Ενοχή του παρελθόντος – υποχρέωση του παρόντος – ελπίδα για το μέλλον.

Εκδήλωση με τον Αργύρη Σφουντούρη στο Παγκόσμιο Ινστιτούτο Ηθικής του Tübingen.

Στις 28 Ιανουαρίου, το παγκόσμιο Ινστιτούτο ηθικής του Tübingen χαιρέτισε ως επισκέπτη τον  Αργύρη Σφουντούρη. Ο μεγάλος καλεσμένος παρουσίασε το βιβλίο του “πενθώ για την Γερμανία, το παράδειγμα του Διστόμου“, και απάντησε στις ερωτήσεις τού πολύ καλά ενημερωμένου κοινού. Ο Αργύρης έχει εργαστεί ως φυσικός (με έπαινο από τον Albert Einstein) καθώς και ως εθελοντής σε υποανάπτυκτες χώρες. Είναι επίσης ένας μεσολαβητής μεταξύ του ελληνικού και γερμανικού πολιτισμού, ιδίως με τις μεταφράσεις πολλών κειμένων της ελληνικής λογοτεχνίας στα Γερμανικά.

Κυρίως όμως έχει γίνει γνωστός για τον αγώνα του εναντίον της λήθης των γερμανικών εγκλημάτων κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Αργύρης είναι ένας από τους επιζώντες της σφαγής του Διστόμου. Για αυτή τη θηριωδία, όπου Γερμανοί SS στρατιώτες, στις 10 Ιουνίου 1944, μέσα σε δύο ώρες κατέστρεψαν ένα ολόκληρο χωριό και έσφαξαν 218 ανθρώπους, γυρίστηκε η βραβευμένη ταινία “Ένα τραγούδι για τον Αργύρη”, την οποία οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να δουν μια ημέρα νωρίτερα, την Τετάρτη, 27.01.16, στον κινηματογράφο «Arsenal».

Το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Ηθικής ιδρύθηκε προς τιμήν του διάσημου φιλοσόφου και θρησκευτικού κριτικού καθηγητή Δρ. Hans Küng. Το Ινστιτούτο  ασχολείται κυρίως με την ηθική της παγκόσμιας οικονομίας και το διάλογο μεταξύ εκπροσώπων πολιτισμών. Στις 28 Ιανουαρίου, ασχολήθηκε με την αποσαφήνιση και το διαφωτισμό του χειρότερου πολεμικού εγκλήματος που διαπράχθηκε από τους Ναζί στη μικρή ελληνική πόλη Δίστομο. Ένα θέμα, που απ’ όποια σκοπιά και να το δει κάποιος, επισκιάζοντας τις ελληνογερμανικές σχέσεις, παραμένει κυρίως ένα μεγάλο ηθικό ζήτημα.

Μετά το χαιρετισμό από το Διευθύνοντα Σύμβουλο του Ινστιτούτου Δρ. Bernd Villhauer, ακολούθησε η παρουσίαση του βιβλίου. Ο συντάκτης του βιβλίου Dr. Gerhard Oberlin ανέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της παρουσίασης, επειδή η ανάγνωση αυτών των κειμένων είναι για τον Αργύρη μία  βασανιστική διαδικασία. Διάβασε μόνο ένα μικρό κομμάτι. Ίσως το πιο σημαντικό γι ’αυτόν κείμενο από την ομιλία του στους Δελφούς το 1994 (σελίδες 26 και 27).

Τιμή και Μνήμη

Τιμούμε τους νεκρούς του Διστόμου, τους 218 ανθρώπους που ένα πρωινό στις 10 Ιουνίου 1944 ξύπνησαν χωρίς να γνωρίζουν πως θα διανύσουν την πιο τρομερή ημέρα, την τελευταία ημέρα της ζωής τους (…). Μνήμη θα πει: αντιστέκομαι ενάντια στη λήθη

 

Πένθος

Πενθούμε για τους νεκρούς, που δεν έχουν φωνή να μας διηγηθούν τον βαρύ τρόμο που αισθάνθηκαν. Αλλά πενθούμε επίσης και για τους επιζώντες, γι’ αυτούς που καταδικάστηκαν στις 10 Ιουνίου 1944 να παραμείνουν στη ζωή (..) Πενθούμε για το μίσος που σαν έλκος πολλαπλασιάζεται στην ψυχή μας εδώ και 50 χρόνια. (…) Πενθούμε για τις χαμένες ευκαιρίες της ανθρωπότητας να αντλήσει μαθήματα από τέτοια γεγονότα (…) Η φρικτή εμπειρία μας, μας υποχρεώνει να προειδοποιούμε τους άλλους

