Ποιοί είναι οι βασικοί άξονες της “Λευκής Βίβλου” της Κομισιόν για την αναδιοργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
-Τα τρία σενάρια, που εξετάζονται και η πιθανότητα υλοποίησης της “Ευρώπης πολλών ταχυτήτων”, που δεν θα περιλαμβάνει αναθεώρηση των Συνθηκών και θα ενσωματώνει στοιχεία και από τις τρεις επιλογές!
-Ιστορική αναδρομή για την ίδρυση της Κοινής Αγοράς και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας
Τους βασικούς άξονες της “Λευκής Βίβλου”, που αναμένεται να δημοσιοποιήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την ευκαιρία της επετείου των 60 ετών από την υπογραφή της Συνθήκη της Ρώμης, περιγράφει σε δημοσίευμά της, υπό τον τίτλο «Τα σενάρια του Γιούνκερ για την Ευρώπη» η βελγική εφημερίδα “Le Soir”.
Σύμφωνα με το συγκεκριμένο δημοσίευμα, η πρόθεση του Προέδρου της Κομισιόν, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, είναι να αποφασίσουν οι 27 χώρες-μέλη μεταξύ μιας σειράς «αξιόπιστων επιλογών τρόπων οργάνωσης της Ε.Ε.», καθώς, μέχρι σήμερα, η τάση ήταν να επικεντρώνονται στην διάγνωση των δυσλειτουργιών, παρά στην εξεύρεση πρακτικών λύσεων. Σε αυτήν την βάση, μια πρώτη επιλογή θα είναι απλά να συνεχισθεί η τρέχουσα πορεία, δηλαδή η εφαρμογή των διαφόρων προγραμμάτων εργασίας μέσα από έναν επαναπροσδιορισμό «προτεραιοτήτων», σε συνέχεια της Συνόδου Κορυφής της Μπρατισλάβα, που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2016.
“Κανένα από τα τρία σενάρια , που εξετάζονται για την προσεχή αναδιοργάνωση της Ε.Ε. δεν περιλαμβάνει αναθεώρηση των Συνθηκών, που θα ήταν μια εξόχως επικίνδυνη διαδικασία”!
Η βελγική εφημερίδα αναφέρει ακόμη, ότι υπάρχει, επίσης, το σχέδιο της δημιουργίας μιάς “Ε.Ε. – Ομοσπονδίας”, αλλά και ότι συχνά αναφέρεται, τον τελευταίο καιρό, το σενάριο μιας “Ευρώπης πολλών ταχυτήτων”, όπου τα κράτη-μέλη, που επιθυμούν ενισχυμένη συνεργασία, δεν θα επιβραδύνονται από τα λιγότερο πρόθυμα.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, το σενάριο, που θα προταθεί εντέλει από την Επιτροπή, θα είναι «καινοτόμο», ενώ αναμένεται να ενσωματώνει στοιχεία και από τις τρεις επιλογές. Σημειώνεται, πάντως, ότι κανένα από τα σενάρια, που εξετάζονται, δεν περιλαμβάνει αναθεώρηση των Συνθηκών, μια διαδικασία εξόχως επικίνδυνη, όπως σχολιάζει το δημοσίευμα.
Για το ίδιο θέμα, η εφημερίδα “L’Echo” σημειώνει, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να υπερασπιστεί, με την δημοσίευση της “Λευκής Βίβλου”, την ιδέα μιας Ευρώπης πολλών ταχυτήτων, σαν μια απάντηση στο Brexit. Σε αυτή την βάση, όσα κράτη-μέλη το επιθυμούν, θα κληθούν να προχωρήσουν σε πολιτικές, που προωθούν την «προστασία» των πολιτών. Η κοινή Άμυνα θα αποτελέσει μια εκ των προτιμώμενων πολιτικών για στενότερη συνεργασία, αναφέρεται στο δημοσίευμα.
Ιστορική αναδρομή – Η Συνθήκη της Ρώμης του 1957, που τέθηκε επισήμως σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1958
Υπενθυμίζεται, ότι η Συνθήκη, (ή σωστότερα, οι Συνθήκες) της Ρώμης του 1957, είναι στην ουσία οι δύο διεθνείς Συνθήκες, με τις οποίες ιδρύθηκαν η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΥΡΑΤΟΜ), από τις οποίες προήλθε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπεγράφησαν τότε από τους εκπροσώπους των έξι ιδρυτικών κρατών, δηλαδή του Βελγίου, της (τότε) Δυτικής Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας, στις 25 Μαρτίου 1957 και η ημερομηνία υπογραφής της θεωρείται η επίσημη ημερομηνία γέννησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Συνθήκη της Ρώμης, όπως επικράτησε να ονομάζονται οι δύο αυτες συνθήκες, αποτελούν την συνέχεια της Συνθήκης των Παρισίων(1951) και προέβλεπε την δημιουργία μιας κοινής αγοράς, βασισμένης στην τελωνειακή ένωση των προαναφερθέντων κρατών. Τα θέματα αυτά είχαν τεθεί ήδη από την διάσκεψη της Μασσαλίας, τον Ιούνιο του 1955. Με την Συνθήκη αυτή, επίσης, αποφασίστηκε η συγκρότηση ειδικού συμβουλευτικού οργάνου, της Συνέλευσης, με έδρα το Στρασβούργο, αποτελούμενου από 142 μέλη, διοριζόμενα από τα Κοινοβούλια των έξι κρατών, το οποίο το 1962 ονομάστηκε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Συνθήκη τέθηκε επισήμως σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1958.
