Γράφει ο Βασίλειος Κ. Μηλίτσης. Η συμβολή τους στα γράμματα.

Η 30 Ιανουαρίου, είναι αφιερωμένη στους Τρεις Ιεράρχες τιμώντας τους ως προστάτες της παιδείας και των γραμμάτων. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τους ονομάζει τρεις μεγίστους φωστήρες της τρισηλίου θεότητος, οι οποίοι λάμπουν μέσα στους αιώνες και αποδεικνύουν ότι τα μεγάλα πνεύματα γνωρίζουν να συνδέουν την εφήμερη σοφία του κόσμου με τη βαθύτερη και αληθινή πίστη στο Σωτήρα μας Χριστό. Γυμνάσιον ζωής η ανθρωπίνη σοφία, τέλος δε η θεϊκή. Δηλαδή, η σοφία των ανθρώπων είναι άσκηση για τη ζωή, ενώ η σοφία του Θεού είναι τελειοποίηση του ανθρώπου. Ο Ελληνισμός τους χρωστά αιώνια ευγνωμοσύνη, διότι αυτοί οι σοφοί ένωσαν το απαύγασμα της ελληνικής σοφίας με τον χριστιανισμό.treis_ierarxes

Η παιδεία τους, η καλλιέργεια και το εύρος των γνώσεών τους, το ενδιαφέρον τους για τη μόρφωση είναι ο πρώτος λόγος τιμής σ’ αυτούς. Περισσότερο, όμως, η σύνδεση της ελληνικής παιδείας με τη χριστιανική πίστη γίνεται αιτία να αναδειχτούν σε προστάτες των γραμμάτων και των τεχνών καθώς και του συνόλου της πνευματικής ζωής. Ειδικότερα για μας τους Έλληνες οι τρεις αυτοί ιεράρχες έχουν ύψιστη σημασία διότι είναι οι θεμελιωτές του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Διέσωσαν τις αξίες του αρχαίου κλασικού κόσμου και προσέτι δημιούργησαν δικές τους αιώνιες αξίες παντρεύοντας το πανανθρώπινο πνεύμα της ελληνικής σοφίας με την αλήθεια του Χριστού. Οι ίδιοι έχουν γίνει φωτεινοί οδηγοί και αγαθά πρότυπα κάθε νέου ανθρώπου που διψά για τη γνώση, τη μόρφωση και την αλήθεια.

Βίος των Αγίων

Είναι σημαντικό να αναφερθούμε, έστω και επιγραμματικά, στη ζωή των πατέρων αυτών της Εκκλησίας μας με γνώμονα εξαγωγής χρήσιμων συμπερασμάτων που θα μας βοηθήσουν στην βελτίωση της υλικής και πνευματικής μας ζωής.

Μέγας Βασίλειος.

Γεννήθηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, πόλη της Μικράς Ασίας, το 330. Άρχισε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη και κατόπιν μετέβη στην Αθήνα, όπου σπούδασε φιλοσοφία. Εκεί γνωρίστηκε με το Γρηγόριο το Θεολόγο, με τον οποίο συνδέθηκε με στενή φιλία, καθώς και με τον Ιουλιανό, αργότερα αυτοκράτορα, ο οποίος αποκλήθηκε Αποστάτης, διότι θέλησε να επαναφέρει την αρχαία ελληνική θρησκεία, όταν και οι ίδιοι υποστηρικτές της αντιλήφτηκαν ότι είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί: «είπατε τω βασιλεί ουκέτι Φοίβος έχει καλύβην, ου μάντιδα δάφνην, ου παγάν λαλέουσαν. Απέσβετο και λάλον ύδωρ». Λόγια που απάντησε στον Ιουλιανό το Μαντείο των Δελφών. Ο Βασίλειος αποσύρθηκε στην ερημιά της πατρίδας του ως μοναχός για κάποιο χρονικό διάστημα πριν γίνει πρεσβύτερος και κατόπιν επίσκοπος.

