Συνέντευξη με τον ποιητή-εικαστικό Κώστα Ευαγγελάτο.
Επιμέλεια: Βάσω Β. Παππά – Νικόλας Β. Παππάς.
Ο Κώστας Ευαγγελάτος ασχολείται συστηματικά με τη ζωγραφική και την ποίηση από μικρή ηλικία. Παράλληλα με τις σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών παρακολουθεί μαθήματα σχεδίου σε ελεύθερα εργαστήρια, με το ζωγράφο, κριτικό τέχνης Γιώργο Φωκά και τον Γ. Βογιατζή (1976-1979). Το 1981 μεταβαίνει στη Γαλλία. Στο Παρίσι συνδέεται με πρωτοποριακούς καλλιτέχνες και διανοουμένους, διαμορφώνοντας την προσωπική «βιωματική» του έκφραση και θεμελιώνοντας τις αισθητικές του αρχές.
Σπούδασε με υποτροφία εικαστικά και θεωρία της σύγχρονης τέχνης στο Πανεπιστήμιο The New School for Social Research της Νέας Υόρκης, στις τάξεις του Allen Dvid και της Pearl Ehrlich. Έχουν εκδοθεί βιβλία του και λευκώματα με αισθητικά δοκίμια, ποιήματά του σε οκτώ συλλογές (1975-2011), λιθογραφικά έργα, εικαστικά Ημερολόγια. Διατύπωσε τις θεωρητικές απόψεις του με διαλέξεις, άρθρα και βιβλία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του ανήκουν σε συλλογές, σε Μουσεία, σε Πρεσβείες, Προξενεία, στο Πανεπιστήμιο Fordham στο Μανχάταν, στη Βιβλιοθήκη του Le Centre de Sevres στο Παρίσι, στο Fordham University at Lincoln Center στη Νέα Υόρκη, στην Πινακοθήκη του Πανεπιστημίου του Leeds στην Αγγλία κ.ά.
Kύριε Ευαγγελάτε, κατάγεστε από την όμορφη Κεφαλονιά. Ποια ανάμνηση διατηρείτε από τους ανθρώπους της και τα παιδικά σας χρόνια;
Ο τόπος καταγωγής μου, το ιόνιο νησί της Κεφαλονιάς, το φυσικό και πνευματικό του περιβάλλον, η ανατροφή μου και η βασική μου παιδεία εκεί διαμόρφωσαν αισθητά τις δυνατότητες και τις ιδέες μου για τη ζωή, την τέχνη και το μέλλον μου. Από τα παιδικά μου χρόνια διατηρώ βέβαια πολλές αναμνήσεις θετικές αλλά και πικρές, όμως αυτή που υπερτερεί είναι ο θαυμασμός μεγάλης μερίδας συμπατριωτών μου για τα πρώιμα ζωγραφικά μου σχέδια. Κυριολεκτικά διαμόρφωσε τη θέληση μου να γίνω άξιος καλλιτέχνης.
Καθορίζουν οι αναμνήσεις μας τις επιλογές μας; Εμπνέει η μνήμη την Ποίηση;
Οι αναμνήσεις συνειδητές και ασυνείδητες καθορίζουν πολλά όμως οι επιλογές μας είναι και συναρτήσεις καταστάσεων, συγκυριών και τύχης επίσης. Η μνήμη είναι βάση, πηγή και καταφύγιο έμπνευσης και δημιουργίας. Στην ποιητική μου συλλογή «Η ΡΟΠΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ», εκδ. Απόπειρα 1999, αναλύεται και προεκτείνεται η σχέση μου μαζί της, όπως και η διαδικασία της ανάμνησης-γνώσης-λήθης και αναδημιουργίας .
Είναι τα ποιήματα βιώματα του δημιουργού και μέσα απ’ αυτά το αναγνωστικό κοινό γνωρίζει τον δημιουργό και ως άνθρωπο;
Στη λυρική ποίηση είναι κύριο χαρακτηριστικό αυτό με όλους τους αισθητικούς και κοινωνικούς ενίοτε κινδύνους που περιέχει. Όμως η ποιητική τέχνη βοηθάει στην υπέρβαση του προσωπικού και στην αισθητική συγκίνηση του αναγνωστικού κοινού που αναγνωρίζει στο έργο δικά του βιώματα και αλήθειες.
Φοβάται ένας ποιητής, ένας δημιουργός, την έλλειψη έμπνευσης;
Όταν είσαι αφοσιωμένος ειλικρινά στην ποιητική και εκφραστική δημιουργία δεν νομίζω ότι φοβάσαι κάτι τέτοιο. Η έμπνευση υφίσταται συνεχής από μόνη της. Πρακτικοί λόγοι βέβαια την ανακόπτουν – ίσως και για καλό – αλλά πάντα θα βρεί τον τρόπο να επανέλθει δριμύτερη και να ευδοκιμήσει.
Πότε ένα ποίημα θεωρείται πετυχημένο;
Όταν η γλώσσα του, το περιεχόμενο και η φόρμα του αποδίδουν παραστατικά τη σύλληψη του ποιητή και συγκινεί πολυεπίπεδα τον αναγνώστη-δέκτη.
