Επιμέλεια: Ευθϋμιος Χατζηϊωάννου.
Με εκτενή ανάλυσή του το αμερικανικό κέντρο διεθνών στρατηγικών μελετών “Stratfor” επισημαίνει για ακόμη μια φορά, ότι τα Βαλκάνια έχουν μπεί σε μια φάση επικίνδυνης ρευστότητας, εθνικών αντιπαραθέσεων και νέων γεωπολιτικών ανακατατάξεων, που ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις και στην Ελλάδα, που, όμως, “απουσιάζει” από όλες τις όλες αυτές τις εξελίξεις.
Όπως επισημαίνει η ανάλυση του “Stratfor”, “η Ρωσία, η Τουρκία και η Δύση έχουν έναν κοινό αντίπαλο στα Βαλκάνια, την πολιτική αστάθεια.
Αυτή η λωρίδα γης στην συμβολή των τριών ιστορικών αυτοκρατοριών, μεταξύ της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, έχει γίνει εδώ και καιρό το επίκεντρο του ανταγωνισμού μεταξύ των παγκόσμιων Δυνάμεων. Είναι μία αρένα αντιπαράθεσης μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Και οι δύο πλευρές προσπαθούν να “αγοράσουν” επιρροή με επενδύσεις και ενεργειακά έργα”.
Από κοντά έχουν την Τουρκία, γράφουν οι αναλυτές του “Stratfor”, τονίζοντας, ότι οι μεγάλες Δυνάμεις χρησιμοποιούν την οικονομική και πολιτική τους δύναμη για να αποκτήσουν επιρροή στα Βαλκάνια.
“Οι δυτικές Κυβερνήσεις έχουν δύο μεγάλους στόχους στα Βαλκάνια: Την διατήρηση της σταθερότητας στο δυτικό τμήμα της περιοχής και την ελαχιστοποίηση της ρωσικής επιρροής”
Στην ανάλυση υπενθυμίζεται, ότι στις 15 Μαΐου, ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέϊ Λαβρώφ επισκέφθηκε την Σερβία και στις 20 Μαΐου ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε την Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Δυτικοί ηγέτες έχουν δείξει, επίσης, ενδιαφέρον για την περιοχή, με τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών Τζων Κέρι και τον Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών Φίλιπ Χάμμοντ να έχουν επισκεφθεί τον περασμένο Ιανουάριο την Βουλγαρία, ενώ υψηλόβαθμοι Αμερικανοί αξιωματούχοι επισκέπτονται τακτικά την Ρουμανία.
Οι δυτικές Κυβερνήσεις έχουν δύο μεγάλους στόχους στα Βαλκάνια: Την διατήρηση της σταθερότητας στο δυτικό τμήμα της περιοχής και την ελαχιστοποίηση της ρωσικής επιρροής. Για τον σκοπό αυτόν, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν εμπλακεί στην εσωτερική πολιτική των Βαλκανίων από την δεκαετία του 1990 ακόμη, μέσω των επεμβάσεων του ΝΑΤΟ στην πρώην Ιουγκοσλαβία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χρησιμοποιήσει σημαντικούς οικονομικούς πόρους και πολιτικό κεφάλαιο για την μεταρρύθμιση και την οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή, αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα.
“Μεταξύ του 2014 και του 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει να χορηγήσει περίπου 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια στην Σερβία, ένα υποψήφιο μέλος της ΕΕ, και 11.4 δισεκατομμύρια δολάρια στην Βουλγαρία”
Η Δύση έχει το πλεονέκτημα, ότι διαθέτει επαρκή κονδύλια να διαθεσει για την ανάπτυξη και την άμυνα μεταξύ των χωρών της περιοχής. Χώρες, όπως η Σερβία και η ΠΓΔΜ είναι απίθανο να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση την επόμενη δεκαετία και απειλούνται από εσωτερικές αντιπαραθέσεις. Ωστόσο, εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση στα οικονομικά οφέλη, που προέρχονται από τους στενούς δεσμούς τους με την Ευρώπη. Μεταξύ του 2014 και του 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει να χορηγήσει περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια) στην Σερβία, ένα υποψήφιο μέλος της ΕΕ, και 11.4 δισεκατομμύρια δολάρια στην Βουλγαρία.
