Γράφει ο Σπύρος Νεραϊδιώτης*.
Το μοναστήρι της Αγίας Κυριακής, βρίσκεται στους πρόποδες των ανατολικών Τζουμέρκων κτισμένο σε μια πλαγιά, κάτω από το επιβλητικό «στεφάνι της Αγίας» και δίπλα στα νερά του Αχελώου ή Άσπρου, όπως τον λένε οι ντόπιοι.
Πέρα από την παράδοση και την απήχηση της ευρύτερης ακτινοβολίας του, πρέπει να έχει την αρχή του πολύ βαθύτερα από το 1453, χρονιά που έγινε η άλωση της Πόλης. Αυτό προκύπτει από επιστημονική έρευνα και μελέτη που έγινε σε αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής.
Το ιστορικό μοναστήρι της Αγίας Κυριακής, είναι ο συνδετικός κρίκος με το μακρινό παρελθόν του χωριού της Νεράιδας, χωρίς βέβαια αυτό καθαυτό να αποτελεί και ιστορικό μνημείο εφόσον το παλιό μοναστήρι είχε καταστραφεί από κατολίσθηση. Ιστορικό μνημείο αποτελεί οπωσδήποτε, το παλιό υδραγωγείο του μοναστηριού με πήλινες σωληνώσεις τμήματα των οποίων βρέθηκαν σε ανασκαφή και που η κατασκευή τους ανάγεται πριν από το 1500 μ.Χ.
Αργότερα το μοναστήρι και στα χρόνια της αίγλης του είχε πολλούς καλόγερους, οι οποίοι παράλληλα καλλιεργούσαν και τη γη, με στάρια. Είχε επίσης πολλά μελίσσια και κοπάδια με γίδια, μόνο οι σιούτες γίδες έφταναν τη χιλιάδα όπως μολογάν οι παλιοί. Οι πιστοί και οι διαβάτες που περνούσαν από το μοναστήρι και νύχτωναν εκεί, είχαν να φάνε ένα πιάτο φαγητό και στέγη για να ξημερώσουν.
Στην κατοχή, στις 31 Οκτωβρίου του 1943 οι Γερμανοί πέρασαν από τη Νεράιδα αφήνοντας και εκεί τα σημάδια της κτηνωδίας τους. Αφού κατέκαψαν το μισό χωριό και σκότωσαν έξι νοματαίους, κατευθύνθηκαν προς την Αγία Κυριακή, όπου στο εσωτερικό του ναού έκαψαν ζωντανούς 13 αντάρτες της εθνικής αντίστασης που ήταν τραυματίες και νοσηλεύονταν στο χώρο αυτό, καίγοντας συγχρόνως και το μοναστήρι.
Ο μεγάλος σεισμός του ’67 που έγινε τότε στα Τζουμέρκα, έκανε ζημιές στο μοναστήρι, όπου αργότερα το 1971 στα θεμέλια της παλιάς εκκλησίας κτίστηκε νέος Ναός. Στην ανέγερσή του συνέβαλαν σημαντικά με την οικονομική τους ενίσχυση πολλοί χωριανοί, κάτοικοι των γύρω χωριών και της ευρύτερης περιοχής, πολλοί πιστοί, καθώς και πολλοί Πετανίτες. Οι τελευταίοι προσέρχονται από πολύ παλιά και κάθε χρόνο στη γιορτή της Αγίας Κυριακής που η μνήμη της γιορτάζεται στις 7 Ιουλίου και πολλοί από αυτούς το είχαν τάμα να πηγαίνουν ξυπόλυτοι μέσα σε δύσβατα μονοπάτια, περπατώντας ώρες ολόκληρες. Οι Πετανίτες τιμούν την Αγία, γιατί κατά καιρούς όπως μολογάν πολλοί, τους έχει βοηθήσει η Χάρη της, αλλά πέραν τούτου λένε, πως η Αγία Κυριακή πέρασε από το Πέτα και αφού έμεινε για λίγο εκεί, κατέφυγε κατόπιν στο σημείο που σήμερα είναι το μοναστήρι όπου και αγίασε.
Μεταπολεμικά αν και ξέμεινε από καλογέρους, συνηθίζουν ακόμα να το λένε «μοναστήρι της Αγίας Κυριακής» το οποίο σήμερα είναι παρεκκλήσι του ενοριακού Ναού της Νεράιδας, όπου κάθε εποχή του χρόνου γίνονται λειτουργίες, βαφτίσεις και σπάνια, κανένας γάμος.
Κάθε χρόνο παραμονή γιορτής της Αγίας στις 6 Ιουλίου, το «μοναστήρι» προσελκύει πολλούς πιστούς, οι οποίοι καταφτάνουν εκεί, από κάθε περιοχή για να προσκυνήσουν στη Χάρη της.
Η Αγία Κυριακή, σύμφωνα με μαρτυρίες πολλών πιστών, έχει βοηθήσει πολύ κόσμο με τα θαύματά της, γι’ αυτό θεωρείται η προστάτιδα των ορεινών, αλλά και η Αγία των φτωχών και των κατατρεγμένων.
*ο Σπύρος Νεραϊδιώτης είναι
χοροδιδάσκαλος, λαογράφος
τα κείμενα είναι από το βιβλίο του
ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ
