-Το “μεγάλο κόλπο” της Κυβέρνησης και των τραπεζών με την επερχόμενη υποχρεωτική χρήση καρτών για την πληρωμή μέρους του μισθού ή της σύνταξης σε ηλεκτρονική μορφή.
-Ποιοί είναι οι τέσσερις απώτεροι στόχοι Κυβέρνησης και τραπεζών.
Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου.
Γρίφο αποτελεί για την συντριπτική πλειονότητα των Έλλήνων το ζήτημα της άρσης των capital controls, που εδώ και μερικούς μήνες άλλαξαν την ζωή μας και έχουν δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στις χρηματικές μας συναλλαγές. Παρά το γεγονός, ότι, κατά τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς εφαρμόσθηκαν για περιορισμένο χρονικό διάστημα (για 5-6 μήνες, όπως ανακοινώθηκε αρχικά), εν τούτοις εξακολουθούν να παραμένουν σε ισχύ.
Η προεκλογική απάντηση εκ μέρους του κυβερνώντος κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ, στο ερώτημα, πότε θα αρθούν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι των τραπεζών, ήταν, ότι αυτό θα γίνει μόλις ανακεφαλαιωθούν οι τράπεζες, δηλαδή από τις αρχές του 2016. Ωστόσο, η απάντηση αυτή φαίνεται ήδη να μην έχει καμία ισχύ.
Τα capital controls θα αρθούν, όταν εκπληρωθούν 4 προϋποθέσεις
Σε ομιλία του στις ΗΠΑ ο υποδιοικητής της ΤτΕ κ. Μουρμούρας έδωσε στο ερώτημα αυτό μια άλλη απάντηση, την μόνη επίσημη μετεκλογικώς: Τα capital controls θα αρθούν, όταν εκπληρωθούν 4 προϋποθέσεις, που είναι:
α) Η ελάφρυνση του χρέους, β) η επαναποδοχή των ελληνικών ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), γ) η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» του Μάριο Ντράγκι και δ) ένα επενδυτικό σοκ στην ελληνική οικονομία. Έτσι διατυπωμένες οι προϋποθέσεις, παραπέμπουν σε διατήρηση των capital controls για μακρύ χρονικό διάστημα ακόμη, ενδεχομένως και επ’ αόριστον, αν κάτι «στραβώσει» με τις προϋποθέσεις αυτές.
Όπως πιστεύουν οι ειδικοί αναλυτές, μια τέτοια εξέλιξη είναι πολύ πιθανή, γιατί καθεμιά ξεχωριστά και πολύ περισσότερο όλες μαζί παραπέμπουν σε ένα υπεραισιόδοξο σενάριο, που έχει μηδαμινές πιθανότητες να υλοποιηθεί.
Έρχεται πληρωμή μισθών και συντάξεων με ηλεκτρονικό χρήμα και έλεγχος της ροής των δαπανών των μισθωτών και συνταξιούχων
Όπως επισημαίνουν ειδικοί αναλυτές με δηλώσεις και άρθρα τους στον ελληνικό και ξένο Τύπο, στην παραπομπή της άρσης των capital controls σε απώτερο χρόνο, έρχεται τώρα να προστεθεί η μαζική εισβολή του ηλεκτρονικού χρήματος στην ζωή μας. Πρόσφατα, μάλιστα, η εφημερίδα «το Βήμα» προανήγγειλε με άρθρο της την πληρωμή μισθών και συντάξεων με ηλεκτρονικό χρήμα και τον έλεγχο της ροής των δαπανών των μισθωτών και συνταξιούχων. Ο κ. Κατρούγκαλος έσπευσε να διαψεύσει το δημοσίευμα αυτό, αλλά ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών κ. Τρύφων Αλεξιάδης επανήλθε στο ζήτημα, δημοσιοποιώντας συγκεκριμένο σχέδιο για γενίκευση της χρήσης πλαστικού χρήματος πριν την άρση -και ως προϋπόθεση- για την άρση των capital controls.
Τι σημαίνει, όμως, αυτός ο συνδυασμός των capital controls και του πλαστικού χρήματος, που απ’ ό,τι φαίνεται ήρθε για να μείνει στις ζωές μας;
Η «επανάσταση» στα συναλλακτικά ήθη με την είσοδο στην ζωή μας του “πλαστικού” χρήματος
Όπως εκτιμούν οι ειδικοί αναλυτές, η επιβολή των capital controls έφερε, καταρχάς, μια μικρή επανάσταση στα συναλλακτικά ήθη: Τον Ιούλιο, πρώτο μήνα με capital control, εκδόθηκαν 1,1 εκατομμύρια νέες χρεωστικές κάρτες, ενώ τον ίδιο μήνα προστέθηκαν 150.000 νέοι χρήστες ηλεκτρονικής τραπεζικής, δεκαπλάσιοι από τον μέσο μηνιαίο αριθμό μέχρι τότε. Ακόμη και υπερήλικες συνταξιούχοι απομακρυσμένων περιοχών, που απέχουν δεκάδες χιλιόμετρα από το πλησιέστερο ATM, έσπευσαν να βγάλουν κάρτες, με αποτέλεσμα, οι χρεωστικές κάρτες να πλησιάζουν σήμερα τα 12 εκατομμύρια, έναντι 2,7 εκατομμυρίων πιστωτικών καρτών.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurobank, ο συνολικός τζίρος με την χρήση καρτών, από τα 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ το 2013 και τα 6,2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2014, θα φτάσει το 2015 τα 7,3 δισεκατομμύρια ευρώ,επιστρέφοντας στα «προ κρίσης» επίπεδα του 2008-2009. Με την διαφορά, όμως, ότι πλέον ο τζίρος του “πλαστικού” χρήματος χωρίζεται σε αυτό των χρεωστικών καρτών, που θα κυμανθεί το 2015 σε 2,8 δισεκατομμύρια ευρώ και στο άλλο των πιστωτικών καρτών, που θα φθάσει στα 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ, από 8,2 δισεκατομμύρια ευρώ, που ήταν το 2008.
Στην Ελλάδα αναλογούν μόλις 19 ηλεκτρονικές πληρωμές ανά κάτοικο τον χρόνο, έναντι 198 ηλεκτρονικών πληρωμών ανά κάτοικο τον χρόνο στην Ε.Ε
Τα τερματικά αποδοχής καρτών, που υπήρχαν σε λειτουργία στο τέλος του 2014 ήταν 157.000, σήμερα είναι 170.000 και μέχρι το τέλος του 2015 θα ξεπεράσουν τις 200.000, ενώ οι ανάγκες της αγοράς επιβάλλουν επιπλέον 400.000 POS.
Φυσικά, υπάρχει μεγάλη απόσταση μέχρι να προσεγγίσει η Ελλάδα τα επίπεδα χρήσης πλαστικού χρήματος στην υπόλοιπη Ε.Ε. Στην χώρα μας ακόμη αναλογούν μόλις 19 ηλεκτρονικές πληρωμές ανά κάτοικο τον χρόνο, έναντι 198 ηλεκτρονικών πληρωμών ανά κάτοικο τον χρόνο στην Ε.Ε. Όμως η «επανάσταση» του πλαστικού χρήματος στην χώρα μας ξεκίνησε και θα συνεχιστεί μάλλον με σαρωτικούς ρυθμούς.
Στα μνημονιακά χρόνια και μέχρι τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 “έκαναν φτερά” περίπου 84 δισεκατομμύρια ευρώ καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες
Τα δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν, ότι εδώ και πάνω από έναν χρόνο οι μεγάλες καταθέσεις “έκαναν φτερά” από τις τράπεζες και έμειναν μόνον οι μικροκαταθέσεις να υφίστανται τις συνέπειες του capital control.