Επιπλέον, υπάρχει σημαντική αμυντική βοήθεια προς την Βουλγαρία, ως μέρος της προσπάθειας για την ενίσχυση των ρωσικών παραμεθόριων περιοχών.
Η κρίση στην Ουκρανία ανάγκασε τις Ηνωμένες Πολιτείες να προχωρήσουν σε ενίσχυση της άμυνας κατά μήκος του ανατολικού άκρου του ΝΑΤΟ.
“Στόχος της Ρωσίας στα Βαλκάνια είναι να αποτραπεί η επέκταση των δυτικών στρατιωτικών υποδομών στην περιοχή, διατηρώντας παράλληλα επαρκή δύναμη για την υλοποίηση στρατηγικών έργων ενεργειακής υποδομής”
Ταυτόχρονα, η κρίση στην Ουκρανία οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ένωση να θέσει ως προτεραιότητα τον “νότιο διάδρομο” για το φυσικό αέριο, για να παρακάμψει τον ρωσικό ενεργειακό κολοσσό Gazprom και να μειώσει την εξάρτηση της Ευρώπης από την Ρωσία.
Η ανάλυση του “Stratfor” συνεχίζει :
“Από την πλευρά της, η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει την επιρροή της στα Βαλκάνια, όπου έχει στενούς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με χώρες, όπως η Σερβία και η Ελλάδα, οι οποίες “απειλούν” τα δυτικά συμφέροντα. Ωστόσο, το ενδιαφέρον του Κρεμλίνου στην περιοχή κατά το τελευταίο έτος οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στην επιδείνωση της σχέσης της με την Δύση. Στόχος της Ρωσίας στα Βαλκάνια είναι να αποτραπεί η επέκταση των δυτικών στρατιωτικών υποδομών στην περιοχή, διατηρώντας παράλληλα επαρκή δύναμη για την υλοποίηση στρατηγικών έργων ενεργειακής υποδομής.
“Ο αγωγός Turkish Stream, θα μπορούσε να βοηθήσει την Gazprom να αντιμετωπίσει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για αποφυγή ενεργειακής εξάρτησης από την Μόσχα”
Παρά το γεγονός, ότι η Δύση έχει περισσότερους πόρους για να επενδύσει στα Βαλκάνια, η Ρωσία κατέχει αρκετά περιουσιακά στοιχεία και κατέχει αριθμό εκκρεμών δανείων προς τις βαλκανικές Κυβερνήσεις. Η Μόσχα έχει καταφέρει να διατηρήσει καλές διπλωματικές σχέσεις με κάποιους ολιγάρχες, ιδιαίτερα στην Βουλγαρία. Το 2008, η Gazprom αγόρασε την πλειοψηφία των μετοχών στην σερβική εταιρεία πετρελαίου NIS. Όπως και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ρωσία έχει παράσχει χρηματοδότηση προς την Σερβία – περίπου 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων- κατά τα τελευταία δύο χρόνια.
Η δυτική πίεση μπορεί να σταμάτησε το έργο του South Stream, αλλά ο αγωγός, που η Ρωσία σχεδιάζει να κατασκευάσει στην θέση του, ο Turkish Stream, θα μπορούσε να βοηθήσει την Gazprom να αντιμετωπίσει τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για αποφυγή ενεργειακής εξάρτησης από την Μόσχα.
Ο αγωγός θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Μαύρη Θάλασσα προς την Τουρκία και την Ελλάδα. Η Ρωσία έχει υποστηρίξει την κατασκευή ενός αγωγού, που θα διέρχεται από την Ελλάδα, την ΠΓΔΜ, την Σερβία και την Ουγγαρία.
Εκτός από την Τουρκία, οι τέσσερις αυτές χώρες βρίσκονται στο επίκεντρο της ρωσικής διπλωματικής “επίθεσης”. Παρ’ όλα αυτά, η Ρωσία, που αγωνίζεται να διαχειριστεί τις εσωτερικές της οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις, βλέπει την επιρροή της στα Βαλκάνια να είναι σχετικά περιορισμένη.
Η Τουρκία έχει τους δικούς της πολιτιστικούς δεσμούς και τα δικά της οικονομικά συμφέροντα στα Βαλκάνια, αλλά δεν διαθέτει σήμερα τα μέσα και την στρατιωτική δύναμη για να ανταγωνιστεί την Ρωσία ή την Δύση.