Χειροτονηθείς επίσκοπος επιδόθηκε αμέσως σε φιλανθρωπικό έργο, πουλώντας όλη του την περιουσία και κρατώντας για τον εαυτό του μόνο τα ράσα του και τα βιβλία του. Με τα χρήματα αυτά ίδρυσε ένα ίδρυμα – την περίφημη Βασιλειάδα – νοσοκομείο και πτωχοκομείο, όπου εύρισκαν καταφύγιο οι άποροι και κατατρεγμένοι. Συνέγραψε έργα με φιλοσοφικό, δογματικό και διδακτικό περιεχόμενο και ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τους νέους, τους οποίους παρότρυνε να μελετούν τα ελληνικά γράμματα: «πώς αν οι νέοι ωφελοίντο της ελληνικής παιδείας». Η ασθενική του κράση και η κλονισμένη υγεία του τον πρόδωσαν και πέθανε το 379 σε ηλικία μόλις 49 ετών.

Γρηγόριος ο Θεολόγος:

Γεννήθηκε το 329 στη Ναζιανζώ, πόλη της Μικράς Ασίας. Ξεκίνησε της σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη και κατόπιν στη φιλοσοφική σχολή των Αθηνών, όπου τον πρότειναν καθηγητική έδρα, την οποία απέρριψε. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του μόνασε με το φίλο του Βασίλειο πριν χειροτονηθεί επίσκοπος στα Σάσιμα μια μικρή πόλη στα σύνορα Συρίας και Μικράς Ασίας. Η ικανότητά του τον έφερε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως, όπου έγινε αγαπητός από το ποίμνιό του, αλλά δημιούργησε και εχθρούς στον κύκλο του ανωτέρου κλήρου, πράγμα που τον ανάγκασε να απομακρυνθεί από τη θέση του για να μη δημιουργήσει έριδες στους κόλπους της Εκκλησίας. Πολέμησε τον Αρειανισμό υπερασπιζόμενος με πάθος την Ορθοδοξία, για την οποία συνέγραψε φιλοσοφικά και δογματικά έργα. Είναι γνωστός για πέντε θεολογικά έργα, εξ ου και ονομάστηκε Θεολόγος. Πέθανε το 390.

Ιωάννης ο Χρυσόστομος:

Είναι κατά πολύ νεότερος από τους άλλους δύο γεννημένος το 354. Από μικρός σπούδασε ρητορική κοντά στον εθνικό φιλόσοφο Λιβάνιο. Νεαρός χειροτονείται διάκονος στην Αντιόχεια και κατόπιν γίνεται πρεσβύτερος, επιδιδόμενος πάραυτα σε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο. Το έργο του και η ικανότητά του τον ανεβάζουν στον πατριαρχικό θρόνο στην Κωνσταντινούπολη, απ’ όπου με περισσότερο ζήλο επιδόθηκε τόσο στο ποιμαντικό όσο και στο φιλανθρωπικό του έργο, με το οποίο περιέθαλπε εφτά χιλιάδες απόρους. Παράλληλα συνέστησε και πλούσιο ιεραποστολικό έργο ιδρύοντας ιεραποστολές στην Σκυθία, Φοινίκη και Περσία. Έγραψε πλήθος συγγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένης και της Θείας Λειτουργίας που τελείται κάθε Κυριακή. Διακρίθηκε για τη δεινή ρητορεία του, γι’ αυτό και αποκλήθηκε Χρυσόστομος. Ήρθε, όμως, σε σύγκρουση πρώτα με τον Παλατιανό Ευτρόπιο και κατόπιν με την ίδια αυγούστα Ευδοξία, της οποίας τον ανάρμοστο για αυτοκράτειρα βίο κατακρίνει και γι’ αυτό εξορίζεται στον Καύκασο, όπου το 407 πεθαίνει από τις κακουχίες.

Χαρακτηρισμός των μεγάλων Πατέρων.