Μιλήστε μας για την ποιητική συλλογή σας «Οffrades séculaires”…
Οι « Κοσμικές Σπονδές», εκδ. Συλλογές 2015, είναι μια επιλεκτική ανθολόγηση ποιημάτων μου στη γαλλική γλώσσα από τη συγκεντρωτική συλλογή μου « ΑΛΕΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΝ», εκδ. Απόπειρα 2002. Η μετάφραση, ουσιαστικά αναδημιουργία στη γαλλική των ποιημάτων, διήρκεσε 3 χρόνια με τη συνδρομή και τις συμβουλές Ελληνιστών φιλολόγων, ειδικών αλλά και φίλων λογοτεχνών. Έχοντας συχνή εκθεσιακή εικαστική δράση στη Γαλλία, ήδη από το 1988 μέχρι και 2012, ήταν απαραίτητο να γνωρίσουν συνεργάτες και πνευματικοί φίλοι εκεί και την ποιητική μου πλευρά, αλλά γενικότερα η έκδοση απευθύνεται στο γαλλόφωνο κοινό.
Εκτός από την Ποίηση, ασχολείστε και με τα Εικαστικά, είτε ως Ζωγράφος, είτε ως Θεωρητικός της Τέχνης. Είναι η τέχνη πάντοτε ένα καταφύγιο ιδεών, αξιών και συναισθημάτων;
Πράγματι η Τέχνη είναι όλα αυτά και άλλα ίσως «άφατα» που τα ανακαλύπτουμε με τον προσωπικό μας αγώνα. Η ενασχόληση μου με την Τέχνη είναι ανέκαθεν η κύρια ιδιότητα μου. Η ποιητική μου πορεία δυνητικά είναι αυτόνομη από την εικαστική. Οι σπουδές μου στην αισθητική θεωρία της σύγχρονης τέχνης μου έδωσε τη δυνατότητα κατανόησης και προσέγγισης ποικίλων ιστορικών και τεχνοτροπικών τάσεων διεθνώς.
«Όλοι ξέρουμε ότι ο καλός άνθρωπος δεν είναι απαραίτητα και καλός καλλιτέχνης. Κανείς, όμως, δεν θα γίνει γνήσιος καλλιτέχνης, αν δεν είναι σπουδαίος άνθρωπος, και επομένως καλός», έλεγε ο Ρώσος ομότεχνος σας Μαρκ Σαγκάλ. Έχετε την ίδια γνώμη;
Ο καλλιτέχνης πιστεύω ακολουθεί την προσωπική του ηθική που δεν έχει πάντα ή δεν έχει απαραίτητα τόση σχέση με το καλό και το κακό των επικρατούντων θρησκευτικοκοινωνικών προτύπων. Το έργο του καλλιτέχνη έχει από μόνο του δυνάμεις που ενεργοποιούν τον ανθρωπισμό, όταν τον ωθεί σε πνευματική αναζήτηση.
Συναντήσατε στον δρόμο σας ανθρώπους που προσπάθησαν να ανακόψουν την επαγγελματική σας πορεία; Εάν ναι, πώς αντιδράσατε;
Βέβαια συνάντησα και συναντώ, όπως όλοι μάλλον που αγωνίζονται καθημερινά και είναι αυτοδημιούργητοι και σε πολλά και με πολλούς ισχυρούς ασυμβίβαστοι. Όμως και αυτό έχει για μένα μια γοητεία… με την επιμονή, την συνεχή δουλειά και την άσκηση προχώρησα χωρίς να μπορέσουν να με επισκιάσουν.
Πολλοί πιστεύουν πως μπορούν να ελέγχουν όχι μόνον τη δική τους ζωή αλλά και την ζωή των άλλων, μια πλάνη που, όπως μας διδάσκει ο Σοφοκλής στις «Τραχίνιες», σταδιακά οδηγεί στον αναπότρεπτο αφανισμό. Αγνοούν, λέτε, ή προσπερνούν το μήνυμα της σοφόκλειας τραγωδίας;
Η σοφόκλεια τραγωδία και γενικά τα θέματα της ύβρεως και της κάθαρσης είναι διαχρονικά επειδή είναι αληθινά και μας ανάγουν σε ανθρωπιστικά πρότυπα. Ο αυτοέλεγχος με μέτρο είναι ωφέλιμος αλλά ο έλεγχος των άλλων σαν τρόπος επιβολής και εξουσίας διαρκεί συνήθως λίγο. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ανατρεπτικός και ελεύθερος.
Είστε αισιόδοξος για το μέλλον της χώρας μας;
Η χώρα μας πάντα βίωνε κρίσεις όλων των κατηγοριών και δυστυχώς με πολλά θύματα. Οι λόγοι είναι βέβαια πολλοί και πολύπλοκοι, αλλά είμαι αισιόδοξος ότι οι πνευματικές ρίζες μας είναι συνειδησιακά απίστευτα βαθιές και κρατάμε γερά όσα μας καθορίζουν. Όπως έχω γράψει: Το μέλλον πάντα μας χρωστάει!
