Ο Σόλων Θάνος γεννήθηκε στην Παλαιοκαρυά Τρικάλων το 1954 και μετανάστευσε στην τότε Δ. Γερμανία το 1972. Σπούδασε Βιολογία και Ιατρική και εργάστηκε ως ερευνητής στα Πανεπιστήμια του Tübingen, του Münster και του Montreal καθώς και στο Max-Planck-Institut στον τομέα της νευροβιολογίας, της οφθαλμολογίας και της βασικής έρευνας. Η ερευνητική του εργασία επιβραβεύθηκε με πολλά εθνικά και διεθνή βραβεία (Ελλάδα, Ευρώπη, Αμερική). Δημοσίευσε περισσότερα από 250 συγγράματα σε εγκεκριμένα διεθνή επιστημονικά περιοδικά με πάνω από 10.000 ετεροαναφορές. Διετέλεσε Καθηγητής Οφθαλμιατρικής και διευθυντής του Ινστιτούτου Πειραματικής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Münster της Γερμανίας. Ακολουθεί το άρθρο του κ. Θάνου στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ:
Στο εσωτερικό των ματιών μας διατηρείται υπο φυσιολογικές συνθήκες συνεχώς μία ενδοοφθαλμική πίεση που κυμαίνεται μεταξύ 15 και 22 μονάδες μετρήσεως (χιλιοστόγραμμα στήλης υδραργύρου, mmHg). Η μεμονωμένη μέτρηση άνω των 22 μονάδων καλείται ενδοοφθαλμική υπέρταση, η αλλεπάλληλη μέτρηση με πάνω από 22 μονάδες και με τυπικά συμπτώματα όπως ατροφικός εκφυλισμός τού οπτικού νεύρου και χάσματα στα οπτικά πεδία οδηγούν στην διάγνωση του γλαυκώματος. Με τον όρο γλαύκωμα εννοούμε μια ετερογενή ομάδα ασθενειών του ματιού, οι οποίες εξαιτίας της παρεμπόδισης ή α
πόφραξης της ροής του ενδοοφθαλμικου υγρού, το οποίο παράγεται από το ακτινωτό σώμα, κυκλοφορεί εντός του οφθαλμού, για να εκρεύσει από τον πόρο του Schlem, αυξάνουν την ενδοφθάλμια πίεση. Σαν αποτέλεσμα, τα πολύ ευαίσθητα γαγγλιακά νευρικά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς χιτώνος και οι ίνες τους στο οπτικό νεύρο να εκφυλίζονται ανεπιστρεπτί και αναντικατάστατα (εικόνα 1).
Η έλλειψη φαρμακολογικής ή χειρουργικής αντιμετώπισης της υψηλής ενδοφθάλμιας πίεσης οδηγεί σε βαθμιαία ή οξεία ελάττωση της όρασης μέχρι την ολική τύφλωση. Το γλαύκωμα θεωρείται ως μία από τις τρεις βασικές αιτίες τύφλωσης στον Πλανήτη. Στην Ελλάδα ο αριθμός ασθενών με γλαύκωμα είναι περίπου 120.000 με τις τυφλώσεις να ανέρχονται σε 12.000 με 15.000 άτομα.
Αν λάβουμε υπ΄όψιν τις γραφές παπύρων, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ίσως θεράπευαν διάφορες ασθένειες των ματιών όπως το γλαύκωμα ή φλεγμονές με κάνναβη. Ο όρος γλαύκωμ ή γλαύκωσις αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Αριστοτέλη και προέρχεται από την λέξη γλαυκός (ίσον ανοικτό γαλανό χρώμα) και απο την κατάληξη -ωμα (η οποία δηλώνει σύμπτωμα). Στην ιπποκρατική/αριστοτελική και αλεξανδρινή εποχή η λέξη γλαύκωμα χρησιμοποιούνταν μάλλον για περιγραφή του καταρράκτη (ίσον σκλήρυνση) του φακού (ξηρότερον γίγνεται) και γενικότερα για ασθένειες που προκαλούν εκφύλιση και υπόχρωση της ίριδας προς το γλαυκό χρώμα συνπεριβαλλομένου και του γλαυκώματος με την σημερινή του έννοια. Ο Άετιους στον στον 6το μχ αιώνα ξεχωρίζει δύο τύπους γλαυκώματος, την κυρίως γλαύκωσιν και το ¨΄ετερον είδος της γλαυκώσεως¨.