 

Ελπίδα

Στο Δίστομο διέπραξαν οι Ναζί στις 10 Ιουνίου του 1944 ένα αποτροπιαστικό σφαγείο. Αν όλα πήγαιναν σύμφωνα με το σχέδιο τους, καμία ψυχή δεν θα επιβίωνε αυτό το μαύρο απόγευμα. Αλλά υπήρχαν επιζώντες. Υπήρχαν επιζώντες γιατί ανάμεσα στους Γερμανούς στρατιώτες υπήρχαν άνθρωποι, που ακολούθησαν την εντολή της εσωτερικής τους φωνής  και δεν υπόκυψαν στην εντολή των δολοφόνων SS αξιωματούχων των. (…) Γερμανοί στρατιώτες έσωσαν συνειδητά και με κίνδυνο της ίδιας της ζωής τους, ανθρώπους από το θάνατο είτε επειδή πυροβολούσαν στον αέρα είτε επειδή τους έκρυβαν από τους δολοφόνους συντρόφους τους (…).Εγώ δεν θα στεκόμουν εδώ μπροστά σας, αν δεν είχε συμβεί ένα τέτοιο  ιστορικό γεγονός

Η ελπίδα μας στηρίζεται σ αυτούς τους ανθρώπους. Υπάρχουν πάρα πολλοί τέτοιοι άνθρωποι και μπορούμε να κερδίσουμε, να φτιάξουμε περισσότερους ανθρώπους που θα μπορούν να αντιστέκονται στην ρατσιστική προπαγάνδα. Αυτό που οπωσδήποτε πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι ο ρατσισμός δεν υπάρχει μόνο στους άλλους

 

Ο Gerhard Oberlin παρουσίασε από το βιβλίο κείμενα που είτε συμπλήρωναν την ταινία “Ένα τραγούδι για τον Αργύρη” είτε παρείχαν προτάσεις και ερεθίσματα για τη συζήτηση που θα επακολουθούσε. Το πολύ καλά ιστορικά ενημερωμένο ακροατήριο εξέφρασε, με τις ερωτήσεις που έθετε, την έκπληξή του. Την έκπληξή του για το ότι οι γερμανικές και ελληνικές μεταπολεμικές κυβερνήσεις μέχρι σήμερα, 70 χρόνια μετά τη φοβερή σφαγή, δεν ήταν σε θέση να επεξεργαστούν και να αποσαφηνίσουν το παρελθόν: —Οι πρώτες κυβερνήσεις της Βόννης και της Αθήνας  δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον να διερευνήσουν τις αγριότητες και τα εγκλήματα αυτής της εποχής. Ένας από τους λόγους είναι η κάλυψη των υψηλών κυβερνητικών και κρατικών θέσεων με πρώην δράστες. Η επιρροή των SS συνεχίστηκε και στην μεταπολεμική Γερμανία καθώς επίσης και αυτή των „συνεργατών“ στην μεταπολεμική Ελλάδα.– Αυτή ήταν η απάντηση ενός συμμετέχοντα στη συζήτηση. Αρνητικά επηρέασε την κατάσταση επίσης και η συμφωνία του Λονδίνου το 1953. Η συμφωνία αυτή ανέβαλε την αποσαφήνιση των αποζημιώσεων για την περίοδο μετά την επανένωση των δύο γερμανικών κρατών. Έτσι, για τις δύο πλευρές, τη γερμανική και την ελληνική, η συμφωνία του Λονδίνου ήταν ένα ευπρόσδεκτο μέτρο, αφού στην ουσία προστάτευε αμφίδρομα όλους τους δράστες και εγκληματίες του πολέμου.sfoundouris

 

Ακολούθησαν ερωτήσεις σχετικά με τη «συνθήκη 2 + 4» και με τις προσπάθειες των θυμάτων να βρουν δίκιο στα ανώτατα δικαστήρια της Ελλάδα και της  Ιταλίας. Επίσης απαντήθηκαν από τον Αργύρη ερωτήματα σχετικά με το ρόλο και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης κατέστη σαφές, ότι οι δραστηριότητες και οι αγώνες για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης  πραγματοποιούνται κυρίως από τα θύματα.– Έχουμε αφήσει τα θύματα μόνα τους. Και αυτό είναι ντροπή!–, ήταν η κατηγορηματική δήλωση μιας συμμετέχουσας στη συζήτηση.