Τι προέβλεπε η Συνθήκη της Ρώμης για την δημιουργία της Κοινής Αγοράς και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας
Με την Συνθήκη αυτή, μεταξύ άλλων, προβλέπονταν:
-Η συγκρότηση μονίμων οργάνων για την συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών (Συνέλευση, Συμβούλιο, Επιτροπή και Δικαστήριο). Το Συμβούλιο και η Επιτροπή θα είχαν την εξουσία να θεσπίζουν κανόνες με δεσμευτικές πράξεις (Κανονισμούς, Οδηγίες και Αποφάσεις, το λεγόμενο παράγωγο δίκαιο) για την επίτευξη των στόχων της συνθήκης και την δημιουργία μιας νέας υπερεθνικής έννομης τάξης, της Κοινοτικής, στην καθιέρωση της οποίας θα συντελούσε καταλυτικά το Δικαστήριο.
-Η δημιουργία μιας Κοινής Αγοράς εντός δώδεκα ετών, σε τρεις διαδοχικές φάσεις, διάρκειας τεσσάρων ετών η καθεμία, που θα θεμελιωνόταν σε τέσσερις ελευθερίες, δηλαδή: α) Την ελευθερία κυκλοφορίας εμπορευμάτων στο πλαίσιο μιας τελωνειακής ένωσης, στην οποία θα καταργούνταν οι δασμοί και οι ποσοτικοί περιορισμοί και θα υιοθετούνταν ένα κοινό εξωτερικό δασμολόγιο. Το 1968 σε εφαρμογή των αποφάσεων της Συνθήκης καταργήθηκαν μεταξύ των έξι καρατών μελών οι δασμοί για μια σειρά από προϊόντα.
β) Την ελευθερία κυκλοφορίας προσώπων, ειδικότερα μισθωτών εργαζομένων και μη μισθωτών επαγγελματιών (δικαίωμα εγκατάστασης),
γ) Την ελευθερία κυκλοφορίας υπηρεσιών και δ) την
ελευθερία κυκλοφορίας κεφαλαίων.
Η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ο πρώτος Καταστατικός Χάρτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Άλλοι βασικοί όροι ήταν:
-Η υιοθέτηση μιας κοινής αγροτικής πολιτικής και η εφαρμογή εναρμονισμένου συστήματος υποστηρίξεώς της. Σε εφαρμογή αυτού του όρου προβλεπόταν η ίδρυση κοινού γεωργικού Ταμείου. Η εφαρμογή της υπήρξε από τους πρώτους στόχους των κρατών-μελών και έτσι, ήδη από το 1962, εγκρίθηκ κοινή τιμολογιακή πολιτική για μια σειρά προϊόντων.
-Η υιοθέτηση μιας κοινής πολιτικής στον τομέα των μεταφορών,
-η θέσπιση κοινών κανόνων προστασίας του ανταγωνισμού από καρτέλ, μονοπώλια και αθέμιτες κρατικές ενισχύσεις (προστατευτισμό),
-η υιοθέτηση μιας κοινής εμπορικής πολιτικής έναντι των τρίτων χωρών,
-μία απόπειρα κοινωνικής πολιτικής με την ίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Κοινωνκού Ταμείου και
-η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Θεμελιώδης ήταν, τέλος, και η πρόβλεψη για την απαγόρευση των διακρίσεων κατά φυσικών και νομικών προσώπων, λόγω εθνικότητας από τις Αρχές κάθε κράτους-μέλους.
Αν και οι ρυθμίσεις των Συνθηκών αφορούσαν, κατά βάση, θέματα οικονομικής συνεργασίας, οδήγησαν τελικά στην προώθηση της ιδέας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Το κείμενό τους θεωρείται από τα βασικά “συνταγματικά” κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή ο πρώτος Καταστατικός της Χάρτης.
Μήπως η “Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων” αποτελέσει και την “Ευρώπη των διογκωμένων ανισοτήτων” ;
Σήμερα, όμως, 60 χρόνια μετά, η Ευρώπη μοιάζει πιο διαιρεμένη από κάθε άλλη φορά.
Δεν είναι η πρώτη φορά, που ακούμε για “Ευρώπη πολλών ταχυτήτων”, καθώς η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση χάθηκε στις επιταγές της οικονομικής λιτότητας και στην αυστηρότητα των Βρυξελλών και του Βερολίνου.
Να υπενθυμίσουμε επίσης, πως για μια “Ευρώπη πολλών ταχυτήτων” μίλησε και η Γερμανίδα Καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, στις αρχές Φεβρουαρίου στην Μάλτα, στον απόηχο των εργασιών της άτυπης Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε..
Αξίζει να σημειωθεί, ότι είναι η πρώτη φορά, που η Γερμανίδα Καγκελάριος μιλά ανοιχτά για μια Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων και παραδέχεται, εμμέσως πλην σαφώς, ότι τα λόγια περί ολοκλήρωσης καθώς και οι αναφορές στις κοινές ευρωπαϊκές αξίες δεν βοηθούν σε καιρούς Brexit και ηγεσίας του Ντόναλντ Τραμπ!
Πάντως, στην προοπτική αυτή αντέδρασαν θετικά η Ιταλία και η Γαλλία, την στιγμή, που ειδικοί αναλυτές εκφράζουν τον προβληματισμό τους για μια τέτοια εξέλιξη και θέτουν το εύλογο ερώτημα, μήπως η “Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων” αποτελέσει και την “Ευρώπη των διογκωμένων ανισοτήτων” !
