Οι τρεις Μάγοι-προσκυνητές του νεογέννητου Χριστού

Γράφει ο δημοσιογράφος-ερευνητής Ευθύμιος Χατζηϊωάννου. Και η ιστορικο-θρησκευτική παράδοση και σημασία των Τιμίων Δώρων.

Όταν ο Κύριος Ιησούς Χριστός γεννήθηκε στην Βηθλεέμ, οι πρώτοι που Τον προσκύνησαν, ήσαν οι ποιμένες και οι σοφοί (οι αστρονόμοι) από την Ανατολή, δηλαδή οι πιο απλοί αλλά και οι πιο σοφοί άνθρωποι του κόσμου τούτου εκείνης της εποχής!
Ακόμη και σήμερα, αυτοί, που ειλικρινέστερα λατρεύουν πιό πολύ τον Ιησού Χριστό, ως Θεό και Σωτήρα, είναι οι πιο απλοί και οι πιο σοφοί του κόσμου.

Ποιοί ήσαν οι τρείς Μάγοι

Ποιοί ήταν, όμως, οι σοφοί αυτοί άνθρωποι, που ήρθαν από “ανατολάς”, δηλαδή από την Περσία, την Αραβία και την Αίγυπτο; Την εποχή εκείνη υπήρχαν κάποιοι βασιλείς ορισμένων μικρότερων περιοχών ή και μεμονωμένων πόλεων στην Ανατολή. Αυτοί ήταν επίσης και ειδήμονες αστρονόμοι. Το λαμπρό άστρο, που είδαν, τους φανερώθηκε για να αναγγείλει την γέννηση του Νέου Βασιλέως.
Πιστεύεται, ότι το αστέρι αυτό εμφανίστηκε σ’ αυτούς εννέα μήνες πριν από τη γέννηση του Ιησού Χριστού, ήτοι κατά τον χρόνο της “υπερφυούς συλλήψεως” Αυτού στην παρθενική μήτρα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Οι σοφοί αστρονόμοι πέρασαν εννέα μήνες, μελετώντας αυτό το αστέρι και προετοιμαζόμενοι για το ταξίδι, το οποίο τελικώς πραγματοποίησαν. Έφτασαν στη Βηθλεέμ, λίγο μετά, αφότου γεννήθηκε ο Σωτήρας του κόσμου.
Ο ένας εξ’ αυτών ονομαζόταν Μελχιώρ. Ήταν γέροντας με κατάλευκα μαλλιά και γένια. Αυτός πρόσφερε το χρυσάφι ως δώρο στον Κύριο. Ο δεύτερος ονομαζόταν Γάσπαρ και ήταν νέος με ροδαλό πρόσωπο και χωρίς γένεια. Αυτός πρόσφερε το λιβάνι ως δώρο, ενώ ο τρίτος ονομαζόταν Βαλτάσαρ, είχε μελαχροινή επιδερμίδα και δασύτριχη γενειάδα και πρόσφερε ως δώρο στον Κύριο το μύρο. Αυτοί, λοιπόν, ήσαν οι «Μάγοι με τα Δώρα».

Οι τρείς Μάγοι εκπροσωπούν τις τρεις κύριες φυλές της ανθρωπότητας

Αιώνες μετά τον θάνατό τους, τα σκηνώματά τους, που σώζονταν, μεταφέρθηκαν, κατά την Παράδοση, στην Κωνσταντινούπολη. Αργότερα μεταφέρθηκαν από την Κωνσταντινούπολη στο Μιλάνο και τελικά, από το Μιλάνο κατέληξαν στην Κολωνία της Γερμανίας. Οι τρεις αυτοί σοφοί άνδρες εκπροσωπούσαν τις τρεις κύριες φυλές των ανθρώπων, που κατάγονταν από τους τρεις γιους του Νώε: Τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ. Ο Πέρσης σοφός εκπροσωπούσε τους Ιαφεθίτες, ο Άραβας τους Σημίτες και ο Αιγύπτιος τους Χαμίτες. Έτσι μπορούμε να πούμε, ότι διά μέσου των τριών αυτών, ολόκληρο το ανθρώπινο γένος προσκύνησε τον Ενανθρωπήσαντα Θεό.
Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει στο κεφάλαιο Β’, εδάφ. 11 του Ευαγγελίου του, σχετικά με την προσκύνηση των τριών Μάγων, τα εξής: «Και ελθόντες εις τον οικίαν είδον το παιδίον μετά Μαρίας της μητρός αυτού, και πεσόντες προσεκύνησαν αύτω και ανοίξαντες τους θησαυρούς αυτών προσήνεγκαν αυτώ δώρα, χρυσόν και λίβανον και σμύρναν» Δηλαδή: “Και όταν ήρθαν στο σπίτι, είδαν το παιδί μαζί με τη Μαρία, τη μητέρα του, και πέφτοντας κάτω, το προσκύνησαν, και ανοίγοντας τους θησαυρούς τους, του πρόσφεραν δώρα, χρυσάφι και λιβάνι και σμύρνα”
Τα Δώρα των τριών Μάγων από την Ανατολή στον νεογέννητο Χριστό δεν ήταν απλά δώρα για ένα κοινό βρέφος.
Συμβόλιζαν την προσκύνηση και την υποταγή τους στο νέο βασιλιά.

