Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου.
Σίγουρα μία οκτάωρη επίσκεψη στην Ρωσία του Βλαδίμηρου Πούτιν δεν είναι αρκετή για να βγάλει κανείς συμπεράσματα και να κάνει διαπιστώσεις εις βάθος. Ωστόσο, στην διάρκεια της επισκέψεώς του σε κάποια κέντρα λήψεως αποφάσεων στην πρώην σοβιετική αυτοκρατορία ο επισκέπτης ανταλλάσσει γνώμες και ακούει τις απόψεις των ανθρώπων που είναι κομμάτι της ρωσικής ελίτ, και μπορεί να καταλήξει σε διαπιστώσεις αρκετά κοντά στην μετακομμουνιστική ρωσική πραγματικότητα.
Όσον αφορά στην καθημερινή ζωή των Ρώσων στην Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη, οι αλλαγές σε σχέση με το παρελθόν είναι πολλές –πλην όμως, αρκετές συνήθειες και συμπεριφορές παραμένουν. Μπορούμε έτσι να πούμε μετά βεβαιότητος ότι η παραοικονομία στην Ρωσία του 2014 ζη και βασιλεύει, κατά δε τις εκτιμήσεις σοβαρών Ρώσων οικονομολόγων αντιπροσωπεύει, όπως και στην Ελλάδα, περί το 30% της επίσημης οικονομικής δραστηριότητος. Σοβαρή είναι επίσης και η έκταση της οικονομικής εγκληματικότητος, η οποία σήμερα απομακρύνει από την Ρωσία επενδύσεις που θα μπορούσαν να μετασχηματίσουν εκ βάθρων τον οικονομικό ιστό της χώρας.
Όπως μάς είπε εκπρόσωπος της Παγκόσμιας Τράπεζας, επιφορτισμένος να παρακολουθεί τις ροές κεφαλαίων στην ρωσική οικονομία, το παράνομο σκέλος των τελευταίων για την περίοδο 1994-2011 ξεπέρασε τα 211 δισεκατ. δολλάρια. Αντιπροσωπεύει έτσι ένα σοβαρό μέγεθος της παγκόσμιας παραοικονομικής δραστηριότητος και δείχνει ότι στην Ρωσία υπάρχει σοβαρό θέμα υπερτιμολογήσεων και υποτιμολογήσεων στο εξωτερικό της εμπόριο. Συγκεκριμένα, από το 1992 και μετά, πολλές ρωσικές εταιρείες δημιούργησαν θυγατρικές στο εξωτερικό και στην συνέχεια ίδρυσαν τις αποκαλούμενες «τράπεζες τσέπης» (pocket banks) μέσω των οποίων, με υπερτιμολογήσεις και υποτιμολογήσεις μεταξύ θυγατρικών και ρωσικών μητρικών εταιρειών, φυγαδεύτηκαν από την Ρωσία δισεκατομμύρια δολλάρια –τα οποία επενδύθηκαν σε ακίνητα, ποδοσφαιρικές ομάδες και άλλες νομιμοφανείς δραστηριότητες υψηλών αποδόσεων.
Όπως μάς είπαν Ρώσοι συνάδελφοι –που για ευνόητους λόγους επιθυμούν την ανωνυμία– αυτά τα φυγαδευμένα κεφάλαια ίσως να είναι και υπερδιπλάσια αυτών που έχει καταγράψει η Παγκόσμια Τράπεζα. Κατά συνέπεια, οι μελετητές της τελευταίες, στην πρόσφατη μελέτη τους για την ρωσική παραοικονομία, επισημαίνουν ότι το μέγεθός της σίγουρα είναι μεγαλύτερο από το επισήμως αναγνωρισμένο.
«Στην μετακομμουνιστική Ρωσία», μάς είπε ο οικονομολόγος Ευγένιος Μπ., «η παραοικονομία πήρε αμέσως το πάνω χέρι γιατί ήταν ο μόνος τομέας που λειτουργούσε καλά στην περίοδο της κομμουνιστικής κλεπτοκρατίας. Εξάλλου, όλοι οι αποκαλούμενοι σήμερα ολιγάρχες είναι, με κάποιες εξαιρέσεις, τα παιδιά ενός απίθανου κλεπτοκρατικού συστήματος που πάει βαθειά σε ολόκληρη την ρωσική οικονομία». Σήμερα δε, το σύστημα αυτό αναπαράγεται υπό την ηγεσία του Πούτιν και της νέας νομενκλατούρας, που είναι οι περίφημοι σιλοβίκι.
Ωστόσο, όπως μάς είπε η Ρωσίδα κοινωνιολόγος Όλγα Κριστιανόβσκαγια, οι νέοι αυτοί πραιτωριανοί της εξουσίας είναι όλοι πρώην πράκτορες της KGB και στην Ρωσία του Πούτιν αντιπροσωπεύουν το 30% περίπου της δημόσιας ελίτ. Πρόκειται για συντριπτικό ποσοστό, αν αναλογιστεί κανείς ότι επί Μιχαήλ Γκορμπατσώφ δεν ξεπερνούσε το 5% και επί Γιέλτσιν το 10%. «Όλα άρχισαν το 1999», μάς λέει η Ρωσίδα κοινωνιολόγος και προσθέτει ότι η εξουσία των σιλοβίκι είναι τεράστια. Στην σημερινή δε φάση, αποτελούν τον ισχυρότερο παγκοσμίως μηχανισμό προπαγάνδας υπέρ του Πούτιν και κατά της Δύσεως.
Ας σημειωθεί ότι 33% των μελών της ρωσικής κυβερνήσεως είναι σιλοβίκι, ενώ το ποσοστό αυτό στα σώματα ασφαλείας και στον στρατό εγγίζει το 59%. Ακόμα περισσότερο, σε περιφερειακό επίπεδο, η παρουσία τους φθάνει το 70% και πάει ψηλά στην ιεραρχία.
Στην σημερινή Ρωσία, τονίζει ο δημοσιογράφος Στεφάν Ρακοβίτζα, μπορούμε να αποκαλούμε το καθεστώς «πουτινοκρατία», που είναι μία κατάσταση αυταρχισμού αλλά εξαιρετικά επικίνδυνη για όποιον θελήσει να πάει σε βάθος. Από την πλευρά του, Ουκρανός συνάδελφος, μέλος της Ενώσεως Ευρωπαίων Δημοσιογράφων, μάς τόνισε ότι η «πουτινοκρατία» απλώθηκε σε όλο της το «μεγαλείο» στην υπόθεση της προσαρτήσεως της Κριμαίας –γεγονός για το οποίο η Δύση θα πληρώσει αρκετά βαρύ τίμημα. Σε μία περίοδο όπου ο Πούτιν αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα και οι αντιπαραθέσεις μέσα στο Κρεμλίνο καλά κρατούσαν, ήρθε η περίπτωση της Ουκρανίας και επέτρεψε στους σιλοβίκι να αποπληροφορήσουν πλήρως την κοινή γνώμη, εντός και εκτός Ρωσίας. Έτσι, η Κριμαία προσαρτήθηκε με ένα ψευτοδημοψήφισμα, αλλά το κύριο ζητούμενο ήταν η καλλιέργεια αντιδυτικής υστερίας μέσα στην Ρωσία. Ο στόχος αυτός επετεύχθη, σε μία χώρα όπου ο Πούτιν και το σύστημά του ελέγχουν το 85% της μαζικής ενημερώσεως.
Όπως επισημαίνει ο Ουκρανός συνάδελφος, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Μάλτα και εν μέρει η Γερμανία είναι οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως όπου η ρωσική αντιδυτική προπαγάνδα έχει την μεγαλύτερη απήχηση και ανταπόκριση. «Καλό θα ήταν να γνωρίζετε ότι ο άρχοντας του Κρεμλίνου και οι περί αυτόν βλέπουν την Ελλάδα ως το μαλακό υπογάστριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τίποτε παραπάνω…», μάς είπαν Ρώσοι συνάδελφοι του ανεξάρτητου ηλεκτρονικού δικτύου «Οι Παρατηρητές».
Μήπως οι Κύπριοι γνωρίζουν κάτι περισσότερο;…
