εγωιστική στάση ζωής.
Στη χώρα μας, που χρειάστηκε ένας και μισός αιώνας για να εδραιωθεί η δημοκρατία -με τα όποια μειονεκτήματα-, πρέπει να διατηρηθεί, να βαθύνει κοινωνικά και να αποτελέσει βασικό στοιχείο στη διαμόρφωση εθνικής ταυτότητας.
Η έννοια της ισότητας πρέπει να αντιμετωπίζεται σε οποιοδήποτε κοινωνικό σύστημα και σε σχέση με την προσφορά κάθε ατόμου. Η σημερινή, όμως κυρίαρχη άποψη του συναγωνισμού στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας καταλήγει στην ταυτότητα «ανταγωνιστικότητα για την ανταγωνιστικότητα», που μεταφράζεται στο «κερδοφορία για την κερδοφορία».
Έτσι, στις σύγχρονες καπιταλιστικές οικονομίες η έννοια της ισότητας είναι τελείως σχετική, έως ανύπαρκτη. Και επειδή το «ανύπαρκτη» εγκυμονεί πολλαπλούς κινδύνους, είναι λογικό να προσδιοριστεί ένα δίκαιο επίπεδο «ισότητας», ώστε να μην τίθεται σε κίνδυνο η κοινωνική συνοχή.
Γιατί η κυρίαρχη ιδεολογία της Δύσης επιμένει πάνω στο μοτίβο των ανθρώπινων δικαιωμάτων; Το κάνει τυχαία ή αναγκαία;
Είναι πασίγνωστο ότι οι αστοί ιδεολόγοι παρουσίασαν τα γεγονότα του 1989-91 σαν το «τέλος του κομμουνισμού» και την «οριστική επικράτηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας». Ως εκ τούτου, έπρεπε να προβάλουν τα ανθρώπινα δικαιώματα σαν τις θριαμβεύουσες και αιώνιες αξίες ενός καπιταλιστικού συστήματος που άγγιζε την αιωνιότητα με το φαρσοειδές «τέλος της ιστορίας», όπως το φαντάστηκε ο διαφημιστής του Στέητ Ντιπάρτμεντ Φ. Φουκουγιάμα. Αλλά υπάρχουν επίσης και βαθύτεροι λόγοι. Το ζήτημα των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν είναι απλώς ένα επίσημο ψεύδος. Είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς ιστορικής κοινωνικής ανάπτυξης και ένα σταθερό εστιακό σημείο σχέσεων και εντάσεων ανάμεσα στην κυρίαρχη τάξη και στις άλλες τάξεις στην αστική κοινωνία, στη διάρκεια όλης της πορείας της, από τις απαρχές ως την παρακμή. Σε κάθε ιδιαίτερη ιστορική περίοδο, σε κάθε συγκεκριμένη ιστορική κατάσταση, αυτό το σταθερό στοιχείο άλλαζε τη μορφή του και το περιεχόμενο. Στην περίοδο των αστικών επαναστάσεων, η πάλη για τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν ένας απολύτως αναγκαίος ιδεολογικός μοχλός για να κινητοποιηθούν οι πληβειακές μάζες, ώστε με ηρωικές πράξεις να ξεγεννήσουν μια μη ηρωική κοινωνία, κατά την έκφραση του Μαρξ. Τώρα, μετά δύο αιώνες, είναι ένα εξίσου αναγκαίο βαρίδι για να ακινητοποιηθούν οι μάζες.
Τα δικαιώματα, σε τελευταία ανάλυση, δεν βασίζονται ούτε στην ισχύ (Χομπς) ούτε στη θέληση (Ρουσσώ), αλλά στις αντιφάσεις της υλικής ζωής των ατόμων (Μαρξ). Έτσι, όσο οξύνονται οι υλικές αντιφάσεις τόσο τα δικαιώματα αποκτούν ή φανερώνουν τους περιορισμούς τους, το φορμαλισμό τους, συρρικνώνονται και τελικά καταργούνται χωρίς προσχήματα.
Πίσω από την παρούσα παγκόσμια κατάσταση, όπου όσο πιο πολύ χειροκροτούν τα ανθρώπινα δικαιώματα τόσο πιο πολύ τα ποδοπατούν, βρίσκεται μια φοβερή συσσώρευση και ανάπτυξη εκρηκτικών υλικών κοινωνικών αντιφάσεων.
Συνοψίζοντας, καταλήγουμε ότι η αναγκαιότητα της ελευθερίας είναι
πιεστική όσο ποτέ στην παρούσα ιστορική περίοδο της χρηματιστικής καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και πώς το μέλλον της ταυτότητας και της ζωής των Ελλήνων συναρτάται με το μέλλον και τη ζωή ολόκληρης της ανθρωπότητας.
