Το ιστορικό της ίδρυσής του, οι πέντε χώρες-μέλη, οι στόχοι του, η Αναπτυξιακή του Τράπεζα και οι δυνατότητες χρηματοδότησης χωρών για αναπτυξιακά έργα.
Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.
Οι BRICS είναι ένας διεθνής πολιτικός Οργανισμός των κορυφαίων αναδυόμενων αγορών, που αποτελείται από πέντε χώρες, την Βραζιλία, την Ρωσία, την Ινδία, την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και την Νότια Αφρική. Ο όρος BRICS προέρχεται από τα αρχικά γράμματα των ονομάτων των χωρών, ενώ δεν πρέπει να συγχέεται με τον καθαρά οικονομικό όρο BRIC, στον οποίο δεν συγκαταλέγεται η οικονομία της Νότιας Αφρικής.
Στις 16 Ιουνίου 2009, οι ηγέτες των χωρών BRIC (των μετέπειτα BRICS) πραγματοποίησαν την πρώτη σύνοδο κορυφής στο Αικατερίνμπουργκ της Ρωσίας, κατά την οποία εξέδωσαν κοινή δήλωση, με την οποία ζητούσαν την δημιουργία μιας «δίκαιης, δημοκρατικής και πολυπολικής παγκόσμιας τάξης». Το 2012, οι πέντε χώρες BRICS αντιπροσώπευαν έναν πληθυσμό σχεδόν τριών δισεκατομμυρίων ανθρώπων, με συνδυασμένο ονομαστικό ΑΕΠ 13,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, και ένα εκτιμώμενο σύνολο 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ σε συναλλαγματικά αποθεματικά.
Το ιστορικό της σύστασης του διεθνούς Οργανισμού BRICS
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι τέσσερις χώρες Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα, οι οποίες ανήκαν στις αναδυόμενες αγορές, παρουσίαζαν αλματώδη οικονομική ανάπτυξη, πολύ μεγαλύτερη από αυτή των μεγάλων οικονομιών των πλούσιων χωρών. Παράλληλα, οι χώρες αυτές κάλυπταν μεγάλες εκτάσεις στον παγκόσμιο χάρτη, ενώ και ο συνολικός τους πληθυσμός κάλυπτε ένα μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού της Γης. Αυτό οδήγησε στην δημιουργία ενός οικονομικού όρου για να περιγράψει τις οικονομίες των χωρών αυτών, ο οποίος πήρε το όνομά του, BRIC, από τα αρχικά των 4 χωρών.
Αν και στην αρχή ο όρος ήταν καθαρά οικονομικός, τον Σεπτέμβριο του 2006 στη Νέα Υόρκη ξεκίνησε πολιτικός διάλογος μεταξύ των χωρών BRIC, με μια συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών των τεσσάρων χωρών. Ακολούθησαν τέσσερις συναντήσεις υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους κλίμακας σύσκεψης στο Αικατερίνμπουργκ, στη Ρωσία, στις 16 Μαΐου του 2008.
Κεντρικός στόχος της πρώτης Συνόδου Κορυφής των BRIC ήταν η βελτίωση της παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης και η καλύτερη μεταξύ τους συνεργασία
Οι BRIC πραγματοποίησαν την πρώτη επίσημη σύνοδο κορυφής τους στις 16 Ιουνίου 2009, στο Αικατερίνμπουργκ. Παρόντες ήταν οι Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα από την Βραζιλία,, Ντμίτρι Μεντβέντεφ από την Ρωσία, Μανμοχάν Σινγκ από την Ινδία, και ο Χου Ζιντάο από την Κίνα. Ο κεντρικός στόχος της Συνόδου Κορυφής σχετιζόταν με την βελτίωση της τρέχουσας παγκόσμιας οικονομικής κατάστασης και με το πώς οι τέσσερις χώρες θα μπορούσαν να συνεργαστούν καλύτερα στο μέλλον, καθώς και με μια γενικότερη ώθηση για την μεταρρύθμιση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Υπήρξε επίσης συζήτηση γύρω από το πώς οι αναδυόμενες αγορές, όπως τα μέλη του BRIC, θα μπορούσαν να συμμετέχουν περισσότερο στις παγκόσμιες υποθέσεις στο μέλλον. Στον απόηχο της Συνόδου Κορυφής, οι BRIC δήλωσαν, ότι υπήρχε ανάγκη για ένα νέο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, που να είναι «διαφοροποιημένο, σταθερό και προβλέψιμο». Η δήλωση, που κυκλοφόρησε, δεν έκανε μια άμεση επίθεση στην επικρατούσα αντίληψη για την «κυριαρχία» του αμερικανικού δολαρίου, κάτι για το οποίο οι Ρώσοι άσκησαν κριτική. Ωστόσο, οδήγησε σε πτώση της αξίας του δολαρίου έναντι άλλων μεγάλων νομισμάτων.