Με την εισαγωγή το Οφθαλμοσκοπίου απο τον AlbertvonGraefe στον 19το αιώνα κατέστη δυνατή η ακριβής περιγραφή της οπτικής θηλής (ισον οπτικό νεύρο) στο οφθαλμοβυθό και οι αλλοιώσεις λόγω γλαυκώματος. Ο ορισμός του γλαυκώματος κατά τον Graefe που ισχύει και σήμερα ήταν: „ DersemiotischeBegriffdesGlaukomswurzeltinderVermehrungderintraocularenSpannungmitRückwirkungaufdieFunctiondesSehnervenrespectivederNetzhaut“.(μετάφραση : Ο σημειοτικός όρος του γλαυκώματος βασίζεται στην άνοδο της ενδοοφθαλμικής πίεσης με αναδρομική ισχύ στην λειτουργία του οπτικού νεύρου και αντιστίχως του αμφιβληστροειδούς εμπόδισης απόφραξης της ροής του ενδοοφθαλμικου υγρού που παράγεται από το ακτινωτό σώμα, αυξάνει την ενδοφθάλμια πίεση, και καταστρέφει τα γαγγλιακά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς χιτώνος“. Ο Graefeκαι όλοι οι ερευνητές από τότε διακρίνουν διάφορους τύπους του γλαυκώματος
Τύποι γλαυκώματος
- Γλαύκωμα ανοικτής γωνίας ή χρόνιο γλαύκωμα
Πρόκειται για τον πιο συνηθισμένο τύπο (50 με 60% όλων των γλαυκωματων) με σημαντική αλλά ποσοτικά απροσδιόριστη κληρονομικότητα, το οποίο προκαλείται, όταν ο αποκλεισμός της ροής του ενδοοφθαλμικού υγρού δημιουργείται μέσω αποφράξεως του πορώδους ιστού, ανάμεσα στον πρόσθιο οφθαλμικό θάλαμο και τον πόρο του Schlem (Σλεμ), έναν κυκλικό σωληνοειδή αγωγό, ο οποίος άγει το υγρό στις επισκλήριες φλέβες..
Περίπου 2% των ατόμων, άνω των 40 ετών, παρουσιάζει ενδοφθάλμια ασυμπτωματική υπέρτασητης οποίας η διάγνωσή είναι στα αρχικά στάδια δύσκολη και απαιτεί επανειλλημένες μετρήσεις της ενδοφθάλμιες πίεσης καθώς και εστιασμένες εξετάσεις όπως λήψη καμπύλης πίεσης, πρόκληση ανόδου της ενδοφθάλμιας πίεσης, και εικονοληπτικές τεχνικές όπως τομογραφία (ΟCT) και ανάλυση των ινών (HRT). Προωθημένα στάδια της ασθένειας δειχνουν επιδείνωση των χασμάτων στα οπτικά πεδία, κοιλότητα της οπτικής θηλής λόγω ατροφικών αλλοιώσεων, περιθηλιακά αιματώματα, και μέτρια επιδείνωση της οπτικής οξύτητας. Αθεράπευτες περιπτώσεις δύνανται να καταλήξουν στο τελικό στάδιο του απολύτου γλαυκώματος με υψηλές ενδοφθάλμιες πιέσεις, σοβαρές μέχρι ολικές απώλειες του οπτικού πεδίου, μηδενισμό της οπτικής οξύτηταςκαι άνοδο της ενδοφθάλμιας πίεση με σοβαρούς πόνους στην περιοφθαλμια περιοχή. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει τρόπος αποκατάστασης των τελικών σταδίων του γλαυκώματος.
Η παραδοσιακή θεραπεία του χρονίου γλαυκώματος συνίσταται στην ελλάτωση της έκκρισης του ενδοοφθαλμικού υγρού. Εάν η φαρμακοθεραπεία αποτύχει, η χειρουργικήα επέμβαση στις διάφορες μορφές της στις περισς΄τερες περιπτώσεις υποβοηθά την ροή του θγρού και την ελλάτση της ενδοφθάλμιας πίεσης.