Ο βίος των μεγάλων αυτών μορφών της Χριστιανοσύνης αποτελεί φωτεινό διαχρονικό παράδειγμα προς μίμηση. Έλαμψαν ως ασκητές και σοφοί θεολόγοι, αναδείχτηκαν μεγάλοι φιλόσοφοι, μεγαλούργησαν σαν ρήτορες υποστηρίζοντας την ορθή πίστη του Χριστού μας. Αποδείχτηκαν επίσης ακούραστοι κοινωνικοί εργάτες. Θεμελίωσαν την παιδεία πάνω στην ελληνική γλώσσα και κλασική φιλοσοφία, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην πορεία του ελληνισμού παρέχοντάς του την ανεξίτηλη αξία του ανθρώπου ως δημιουργήματος «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του Θεού.

Επίλογος.

Η εορτή τους, λοιπόν, δεν αποτελεί μόνο ημέρα μνήμης και τιμής στους τρεις αυτούς μεγάλους πατέρες της Εκκλησίας, αλλά θα πρέπει θα γίνει αφετηρία μιας πνευματικής αλλαγής ακολουθώντας το παράδειγμά τους. Στις μέρες μας δε βιώνουμε μόνο μια οικονομική κρίση πους μας εξαθλιώνει, αλλά κυρίως μια χειρότερη, την πνευματική. Επικρατεί ένας άκρατος υλισμός, στον κυκεώνα του οποίου έχουμε καταντήσει έρμαια των παθών μας και των υλικών απολαύσεων, πράγμα που μας έχει ρίξει σε μια άνευ προηγουμένου ηθική αποτελμάτωση. Η κοινωνία μας κυβερνιέται από την ισχύ του χρήματος, τον καιροσκοπισμό, την ιδιοτέλεια, την υποκρισία, την κενοδοξία, τη διαφθορά και την «κουτοπονηριά» – πώς θα ρίξουμε το διπλανό μας για να επιπλεύσουμε εμείς, είτε στις κοινωνικές συναναστροφές μας, είτε στον επαγγελματικό μας τομέα, είτε σε κοινωνικούς ή ακόμα και εκκλησιαστικούς κύκλους θυσιάζοντας την ανθρώπινη αλληλεγγύη στο Μολώχ του συμφέροντός μας, της φιλοδοξίας μας, της ζηλοφθονίας μας και της αυτοπροβολής μας. Έτσι ικανοί, ευσυνείδητοι και ευαίσθητοι άνθρωποι αποσύρονται ήσυχα, όπως ο Γρηγόριος, ή εκδιώκονται βίαια, όπως ο Ιωάννης, για να παραμείνουν οι ιδιοτελείς, οι κενόδοξοι και οι υπερφίαλοι. Κρίνουμε τον πλησίον μας μόνο από την υλική του ευημερία αδιαφορώντας για τον πνευματικό του πλούτο. Σε μια στείρα τέτοια κοινωνία τα μέλη της καταφεύγουν σε εφήμερες απολαύσεις, πολλές από τις οποίες αποβαίνουν καταστροφικές, όπως τα ναρκωτικά. Η εγκληματικότητα είναι αχαλίνωτη και η περιφρόνηση προς το συνάνθρωπό μας απερίγραπτη. Δεν μας μένει παρά να καταφύγουμε στα υγιή ακόμη κύτταρα της κοινωνίας, όπως είναι η οικογένεια το σχολείο και η εκκλησία.

Η οικογένεια θα δώσει τη σωστή ανατροφή των παιδιών καθοδηγώντας τα στην επιδίωξη όχι μόνο των υλικών αγαθών – που κι αυτά είναι απαραίτητα – μα περισσότερο στην επιδίωξη των πνευματικών αγαθών και τις ηθικές αξίες.

