KEΠΕ: Αλήθειες και “ψέματα” για τη μετανάστευση των Ελλήνων

Μια αρκετά αποκαλυπτική εικόνα για τη μετανάστευση Ελλήνων στο εξωτερικό κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια δίνει το μηνιαίο δελτίο για την ελληνική οικονομία του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ, άρθρο Τζέννιφερ Καβουνίδη, Δεκέμβριος 2014).

Η εικόνα που αποκαλύπτεται σχετίζεται με την μερική αποδόμηση κάποιων «βεβαιοτήτων» περί «κύματος» μετανάστευσης Ελλήνων και, κυρίως, αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προς αναπτυγμένες οικονομικά χώρες κατά την περίοδο 2010-13.

Υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την εκτίμηση των πραγματικών ροών μετανάστευσης;

Στο μηνιαίο δελτίο του ΚΕΠΕ σημειώνεται πρώτα απ’ όλα σχετικά με την εγκυρότητα οποιασδήποτε μέτρησης των μεταναστευτικών ροών από την Ελλάδα προς το εξωτερικό πως «δεν υπάρχουν επίσημα δεδομένα μετανάστευσης από το 1977, όταν σταμάτησε η Ελληνική Στατιστική Αρχή να συλλέγει σχετικά στοιχεία και είχε πλέον αναστραφεί το μεταπολεμικό κύμα μετανάστευσης Ελλήνων. Ο άλλος φορέας που ήταν βασική πηγή δεδομένων για τη μεταπολεμική μετανάστευση Ελλήνων, το Γραφείο Αθήνας της Διεθνούς Οργάνωσης για τη Μετανάστευση, έπαψε και αυτός να ασχολείται με τις εκροές Ελλήνων και αντίθετα ασχολείται εδώ και δεκαετίες με το κύμα μετανάστευσης υποκόων τρίτων χωρών προς την Ελλάδα».

Όχι μόνο αυτό, αλλά «ρυθμίσεις για την ελεύθερη διακίνηση υπηκόων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανάμεσα στις διάφορες χώρες – μέλη της έχουν ως αποτέλεσμα να μην προκύπτουν σχετικά στοιχεία από αιτήσεις για βίζες. Επιπλέον οι Έλληνες που φεύγουν από τη χώρα δεν υποχρεούνται να δηλώσουν την αποχώρησή τους στις ελληνικές αρχές, ούτε υπάρχει κάποιο κίνητρο για να διαγραφούν από κάποια μητρώα, όπως συμβαίνει στην περίπτωση άλλων χωρών της Ευρώπης».

Τι λένε οι αριθμοί;

Σύμφωνα με έρευνα (Triandafyllidoy, 2014) οι Έλληνες που μένουν σε βασικούς προορισμούς μετανάστευσης (πλην ΗΠΑ) αυξήθηκαν κατά 60.227 ή 12,4%. Πιο αναλυτικά:

Κάτοικοι άλλων χωρών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα 

Πηγή :Triandafyllidou (2014)

Είναι, όμως, αυτοί οι πάνω από 60.000 Έλληνες που έφυγαν από την Ελλάδα «νέοι μετανάστες»; Δεν είναι εντελώς βέβαιο, σύμφωνα με το ΚΕΠΕ.

«Στα σχετικά στοιχεία δεν απεικονίζεται η πλήρης έκταση της μετανάστευσης, μεταξύ άλλων επειδή φαίνεται ότι πολλά άτομα ελληνικής καταγωγής που γεννήθηκαν σε χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία, αλλά και σε άλλες χώρες του κόσμου όπως η Αυστραλία και οι ΗΠΑ, είχαν επιστρεψει εντωμεταξύ στην Ελλάδα, ιδίως κατά τα χρόνια πριν την έναρξη της ελληνικής κρίσης οπότε η ελληνική οικονομία εμφάνιζε μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ ξαναέφυγαν μετά την εκδήλωση της κρίσης».

Πόσοι Έλληνες θέλουν να μεταναστεύσουν;

Από το ΚΕΠΕ αναφέρεται πως «δεδομένα έρευνας του Ευρωβαρόμετρου έδειξαν ότι, μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ, η Ελλάδα εμφάνισε τη μεγαλύτερη αύξηση (30%) ανάμεσα στο 2006 και το 2012 ως προς το ποσοστό του πληθυσμού που πίστευε ότι η προσωπική τους κατάσταση απασχόλησης θα χειροτέρευε το επόμενο έτος».

Σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα της Γκάλοπ (Gallup World Poll Survey) (…) το 2008-2010, στην Ελλάδα διαπιστώθηκε ότι αξιόλογο ποσοστό του πληθυσμού επιθυμούσε να μεταναστεύσει. (…) Ειδικότερα, το 19% του ελληνικού πληθυσμού δήλωσε ότι ήθελε να μεταναστεύσει, ενώ το ποσοστό ανήλθε σε 26% του πληθυσμού υψηλής εκπαίδευσης και σε 33% του πληθυσμού 15-24 ετών (OECD 2012). Οι τρεις πρώτες χώρες προτίμησης προορισμού ήταν η Γερμανία (18%), οι ΗΠΑ (10%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (9%).»

Ωστόσο, επισημαίνεται παράλληλα ότι: «Οι εκροές από την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια δεν αφορούν μόνο Έλληνες αλλά και τους μετανάστες τρίτων χωρών που έφτασαν σε μεγάλους αριθμούς στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1990 και μετά».

Τι μόρφωση έχουν οι Έλληνες μετανάστες

Περίπου 670.800 Έλληνες που κατοικούν σε χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ (2012). «Το ποσοστό μετανάστευσης από την Ελλάδα σε χώρες του ΟΟΣΑ για άτομα που ήταν πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ήταν 5,5%», αναφέρει το ΚΕΠΕ. Πρέπει, όμως, «να σημειωθεί ότι οι εκροές από την Ελλάδα διαφέρουν σημαντικά στην εκπαιδευτική τους σύνθεση ανάλογα με τη χώρα προορισμού. Έτσι σύμφωνα με την ίδια έρευνα, από άτομα που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και διέμεναν σε χώρες του ΟΟΣΑ το 2005/2006, την υψηλότερη εκπαίδευση είχαν εκείνα που διέμεναν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ειδικότερα το 79% των Ελλήνων μεταναστών στη χώρα αυτή ήταν πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους Έλληνες που διέμεναν στη Γαλλία ήταν 47%, στις ΗΠΑ 28%, στην Ιταλία 26%, στη Σουηδία 20%, στον Καναδά 17%, στην Αυστραλία 9% και στη Γερμανία 8%».

Σύμφωνα με έρευνα (Λαμπριανίδης 2011), εκτιμήθηκε πως «το 2010 περίπου 110.000 με 135.000 πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα εργάζονταν στο εξωτερικό ή περίπου το 8,7% με 10,5% των πτυχιούχων που διέμεναν στην Ελλάδα.

Δ. Κατσαγάνης