Η Νότια Αφρική ζήτησε την ένταξή της στους BRICS κατά την διάρκεια του 2010 και η διαδικασία για την επίσημη αποδοχή ξεκίνησε ήδη από τον Αύγουστο του 2010. Η Νότια Αφρική έγινε επίσημα δεκτή ως κράτος-μέλος στις 24 Δεκεμβρίου 2010, μετά από επίσημη πρόσκληση από την Κίνα και τις άλλες 3 χώρες να ενταχθεί στην ομάδα. Έτσι η ομάδα μετονομάστηκε σε BRICS, προσθέτοντας το γράμμα «S» στο υπάρχον αρκτικόλεξο (από το South Africa). Ο
Πρόεδρος της αφρικανικής χώρας, Τζέϊκομπ Ζούμα, συμμετείχε το 2011 στην Σύνοδο Κορυφής των BRICS στην Σανυά της Κίνας (Απρίλιος 2011), ως πλήρες μέλος. Το 2014 οι BRICS προχώρησαν στην ίδρυση της δικής τους Αναπτυξιακής Τράπεζας.
Η νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS
Στην συνάντησή των BRICS στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής, τον Μάρτιο του 2013, οι πέντε χώρες συζήτησαν την ίδρυση μιας «Αναπτυξιακής Τράπεζας», που θα μπορούσε να χρηματοδοτεί κυρίως έργα υποδομής και θα έχει ως αρχικό κεφάλαιο 50 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή 10 δισεκατομμύρια από κάθε χώρα. Την συμφωνία χαιρέτησε η Παγκόσμια Τράπεζα, δηλώνοντας έτοιμη να συνεργαστεί στενά με την νέα Τράπεζα. Η συμφωνία για την ίδρυσή της, ύστερα από την επίλυση διαφωνιών επάνω σε οργανωτικά θέματα, ευοδώθηκε τελικά το 2014, κατά την έκτη συνάντηση των BRICS στη Φορταλέζα της Βραζιλίας.
Το αρχικό κεφάλαιο της τράπεζας κυμαίνεται μεταξύ των 40 και 80 δισεκατομμυρίων ευρώ, με κεντρική θέση να κατέχει η Κίνα, ως ο μεγαλύτερος κάτοχος συναλλαγματικών αποθεμάτων. Η έδρα της συμφωνήθηκε να βρίσκεται στην Σανγκάη, ενώ την προεδρία της για τα πρώτα 5 χρόνια θα αναλάβει η Ινδία. Παράλληλα, συμφωνήθηκε η δημιουργία ενός αποθεματικού ταμείου ασφαλείας, με διαθέσιμα 75 με 100 δισεκατομμύρια ευρώ, στο οποίο θα μπορούν να προσφύγουν οι 5 χώρες, σε περίπτωση προβλημάτων με τους ισολογισμούς τους. Η Τράπεζα θα επενδύσει σε έργα ανάπτυξης στα κράτη-μέλη της ένωσης
Δημιουργήθηκε και τυπικά το νομικό πλαίσιο για την άμεση έναρξη δανειοδότησης της Ελλάδας και άλλων χωρών
Μετά από αυτή την απόφαση υπάρχει και τυπικά το νομικό πλαίσιο για την άμεση έναρξη δανειοδότησης της Ελλάδας, όπως και άλλων χωρών. Κύριος σκοπός της Τράπεζας είναι η χρηματοδότηση έργων ανάπτυξης, τα οποία αρχικά θα αφορούν στις χώρες μέλη των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική), στην συνέχεια, όμως, πρόκειται να επεκταθούν και σε χώρες, που δεν είναι μέλη του Οργανισμού. Η Αναπτυξιακή Τράπεζα, που ίδρυσαν οι πέντε χώρες της συμφωνίας των BRICS, πρόκειται να αναδειχθεί ως μια εναλλακτική λύση απέναντι σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Δύσης, όπως το ΔΝΤ ή η Παγκόσμια Τράπεζα Επενδύσεων, επιτρέποντας σε χώρες να γίνονται λιγότερο εξαρτημένες από το παγκόσμιο σύστημα χρηματοδότησης.