Βάσει των επίσημων στοιχείων, στις 31/12/2009 το σύνολο των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες ήταν 231,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Στις 31/12/14 είχαν μειωθεί σε 160,072 δισεκατομμύρια ευρώ και στα τέλη Ιανουαρίου 2015 ανέρχονταν συνολικά σε 147,775 δισεκατομμύρια ευρώ. Όταν επιβλήθηκαν τα capital controls, οι συνολικές τραπεζικές καταθέσεις ήσαν περίπου 125 δισεκατομμύρια ευρώ. Υπολογίζεται, ότι στα μνημονιακά χρόνια και μέχρι τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015 “έκαναν φτερά” περίπου 84 δισεκατομμύρια ευρώ καταθέσεων.
Στα τέλη Μαρτίου 2015, από τα 138,5 δισεκατομμύρια ευρώ του συνόλου των καταθέσεων, τα 117,9 δισεκατομμύρια ευρώ ήταν αποταμιεύσεις νοικοκυριών και μόνον 20,6 δισεκατομμύρια ευρώ καταθέσεις του επιχειρηματικού τομέα
Ήδη στα τέλη Οκτωβρίου του 2014 οι μεγάλου ύψους καταθέσεις είχαν “κάνει φτερά”: Το 81,5% των καταθετικών λογαριασμών είχαν υπόλοιπο κάτω από 2.000 ευρώ, το 11,3% υπόλοιπο μεταξύ 2.000 και 10.000 ευρώ, το 0,90% μεταξύ 50.000 και 100.000 ευρώ και μόλις το 0,40% πάνω από 100.000 ευρώ.
Από τις καταθέσεις, που έφυγαν, περίπου 80 δισεκατομμύρια ευρώ έφυγαν στο εξωτερικό και πρόκειται για μεγάλου ύψους καταθέσεις.
Στα τέλη Μαρτίου 2015, από τα 138,5 δισεκατομμύρια ευρώ του συνόλου των καταθέσεων, τα 117,9 δισεκατομμύρια ευρώ ήταν αποταμιεύσεις νοικοκυριών και μόνον σε 20,6 δισεκατομμύρια ευρώ ανέρχονταν οι καταθέσεις του επιχειρηματικού τομέα. Άρα οι μεγάλες κυρίως επιχειρήσεις κάνουν τις συναλλαγές τους έξω από το «επικίνδυνο κύκλωμα» των ελληνικών τραπεζών.
Η μονιμοποίηση των capital controls θα επιτευχθεί με μια έμμεση μορφή, δηλαδή την υποχρεωτική χρήση μέρους του μισθού ή της σύνταξης σε ηλεκτρονικές πληρωμές μέσω καρτών
Οι Έλληνες τραπεζίτες, και για λογαριασμό τους η Κυβέρνηση, προσπάθησαν να σκεφτούν διάφορους τρόπους για να επιστρέψουν ξανά στις τράπεζες τα περίπου 45 δισεκατομμύρια ευρώ των μικροκαταθετών, που αποσύρθηκαν στα «σεντούκια». Όμως, δεν υπάρχει τρόπος να πεισθούν οι μικροκαταθέτες για κάτι τέτοιο, άρα το μόνο, που απομένει, είναι να δυσκολέψει η περαιτέρω φυγή καταθέσεων. Και αυτό σημαίνει, ότι τα capital controls θα παραμείνουν… μέχρι νεωτέρας! Γιατί, αν αρθούν, το ρεύμα φυγής των μικροκαταθετών μπορεί να πάρει νέα ορμή!
Από την μια, λοιπόν, τα capital controls διατηρούνται μέχρι νεωτέρας ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω φυγή των μικροκαταθέσεων και από την άλλη, γενικεύεται «με όλα τα μέσα» η χρήση “πλαστικού” χρήματος. Και έτσι λειτουργεί ο συνδυασμός των δύο, γιατί στον συνδυασμό τους είναι όλη η σημασία για την επιτυχία του σχεδίου: Η μεταβατική, για όσο χρειαστεί, διατήρηση των «κανονικών» capital controls μέχρι να δημιουργηθεί το πλαίσιο για την μονιμοποίησή τους με μια έμμεση μορφή, δηλαδή την υποχρεωτική χρήση μέρους του μισθού ή της σύνταξης σε ηλεκτρονικές πληρωμές μέσω καρτών.