- Γλαύκωμα κλειστής ιριδοκερατοειδούς γωνίας
Εμφανίζεται σε άτομα, των οποίων το έξω χείλος της ίριδας καλύπτει την έξοδο του υγρού προς τον πόρο του Σλεμ, αφού απέχει ελάχιστη απόσταση από το τοίχωμα του βολβού. Έτσι η διαστολή της κόρης του ματιού τις βραδυνές ώρες αυξάνει την ενδοφθάλμια πίεση, ενώ η συστολή της κόρης απομακρύνει την ίριδα απο την είσοδο του πόρου Σλεμ και επιτρέπει τηςν έξοδο του υγρού μειώνοντας σταδιακά την ενδοφθάλμια πίεση.
- Οξύ γλαύκωμα
Προκαλείται συνήθως στο γλαύκωμα κλειστής γωνίας από απότομη αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, την οποία μπορεί να επιφέρουν τραύματα, χειρουργικές επεμβάσεις, και η ανατομία της στενής ιριδοκερατοειδούς γωνίας.Τα συμπτώματα είναι οξύς πονοκέφαλος, θολή όραση, θόλωση του κερατοειδούς, μεγάλη αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, και τελικά η τύφλωση. Πρόκειται για περίπτωση που χρειάζεται άμεση θεραπεία, καθώς υπάρχουν πολλές πιθανότητες τύφλωσης. Θεραπεύεται άμεσα με πιλοκαρπ
ίνη, ακεταξολαμίδη, υπεροσμωτικά (αφυδατωτικά) φάρμακα και χειρουργική ιριδοεκτομή…
- Συγγενές γλαύκωμα (βούφθαλμος ή υδρόφθαλμος)
Εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και οφείλεται σεμεμβρανοειδή δυσπλασία της ιριδοκερατοειδούς γωνίας, που έχει ως αποτέλεσμα την μηχανική παρεμπόδιση της εκροής του ενδοφθάλμιου υγρού, μέσω των πόρων του κτενοειδούς συνδέσμου. Εκδηλώνεται αρχικά με συνεχή αύξηση του μεγέθους των ματιών, με θόλωση του κερατοειδούς, ελλάτωση της όρασης, δάκρυσμα, και ερυθρίαση.Θεραπεύεται αποκλειστικά με χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία διατέμνεται η μεμβράνη του Μπάρκαν, ώστε να είναι δυνατήεκροή του ενδοφθάλμιου υγρού (εικόνα 2)..
- Γλαύκωμα χωρίς υψηλη ενδοφθάλμια πίεση.
Σε περίπου 10% των περιπτώσεων παρατηρείται ατροφία του οπτικού νεύρου, καθώς και χάσματα των οπτικών πεδίων χωρίς αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Πιθανολογούμε ότι αυτό οφειλεται σε υπερευαισθησία του οπτικού νεύρου ακόμη και σε κανονικές πιέσεις. Και σε αυτές τις περιπτώσεις η περαιτέρω φαρμακολογική ελλάττωση της πίεσης και η στενή παρακολούθηση συνιστά τον θεραπευτικό οδηγό μας.
Σύνοψη: Το γλαύκωμα είναι μιά πάθηση που εμφανίζεται σε διάφορες μορφές και εκφράζεται συνήθως ως αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεςης με δευτεροπαθείς αλλοιώσεις του οπτικόυ νεύρου. Η θεραπεία του εξαρτάται απο την μορφή του γλαυκώμαατος. Αθεράπευτο, οδηγεί αναγκαστικά στην τύφλωση. Η πρόληψη συνίσταται στην συνεχή μέτρηση της πίεσης, ιδίως μετα το 40στο έτος της ηλικίας, ή και ενωρίτερα σε περίπτωση διαγνωσμένου γλαυκώματος σε νεαρή ηλικία.
Με τιμή
Καθ. Δρ. Δρ. Σόλων Θάνος, Ιατρός/Βιολόγος
Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής
Διευθυντής ΙνστιτούτουΠειραματικήςΟφθαλμολογίαςΠανεπιστημίου Münster
Professor em. Dr. Dr. Solon Thanos University of Münster, Medical Faculty
Head of the Institute of Experimental Ophthalmology