Όπως αναφέρουν τα ρωσικά ΜΜΕ, η Τράπεζα αυτή πρόκειται να ξεκινήσει την λειτουργία της στα τέλη του 2015, με την Ρωσία να έχει συμφωνήσει να καταβάλει 2 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ από τον κρατικό της προϋπολογισμό για τα πρώτα λειτουργικά έξοδα της νέας Τράπεζας στα επόμενα 7 χρόνια. Η απόφαση για την δημιουργία του αποθεματικού βάσης, ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ελήφθη τον Ιούλιο του 2014 και κάθε μέλος της συμφωνίας των BRICS πρόκειται να συνεισφέρει ισόποσα στο ποσό εκκίνησης, το οποίο ανέρχεται στα 50 δισεκατομμύρια δολάρια και το οποίο πρόκειται στην συνέχεια να επεκταθεί στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια.
Στόχος της Αναπτυξιακής Τράπεζας των BRICS είναι να λειτουργήσει ως εναλλακτική του ΔΝΤ
Όπως αναφέρεται, ο στόχος της Αναπτυξιακής Τράπεζας των BRICS είναι να λειτουργήσει ως εναλλακτική του ΔΝΤ, κάνοντας τις υπόλοιπες λιγότερο εξαρτημένες, και τέθηκε επίσημα το 2012 στην συνάντηση κορυφής των BRICS το 2012. Το 2014 το βασικό πλαίσιο δημιουργίας της Τράπεζας, που εγκρίθηκε, ήταν για «ένα σύστημα ενεργειών, το οποίο θα αποτρέπει την οικονομική παρενόχληση χωρών, οι οποίες δεν συμφωνούν με ορισμένες από τις αποφάσεις σε γεωστρατηγικό επίπεδο, που λαμβάνουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους». Η Τράπεζα θα έχει τρεις βασικούς πυλώνες διοίκησης: Το Συμβούλιο των Διοικητών, το Διοικητικό Συμβούλιο και την προεδρεύουσα χώρα, καθώς μια χώρα από τις πέντε θα έχει την προεδρία εκ περιτροπής. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας πρόκειται να πραγματοποιήσει την πρώτη συνεδρίασή του τον ερχόμενο Απρίλιο στην πόλη Ufa της Ρωσίας, ενώ ο Υπουργός Οικονομικών της Ρωσίας Anton Siluanov αναμένεται να γίνει ο πρώτος Πρόεδρος του Συμβουλίου των Διοικητών, όπως ανέφερε ο Ρώσος Υφυπουργός Οικονομικών, Sergei Storchak, μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό Russia 24 TV.
Το κέντρο της διοίκησης της Τράπεζας πρόκειται να είναι στην Σαγκάη. Η Ινδία πρόκειται να προεδρεύσει για την πρώτη θητεία, που θα είναι 5 έτη, ενώ ο πρώτος Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου θα προέρχεται από την Βραζιλία. Όπως είναι φυσικό, η έγκριση του ποσού των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την ρωσική Δούμα, (παρόμοιες εγκρίσεις θα ακολουθήσουν και από τις άλλες χώρες μέχρι το τέλο της άνοιξης), που βάζει σε τροχιά υλοποίησης το σημαντικότερο τραπεζικό και οικονομικό γεγονός στην δεκαετία που διανύουμε, πρόκειται να αποτελέσει την αφετηρία για σημαντικότατες εξελίξεις στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.