Ένας από τους στρατηγικούς στόχους της Τουρκίας είναι να διατηρήσει την επιρροή της στην Μαύρη Θάλασσα. Ο στόχος αυτός προϋποθέτει την διαχείριση των σχέσεων με άλλα κράτη της Μαύρης Θάλασσας στην περιοχή των Βαλκανίων. Αλλά η Τουρκία επιχειρεί, επίσης, να πλησιάσει περισσότερο την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου η Άγκυρα προσπαθεί να ενισχύσει την επιρροή της, μέσω πολιτιστικών και ιστορικών δεσμών.
“Ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο μαζί με την Βουλγαρία και την Ρουμανία στην αντιμετώπιση της κρίσης στην Ουκρανία”
Η Τουρκία δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τις δυτικές δυνάμεις και την Ρωσία σε επίπεδο χρηματοοικονομικών επενδύσεων στα Βαλκάνια. Αλλά ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο μαζί με την Βουλγαρία και την Ρουμανία στην αντιμετώπιση της κρίσης στην Ουκρανία.
Επιπλέον, η Τουρκία έχει καταφέρει να χρησιμοποιήσει οικονομικά και πολιτικά εργαλεία για να κερδίσει την εύνοια της Βοσνίας. Η Τουρκία είναι μεταξύ των κορυφαίων πέντε επενδυτών στην χώρα αυτή. Στην πραγματικότητα, οι Τούρκοι αξιωματούχοι ισχυρίζονται, ότι η Τουρκία έχει επενδύσει 1,1 δισεκατομμύρια δολάρια στην Βοσνία από το 1995 – ένα σημαντικό ποσό για μια χώρα μεακαθάριστο εγχώριο προϊόν περίπου 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Turkish Stream, αν κατασκευαστεί, αναμφίβολα θα ενδυναμώσει την Τουρκία . Η Άγκυρα θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην κατασκευή του έργου, και θα χρησιμοποιήσει αυτόν τον ρόλο για να βελτιώσει τις σχέσεις της με τις χώρες, που θα παίρνουν φυσικό αέριο, όπως η ΠΓΔΜ και η Σερβία.
Η κατάσταση στα Σκόπια και την Αλβανία και η “απουσία” της Ελλάδας από την ανάλυση του “Sratfor”
Οι αναλυτές του “Sratfor”, οι οποίοι επιμένουν να αναφέρουν το κρατίδιο των Σκοπίων ως “Μακεδονία”, κάνουν αναφορά στα τελευταία βίαια γεγονότα. Επισημαίνουν, ότι η Μόσχα έσπευσε να στηρίξει την Σκοπιανή Κυβέρνηση, γιατί δεν θέλει να προκληθούν προβλήματα αστάθειας, τώρα που ξεκινά το έργο του νέου αγωγού. Δύσκολο, όμως, να θεωρήσει κάποιος, ότι η κατάσταση στα Σκόπια μπορεί να εξομαλυνθεί.
Όσο για την Αλβανία, αυτή κατατάσσεται χωρίς αμφιβολία στο “φιλοδυτικό μπλοκ”, σ΄ ότι έχει να κάνει με τις επιλογές της στην εξωτερική πολιτική.
Το συμπέρασμα της ανάλυσης είναι, ότι το γεγονός, πως υπάρχουν αδύναμες Κυβερνήσεις και πολιτική αστάθεια στα Βαλκάνια, από την μία πλευρά συμφέρει στις μεγάλες Δυνάμεις για να παρεμβαίνουν και να ασκούν πολιτικές, που εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους, αλλά από την άλλη πλευρά, αυτή ακριβώς η αστάθεια δεν τους επιτρέπει να θεωρούν, ότι “πατούν” σταθερά.
Πάντως, όπως εκτιμούν έγκυροι Έλληνες αναλυτές, σ΄ όλη αυτή την ανάλυση του “Sratfor”, η Ελλάδα δεν αναφέρεται πουθενά και παρά το γεγονός, ότι η σημερινή ελληνική Κυβέρνηση προσπαθεί να βγάλει την χώρα μας από την αυτοαπομόνωσή της, θα χρειαστεί ακόμη πολύ μεγάλη προσπάθεια για να μπεί και η χώρα μας με διεκδικήσεις στο παιχνίδι, που παίζεται στα Βαλκάνια και όχι μόνον.
