Της Ράνιας Γάτου
Ποιήτριας, Δοκιμιογράφου Εικαστικού
Η ελληνική δικαιοσύνη διακρίνεται από σημαντικές μορφές ηθικής ακεραιότητας, με κορυφαίες αυτές των Γεώργιου Τερτσέτη και Αναστάσιου Πολυζωΐδη. Οι δύο αυτοί δικαστές δεν είναι απλώς ιστορικές προσωπικότητες· είναι σύμβολα της αντίστασης και της δέσμευσης στην υπεράσπιση της αλήθειας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Κατά τη διάρκεια της δίκης του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Δημητρίου Πλαπούτα, αντιστάθηκαν σθεναρά στις πολιτικές πιέσεις, διασφαλίζοντας ότι η δικαιοσύνη θα υπερισχύσει του καθεστώτος. Η δίκη, που έλαβε χώρα το 1834, υπήρξε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες περιόδους στην ελληνική ιστορία. Ο Κολοκοτρώνης, ήρωας του απελευθερωτικού αγώνα, κατηγορήθηκε για συνωμοσία, και η Αντιβασιλεία των Βαυαρών επιχείρησε να επιβάλει την καταδίκη του για πολιτικούς λόγους. Παρ’ όλα αυτά, οι Τερτσέτης και Πολυζωΐδης δεν υποτάχθηκαν στις απαιτήσεις της εξουσίας, αλλά στάθηκαν αμετακίνητοι στις αρχές της δικαιοσύνης.
Ο Πολυζωΐδης, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Μονάχου, και ο Τερτσέτης, διανοούμενος και ποιητής, επέλεξαν να υπερασπιστούν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, αναγνωρίζοντας ότι οι αρχές τους ήταν ανώτερες από οποιαδήποτε πολιτική σκοπιμότητα. Η απόφασή τους να αρνηθούν να υπογράψουν την ενοχή των κατηγορουμένων αποδείχθηκε καθοριστική, καθώς άναψε έναν φάρο ελπίδας για την ελληνική δικαιοσύνη, φωτίζοντας το δρόμο με θάρρος και ηθική. Η στάση τους αναδεικνύει τη διαρκή πάλη για την αλήθεια και την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών. Η δίκη του Κολοκοτρώνη δεν αφορούσε μόνο την προσωπική του τύχη, αλλά και την ακεραιότητα του δικαστικού συστήματος. Οι Τερτσέτης και Πολυζωΐδης θυσίασαν την καριέρα και την ελευθερία τους για την υπεράσπιση της δικαιοσύνης, υπενθυμίζοντας σε όλους ότι η ηθική αξία είναι ανυπέρβλητη.
Αντιμέτωποι με σωματική και ψυχολογική πίεση, οι δύο δικαστές αντέτειναν την ηθική τους συνείδηση στη δύναμη του καθεστώτος. Η χαρακτηριστική δήλωση του Πολυζωΐδη, «Ορκίστηκα να υπερασπίζομαι την αλήθεια, όχι να υποκύπτω σε εντολές που αντιβαίνουν στον όρκο μου», αναδεικνύει την πεποίθηση τους για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Η παρακαταθήκη τους παραμένει επίκαιρη και παγκόσμια, καθώς θέτουν το ζήτημα της δικαστικής ανεξαρτησίας και της ελευθερίας της συνείδησης.
Η πράξη των δύο δικαστών υπερασπίζεται όχι μόνο τον Κολοκοτρώνη, αλλά και τις θεμελιώδεις αξίες της δημοκρατίας. Σε μια Ελλάδα που μόλις είχε αποκτήσει την ανεξαρτησία της, η στάση τους αποτέλεσε τη βάση για την ανεξαρτησία των θεσμών και την αναγνώριση του ρόλου της δικαιοσύνης ως φύλακα της ηθικής. Αντίκρισαν τη διαφθορά με το ακέραιο ιδανικό της δικαιοσύνης, που προστατεύει την ελευθερία του πολίτη από κάθε μορφή καταπίεσης. Η στάση τους αντηχεί ακόμη και σήμερα, υπενθυμίζοντας σε δικαστές και πολίτες ότι η δικαιοσύνη δεν υποτάσσεται σε πολιτικές σκοπιμότητες.