Η συγκέντρωση όλου του διαθέσιμου ρευστού χρήματος στις τράπεζες, ο τραπεζικός έλεγχος όλου του χρήματος και τα μεγάλα κέρδη των τραπεζών από την μεσολάβησή τους για κάθε συναλλαγή
Έτσι, με αυτόν τον συνδυασμό επιτυγχάνονται οι εξής στόχοι:
1. Εκβιάζεται η συγκέντρωση όλου του διαθέσιμου ρευστού χρήματος, και αυτού, που φυλάγεται στα «σεντούκια», στο τραπεζικό σύστημα, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται και ο έλεγχος όλου του χρήματος, και του ηλεκτρονικού, που αντιστοιχεί σε εικονικές πιστώσεις, από τις τράπεζες – και στον βαθμό που αυτές οδεύουν να τεθούν υπό τον έλεγχο των δανειστών, από τους δανειστές!
2. Η τράπεζα μεσολαβεί σε κάθε συναλλαγή μεταξύ ιδιωτών ή με το κράτος, κερδίζοντας, τόσο από τις χρεώσεις, όσο και από την υπερεκμετάλλευση του επιτοκίου μιας ημέρας (overnight). Καθώς, μάλιστα, κάθε χρεωστική κάρτα είναι συνδεδεμένη με λογαριασμό, η τράπεζα έχει την δυνατότητα να εκμηδενίζει τους τόκους ταμιευτηρίου, ωθώντας σε διαρκή παροχέτευση της αποταμίευσης στην κατανάλωση. Μειώνει, επίσης, τους κινδύνους των bank run, ακόμη και σε συνθήκες χωρίς κεφαλαιακούς ελέγχους.
Η “άλωση” των προσωπικών δεδομένων και η σαρωτική συρρίκνωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω της ηλεκρονικοποίησης των συναλλαγών
3. Με την γενίκευση των ηλεκτρονικών συναλλαγών επέρχεται και η “άλωση” των προσωπικών δεδομένων. Ο πολίτης είναι εκτεθειμένος, όχι μόνον στον κίνδυνο κατασχέσεων των λογαριασμών του για κάθε είδους οφειλή, αλλά και στην διαρκή καταγραφή των συναλλακτικών του συνηθειών. Η τράπεζα, και όχι μόνο αυτή, έχει πλήρη εικόνα για το κοινωνικο-οικονομικό του προφίλ, που είναι πολύτιμο “εμπόρευμα”.
4. Η ηλεκτρονικοποίηση των συναλλαγών θα προκαλέσει σαρωτική συρρίκνωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, άρα μια επιταχυνόμενη μονοπώληση των αγορών. Στις ιδιαίτερες συνθήκες τεράστιας ύφεσης, μείωσης της κατανάλωσης και πιστωτικού στραγγαλισμού, η ιδιότυπη στάση πληρωμών όλων προς όλους, επέτρεπε μια -επισφαλή βεβαίως- ισορροπία επιβίωσης των μικρών επιχειρήσεων. Η “πλαστικοποίηση” του χρήματος θα επισπεύσει το τέλος τους.
Άρα, σύμφωνα με την άποψη των ειδικών αναλυτών, αυτό που άρχισε με τα capital controls και συνεχίζεται με την «επιχείρηση» γενίκευσης της χρήσης του “πλαστικού” χρήματος, είναι ένα «μεγάλο κόλπο», που αφορά καίρια τις ζωές μας και στοχεύει σε πράγματα πολύ πιο ουσιαστικά από τον διακηρυσσόμενο στόχο της πάταξης της φοροδιαφυγής!