 

Ως αποτέλεσμα της βραδιάς, κατά την άποψή μου, είναι το ενδιαφέρον και η ετοιμότητα που έδειξαν πολλοί από τους συμμετέχοντες, να στηρίξουν την καλή δουλειά της ομάδας εργασίας του Αμβούργου AK-Δίστομο. Η υποστήριξη μπορεί να γίνει με την ίδρυση ομάδας εργασίας ΑΚ-Δίστομο Βάδης-Βυρτεμβέργης ή Stuttgart-Tübingen. Αυτό το AK θα μπορούσε να αρχίσει αμέσως τις εργασίες με την υλοποίηση της πρότασης του Διευθύνοντα Σύμβουλου Δρ. Bernd Villhauer, ο οποίος προτείνει το κατοχικό δάνειο του 1942 να διαχωριστεί από όλα τα υπόλοιπα θέματα αποζημιώσεων.

 

Η συνέντευξη του Αργύρη στο DEUTSCHLANDRADIO 27.01.16

http://www.deutschlandradiokultur.de/argyris-sfountouris-wie-konnten-sie-das-massaker-von.970.de.html?dram:article_id=343626

 

„Trauer um Deutschland“

 

Schuld der Vergangenheit – Verpflichtung der Gegenwart – Hoffnung der Zukunft

Veranstaltung mit Argyris Sfountouris am 28.1.16 im Weltethos-Institut Tübingen

Am 28. Januar begrüßte das Weltethos-Institut Tübingen (WEIT) als Gast Argyris Sfountouris. Er hat aus seinem Buch „Trauer um Deutschland. Reden und Aufsätze eines Überlebenden“ vorgetragen und anschließend die Fragen der sehr gut informierten Anwesenden beantwortet. Argyris, der als Physiker (mit einem Lobesbrief von Albert Einstein) und als Entwicklungshelfer gearbeitet hat, ist zudem ein Mittler zwischen der griechischen und deutschen Kultur: er hat zahlreiche Texte der griechischen Literatur ins Deutsche übertragen.

Bekannt geworden ist er aber vor allem durch sein Engagement gegen das Vergessen deutscher Kriegsverbrechen während des Zweiten Weltkriegs. Er ist ein Überlebender des Massakers von Distomo. Über diese Greueltat deutscher SS-Soldaten, bei der am 10. Juni 1944 innerhalb von zwei Stunden ein ganzer Ort zerstört wurde und Hunderte von Menschen starben, wurde auch der preisgekrönte Film „Ein Lied für Argyris“ gedreht, der in Ergänzung zu dieser Veranstaltung einen Tag zuvor am Mittwoch, den 27.1., im Kino „Arsenal“ zu sehen war.

 

Das Weltethos-Institut wurde zu Ehren des bekannten Theologen und Religionskritikers Prof. Dr. Hans Küng gegründet. Es befasst sich vor allem mit der Moral in der Weltwirtschaft und dem Dialog zwischen den Kulturen. Am 28. Januar ging es um Aufarbeitung und Aufklärung eines der schlimmsten Kriegsverbrechen, das die Nazis in dem kleinen griechischen Ort Distomo verübt haben. Also, kein echtes Wirtschaftsthema und kein Dialog zwischen der griechischen und der deutschen Kultur. Aber ein durch und durch ethisches Thema.

 

Nach der Begrüßung durch den Geschäftsführer Dr. Bernd Villhauer folgte die Lesung. Der Herausgeber des Buches Dr. Gerhard Oberlin übernahm den größten Teil der Lesung, da für Argyris das Lesen dieser Texte eine quälende Aufgabe ist. Er hat lediglich nur eine kleine, jedoch die für ihn wichtigste Textpassage lesen wollen (Seiten 26 und 27).

 

Gedenken

Den Toten von Distomo gedenken, der 218 Menschen, die am 10. Juni 1944 zum Letzten Mal erwachten und ahnungslos den schrecklichen, den letzten Tag, ihres Lebens begangen.(…) Gedenken heißt: wider des Vergessen ankämpfen.

Trauer

Wir trauen um die Toten, die keine Stimme haben, um uns von ihrem schwer nachfühlbaren Schrecken zu erzählen. Aber wir trauen auch um die Lebenden, um jene, die am 10. Juni 1944 in Distomo zum Überleben verurteilt worden sind.(..) Wir trauen um den Hass, der in unseren Seelen seit 70 Jahren wuchert.(…) Wir trauen um die verpassten Möglichkeiten der Menschheit, aus solchen Ereignissen Konsequenzen zu ziehen (… ) Unsere schreckliche Erfahrung verpflichtet uns dazu, andere zu warnen.