Ο πολίτης που κατηγορείται, όπως ο Κολοκοτρώνης και ο Πλαπούτας, χρειάζεται το προστατευτικό πλαίσιο της αμερόληπτης δικαιοσύνης. Η ελληνική ιστορία και η παγκόσμια κοινότητα χρειάζονται διαρκώς τα πρότυπα των Τερτσέτη και Πολυζωΐδη. Σε εποχές αυξανόμενων προκλήσεων για τη δικαιοσύνη, το παράδειγμά τους διδάσκει ότι η αλήθεια και η συνείδηση είναι τα θεμέλια της δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής.Η κληρονομιά τους συνιστά πολύτιμη παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές, τονίζοντας την αξία της ακεραιότητας και της συνείδησης ως θεμελιώδη στοιχεία της δικαιοσύνης. Με την ακλόνητη στάση τους απέναντι σε εξωτερικές πιέσεις και τη σθεναρή τους αντίσταση στην καταδίκη αθώων, έθεσαν τα θεμέλια ενός δικαστικού πολιτισμού που βασίζεται στην ανεξαρτησία και την αμεροληψία. Το έργο τους συνεχίζει να εμπνέει και να υπενθυμίζει ότι οι δικαστές είναι υπερασπιστές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ηθικής τάξης.
Σήμερα, οι αξίες που υπηρέτησαν παραμένουν επίκαιρες, ειδικά σε μια εποχή όπου η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης συχνά αμφισβητείται. Σύγχρονες υποθέσεις, όπως εκείνες της διαφθοράς και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιβεβαιώνουν ότι οι αρχές της δικαστικής ακεραιότητας και της ηθικής συνείδησης, που ανέδειξαν οι Τερτσέτης και Πολυζωΐδης, παραμένουν αναπόσπαστα στοιχεία της δικαιοσύνης.Η προσφορά τους δεν περιορίζεται στη συγκεκριμένη δίκη του Κολοκοτρώνη, αλλά επηρεάζει διαχρονικά τις αρχές της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Το έργο τους απαιτεί παγκόσμια αναγνώριση. Ένα βραβείο Νόμπελ ή άλλο διεθνές βραβείο θα αναδείκνυε τη μοναδική τους συμβολή στην καθιέρωση της δικαστικής ανεξαρτησίας, μια αξία θεμελιώδης σε κάθε δημοκρατική κοινωνία. Όπως είπε και ο Πολυζωΐδης, «το Δίκαιο είναι η φωνή της ελευθερίας». Αυτή τη φωνή, με τον Τερτσέτη, υπερασπίστηκαν δικαστές, νομικοί σύμβουλοι, ακτιβιστές και ηγέτες, εξασφαλίζοντας ότι το κράτος δικαίου παραμένει βασικό στοιχείο της ανθρώπινης προόδου.
Η ανάγκη για δικαιοσύνη επεκτείνεται σε κάθε πολίτη, ο οποίος οφείλει να αγωνίζεται για τις αρχές της ηθικής και της αμεροληψίας. Όπως οι Τερτσέτης και Πολυζωΐδης αναστάτωσαν την πολιτική σκηνή της εποχής τους, έτσι και εμείς καλούμαστε να αναλάβουμε ρόλο στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών. Η σιωπή απέναντι σε αδικίες δεν είναι επιλογή· πρέπει να γίνουμε φωνή για εκείνους που δεν έχουν. Στη σύγχρονη κοινωνία, όπου οι πολιτικές πιέσεις παραγκωνίζουν συχνά τη δικαιοσύνη, η συμμετοχή μας σε δράσεις που προάγουν την αμεροληψία και τη διαφάνεια είναι πιο σημαντική από ποτέ. Καλούμε όλους να ενισχύσουν τον αγώνα για μια δικαιοσύνη που διασφαλίζει την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα κάθε πολίτη, διότι μόνο τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα πιο δίκαιο και ισχυρό κράτος δικαίου.