Οι συμβολισμοί των Τιμίων Δώρων

Τα Δώρα ήσαν μια θυσία, καθώς θυσίαζαν αυτό, που πριν λάτρευαν. Του πρόσφεραν Δώρα βασιλικά, αυτό που ήσαν τα “εργαλεία” και τα “όπλα” τους. Εκτός από τον χρυσό, το λιβάνι και η σμύρνα ήταν επίσης πολύτιμα και πανάκριβα δώρα, καθώς ήταν τότε τα πιο ακριβά μυρωδικά καρυκεύματα, σε όλη την Μέση Ανατολή και την Μεσόγειο. Τα χρησιμοποιούσαν για θυσίες σε τελετές που έκαναν, στους ναούς τους, ή για να πάρουν χρησμούς. Υπάρχουν αρκετά αρχαία (κυρίως βαβυλωνιακά) κείμενα που βεβαιώνουν αυτό. Ουσιαστικά τα δώρα τους ήταν φόρος υποτέλειας, ήταν τα όπλα τους, αυτό που θεωρούσαν πιο σημαντικό.
Στα Δώρα των τριών Μάγων δόθηκαν οι εξής συμβολισμοί σε σχέση με τον Χριστό:
Ο Χρυσός δόθηκε ως τιμή προς τον νέο βασιλιά του κόσμου. Το χρυσάφι ήταν το αγαθό των Βασιλέων και των ισχυρών του κόσμου, πράγμα που συμβόλιζε την ιδιότητα του Βασιλέως, που έχει ο Χριστός για τους Χριστιανούς.
Το Λιβάνι ήταν ένα άρωμα, που χρησιμοποιούσαν οι Ιουδαίοι και σαν δώρο συμβόλιζε, πως ο Χριστός είναι ο Θεός και πως θα γινόταν αγαπητός.
Ο λίβανος (αρχ.), κοινώς λιβάνι ή λιβανωτός είναι αρωματική ελαιώδης ρητίνη του δένδρου βοσουελλίας, πού φύεται στις αμμώδεις εκτάσεις της Αραβίας, της Σομαλίας, των Ινδιών και του Λιβάνου. Χρησιμοποιήθηκε σαν θυμίαμα για κοσμική και λατρευτική χρήση από τα πανάρχαια χρόνια (Αιγύπτιοι, Βαβυλώνιοι, Εβραίοι).
Η Σμύρνα (μύρον ή μύρρα) είναι αρωματική υδατοδιαλυτή ρητίνη του φυτού μύρρας της κομμιοφόρου και άλλων συγγενών φυτών, πού φύονται στην Αραβία και την Αιθιοπία.
Ήταν άρωμα, που τοποθετούσαν στους νεκρούς για να μυρίζουν ωραία, πράγμα που συμβόλιζε, πως ο Χριστός θα υπέφερε και θα πέθαινε. Η Σμύρνα δόθηκε συμβολικά σε Χριστό, επειδή θα θυσιαζόταν για χάρη των ανθρώπων.