Hoffnung

In Distomo hat am 10. Juni 1944 ein abscheuliches Massaker stattgefunden. Wäre alles nach Plan gelaufen, so hätte keine Seele diesen apokalyptischen Abend überlebt. Aber es gab Überlebende. Es gab Überlebende weil es unter den Deutschen Menschen gab, die den Befehl der inneren Stimme höher stellten als den von Mördern ausgestellten Befehl zum Morden. (…) Deutsche Soldaten retteten bewusst Menschen vor dem Tod und versteckten sie vor ihren mordenden Kameraden (…). Ich stünde jetzt nicht hier vor Ihnen, wenn nicht auch diese eine historische Tatsache wäre.

Unsere Hoffnung besteht darin, dass es sehr viele solche Menschen gibt und dass es uns gelingen kann, noch mehr Menschen dazu zu befähigen, rassistischer Propaganda zu widerstehen. Als erstes sollten wir bewusst werden, dass es Rassismus nicht nur bei den anderen gibt.

Foto

Argyris und Herausgeber Dr. Gerhard Oberlin bei der Lesung im Weltethos Institut

 

Gerhard Oberlin ist auf jene Textpassagen eingegangen, die ergänzend zum Film vom Vortag wirkten bzw. Anregungen für die anschließende Diskussion lieferten. Die sehr aufmerksamen Teilnehmer äußerten mit ihren Fragen ihr Erstaunen darüber, dass es den deutschen und den griechischen Nachkriegsregierungen auch bis heute, 70 Jahre nach dem schrecklichen Massaker, nicht gelungen ist die Vergangenheit aufzuarbeiten und aufzuklären: Die ersten Regierungen in Bonn und Athen hatten kein Interesse die Greultaten aufzuklären. Ein Grund dafür sei die Besetzung hoher Regierungsposten mit ehemaligen Tätern gewesen, mit SS-Offizieren auf der deutschen und mit Kollaborateuren auf der griechischen Seite. So die Antwort eines Diskussionsteilnehmers. Dazu kam noch das Londoner Abkommen von 1953. Dieses Abkommen verschob die Klärung der Reparationsfrage auf die Zeit nach der Wiedervereinigung der beiden deutschen Staaten. So war für beiden Seiten, der deutschen und griechischen, das Londoner Abkommen eine willkommene, juristisch schützende Maßnahme für alle Täter.

Es folgten Fragen zum „2+4-Vertrag“ und zu den Bemühungen der Opfer, ihr Recht bei den obersten Gerichten Griechenlands und Italiens zu bekommen. Auch Fragen zu der Rolle und den Entscheidungen des Europäischen Gerichtshofes für Menschenrechte in Straßburg wurden von Argyris beantwortet. Im Lauf der Diskussion ist Vielen deutlich geworden, dass die Aktivitäten hauptsächlich von den Opfern geführt werden. Worauf eine .Diskussionsteilnehmerin sagte: WIR haben die Opfer in ihrem Kampf allein gelassen. Das ist beschämend!

Als Ergebnis des Abends, aus meiner Sicht, ist die gezeigte Bereitschaft vieler Teilnehmer, die gute Arbeit des Hamburger Arbeitskreises AK-Distomo auch von Baden-Württemberg aus zu unterstützen. Vielleicht mit einem Stuttgart-Tübingen Arbeitskreis. Dieser AK könnte sofort seine Arbeit mit dem Vorschlag des Weltethos-Geschäftsführers Dr. Bernd Villhauer beginnen. Er schlägt vor, die von der griechischen Nationalbank erpressten (und nie zurückbezahlten) zinslosen Zwangskredite aus dem Jahr 1942 getrennt von allen restlichen Reparationsfragen zu behandeln.

 

Im Deutschlandradio gab Argyris ein Interview.

 

http://www.deutschlandradiokultur.de/argyris-sfountouris-wie-konnten-sie-das-massaker-von.970.de.html?dram:article_id=343626

 

 Das Programm von Argyris während seinem Aufenthalt in Deutschland im Januar 2016:

22.01.16 in Berlin Vortrag und Diskussion

24.01.16 in Stuttgart. Film Ein Lied für Argyris und Diskussion mit Argyris und Prof. Christoph Schminck-Gustavus

25.01.16 in Uni-Tübingen Astrophysik-Institut (Prof. Kostas Kokkotas)

26.01.16 in Uni-Tübingen Institut für Medienwissenschaften (Prof. Dr. Susanne Marschall und Prof. Dr. Tanja Thoma)

27.01.16 in Tübingen Kino „Arsenal“ Film und Diskussion

28.01.16 in Tübingen Weltethos-Institut (Dr. Bernd Villhauer)

konstantin karras

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