Το σχολείο θ’ αναλάβει τη σκυτάλη από την οικογένεια και θα δώσει στη νεολαία τη σωστή διαπαιδαγώγηση που δεν θα αποβλέπει μόνο στη συσσώρευση ωφελιμιστικών γνώσεων, αλλά σε σφαιρική παιδεία γαλουχημένη με ανθρωπιστικές και ελληνοχριστιανικές αξίες, των οποίων σαν Έλληνες είμαστε άξιοι κληρονόμοι και οι οποίες λείπουν από το παγκόσμιο σύστημα παιδείας – σκοπίμως πιστεύω, γιατί οι δυνατοί του κόσμου δεν θέλουν άτομα μορφωμένα με την ελληνική ανθρωπιστική κλασική παιδεία και συνεπώς ελεύθερα, αλλά άσχετα με στείρες γνώσεις, ανελεύθερα, σκέτες μηχανές για ευκολότερη εκμετάλλευση για να μπορούν αποτελεσματικότερα να συσσωρεύουν τα υπερκέρδη τους. Γιατί μόνο με την κλασική παιδεία γίνεται ο άνθρωπος πραγματικά ελεύθερος, εφοδιασμένος με τόλμη και αρετή για να διεκδικήσει τα δικαιώματά του και να καταστεί ανήρ καλός καγαθός στην κοινωνία.

Η Εκκλησία θα λάβει το νέο ή τη νέα στους κόλπους της και θα τους οδηγήσει στο δρόμο της αλήθειας χωρίς φανατισμό και προκατάληψη. Θα τους διδάξει να ακολουθούν το δρόμο του Θεού, δείχνοντας αλληλεγγύη και αγάπη στο συνάνθρωπό τους και θα τους εφοδιάσει με εκείνες τις αρετές που θα τους επιτρέψουν να βρουν το σωστό σκοπό της ζωής τους, Έτσι οι δε θα χρειάζεται να καταφεύγουν σε ψεύτικα «δεκανίκια» για να στηριχτούν, όπως κακόγουστα ψιμύθια και στολίδια (piercing και τατουάζ), αρχίζοντας από τα πιο αθώα και προχωρώντας σε επικίνδυνα, όπως έξαλλη ζωή, κοσμοπολίτικες φανταστικές καταστάσεις, πράγματα που οδηγούν σε μια ανία, κενότητα και καταστροφικές δραστηριότητες, δηλαδή ναρκωτικά και εγκληματικότητα.

Οι νέοι στην επιλογή τους για πρότυπα να μη ζητούν ινδάλματα ανάμεσα σε άτομα που δεν αξίζουν, δηλαδή παίρνοντας παράδειγμα τον ματαιόδοξο και ανόητο ραλίστα ή ποδοσφαιριστή ή την κουφιοκέφαλη ποπ τραγουδίστρια και ηθοποιό, ή ακόμη και τον πετυχημένο δήθεν επιχειρηματία που τα «κονόμησε» πατώντας επί πτωμάτων. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς, αν όχι όλοι, ζουν μια κενή και άχρηστη ζωή και καταντούν «κύμβαλα αλαλάζοντα» στην κοινωνία μας, «άχθος αρούρης». Ήρωες προς μίμηση πρέπει να αποτελέσουν οι σκληρά εργαζόμενοι γονείς τους που με θυσίες, αγωνία και αγάπη τους έχουν αναστήσει και προσπαθούν να τους καταστήσουν χρήσιμα άτομα στην κοινωνία. Τα πρότυπα να τα επιλέγουν από τους πραγματικά αγαθούς και χρηστούς πολίτες της κοινωνίας, όπως είναι οι άνθρωποι που συνδυάζουν τη γνώση και τη σοφία με την αγάπη προς τον πλησίον μας.

Αποκτώντας, λοιπόν, τα παιδιά μας, τα σωστά εφόδια θα φτάσουν σ’ εκείνα τα ιδανικά που θα τους επιτρέψουν να λάμψουν στη ζωή τους, όπως έλαμψαν οι Άγιοι πατέρες και με τη σειρά τους να γίνουν φωτοδότες της κοινωνία μας. Στους νέουν εναποθέτει η κοινωνία τις ελπίδες της για να βγει από το τέλμα της.

 

Βασίλειος Κ. Μηλίτσης

 

 

 

 

 

 

Πηγή φωτό: http://www.diakonima.gr

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