Ως πολύτιμα κειμήλια στην Αθωνική Ι. Μονή Αγίου Παύλου

Μεταξύ των ποικίλων θησαυρών και πολύτιμων κειμηλίων, πού με πολλή ευλάβεια φυλάσσονται στην Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου στο Αγιον Όρος, χωρίς αμφιβολία την πρώτη θέση καταλαμβάνουν τα Τίμια Δώρα, αυτά πού προσέφεραν, δηλαδή, οι τρεις εξ Ανατολών Μάγοι στο Θείο Βρέφος. Τα Δώρα αυτά, χρυσός, λίβανος και σμύρνα, βρίσκονται ήδη εδώ και έξι αιώνες εκεί. Συγκεκριμένα, ο χρυσός βρίσκεται υπό την μορφή εικοσιοκτώ επιμελώς σκαλισμένων επιπέδων πλακιδίων, ποικίλων σχημάτων (παραλληλογράμμων, τραπεζοειδών, πολυγώνων κτλ.) και διαστάσεων περίπου 5 εκατοστών Χ 7 εκατοστών. Κάθε πλακίδιο έχει διαφορετικό σχέδιο πολύπλοκης καλλιτεχνικής μικροεπεξεργασίας. Ό λίβανος και ή σμύρνα διατηρούνται ως μείγμα, υπό την μορφή εξήντα δύο περίπου σφαιρικών χανδρών μεγέθους μικρής ελιάς.
Επειδή κυρίως η πνευματική αλλά και η υλική, ιστορική και αρχαιολογική αξία των Τιμίων Δώρων είναι ανυπολόγιστη, φυλάσσονται με ιδιαίτερη επιμέλεια στο θησαυροφυλάκιο της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου. Για λόγους ασφαλείας είναι κατανεμημένα σε διάφορες λειψανοθήκες, μόνο μέρος δε αυτών εκτίθεται εις προσκύνησιν των επισκεπτών της Ιεράς Μονής ή μεταφέρεται προς αγιασμό εκτός Αγίου Όρους στις κατά τόπους Ιερές Μητροπόλεις.
Γράφει ό Ευαγγελιστής Λουκάς για την Παναγία, ότι «διετήρει πάντα τα ρήματα ταύτα εν τη καρδία αυτής» (Λουκ. β’ 19, 51). Πιστεύεται δε από τους θεολόγους ερμηνευτές, ότι ένα μεγάλο μέρος από αυτά τα «ρήματα», τα λόγια και τα γεγονότα δηλαδή της ζωής του Κυρίου, ή Θεοτόκος τα εκμυστηρεύθηκε στον Άγιο Απόστολο Λουκά, ο όποιος και τα συμπεριέλαβε, καταγράφοντάς τα στο Ευαγγέλιό του. Δεν χωρεί καμιά αμφιβολία, ότι παράλληλα με τα άγια «ρήματα» του Κύριου, ή Υπεραγία Θεοτόκος «διετήρει» και ότι άλλο σχετικό με την επίγεια ζωή του Κυρίου, και φυσικά, και τα Τίμια Δώρα.

Το ιστορικό της διάσωσής τους και η αναβλύζουσα χάρις τους

Σύμφωνα με την ίστορικοθρησκευτική μας παράδοση, πριν από την Κοίμησή της ή Παναγία και Μητέρα του Κυρίου τα παρέδωσε μαζί με τα Άγια Σπάργανα του Χριστού, την Τίμια Έσθήτα και την Αγία Ζώνη της στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων, όπου και παρέμειναν μέχρι το έτος 400 μ.Χ. περίπου. Τότε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Άρκάδιος τα μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη προς αγιασμό του λαού αλλά και για την προστασία και την διεθνή προβολή της Βασιλεύουσας. Εκεί παρέμειναν μέχρι και κατά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το έτος 1204 μ.Χ. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν για λόγους ασφαλείας μαζί με αλλά ιερά κειμήλια στη Νίκαια της Βιθυνίας, προσωρινή πρωτεύουσα του Βυζαντίου, όπου καί παρέμειναν για εξήντα περίπου χρόνια. Με την υποχώρηση των Σταυροφόρων επί αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου επεστράφησαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμειναν μέχρι την άλωσή τους από τους Οθωμανούς το 1453 μ.Χ.
Μετά την Άλωση της Πόλης η ευλαβέστατη Μάρω, Χριστιανή σύζυγος του σουλτάνου Μουράτ Β’ (1421-1451) καί μητριά του Μωάμεθ Β’ του Πορθητού, τα μετέφερε αυτοπροσώπως στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου στο Αγιον Όρος. Ή Μονή αυτή της ήταν γνωστή, καθόσον ό πατέρας της Γεώργιος Βράνγκοβιτς, Δεσπότης της Σερβίας, έκτισε το καθολικό της στην μνήμη και προς τιμή του Αγίου Μεγαλομάρτυρας Γεωργίου του Τροπαιοφόρου.
Κατά την Αγιορείτικη παράδοση, καθώς η Μάρω ανέβαινε από τον αρσανά (λιμάνι) στην Μονή, η Κυρία Θεοτόκος την εμπόδισε με υπερφυσικό τρόπο να πλησίασει στη Μονή και έτσι να παραβιάσει το άβατον του Αγίου Όρους για τις γυναίκες. Αυτή υπάκουσε και παρέδωσε ταπεινά τα Τίμια Δώρα στους ευλαβείς μοναχούς και πατέρες, οι όποιοι και έστησαν στο σημείο εκείνο της θεομητορικής παρουσίας έναν Σταυρό, πού σώζεται μέχρι σήμερα και λέγεται «Σταυρός της Βασιλίσσης». Το σουλτανικό έγγραφο με τις σχετικές πληροφορίες για την παράδόση των Τιμίων Δώρων φυλάσσεται στο αρχείο της Μονής του Αγίου Παύλου.
Ή αυθεντικότητα των Τιμίων Δώρων στηρίζεται κατά ένα μέρος στην προφορική παράδοση καί κατά το υπόλοιπο στην Ιστορία. Εκείνο, όμως, πού ακράδαντα βεβαιώνει την αυθεντικότητα των Τιμίων Δώρων, είναι ή άρρητη εύωδία, που ορισμένα άπ’ αυτά αδιαλείπτως και ορισμένα κατά καιρούς αναδίδουν καθώς και ή πλούσια ιαματική καί θαυματουργική χάρις, που αναβλύζουν μέχρι και τις ημέρες μας.