Μιλάει στην ΕΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ για την καλλιέργεια της Κινόας ο Δρ. Θεόδωρος Καρυώτης από το Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και Ταξινόμησης Εδαφών Λάρισας.
Η Κινόα ή Κουϊνόα καλλιεργήθηκε από τους Ίνκας περίπου από το 3000 π.Χ. και αποτέλεσε επί αιώνες μια από τις βασικές καλλιέργειες για τροφή για τα εκατομμύρια των φτωχών κατοίκων των Άνδεων στη Νότια Αμερική. Το ενδιαφέρον για την Κινόα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα ιδιαίτερα διατροφικά χαρακτηριστικά της. Υπάρχουν δύο παράδοξα με την Κινόα σήμερα: Αποτελεί ένα βασικό είδος διατροφής για τους φτωχότερους πληθυσμούς των Άνδεων, ενώ θεωρείται ως «εξευγενισμένη» τροφή για τις αναπτυγμένες περιοχές του κόσμου (π.χ. Η.Π.Α., Δανία κ.ά.).
Η Κινόα εξυγιαίνει το έδαφος από τα νιτρικά καθώς διαθέτει βαθύ ριζικό σύστημα που τα απορροφά πριν φτάσουν στους αβαθείς υδροφόρους ορίζοντες. Πειράματα που εγκαταστάθηκαν σε περιοχές του Νομού Λάρισας από το Ινστιτούτο Χαρτογράφησης και Ταξινόμησης Εδαφών Λάρισας (Δρ Θόδ. Καρυώτης Δρ Χρ. Νούλας) και το Ινστιτούτο Κτηνοτροφικών Φυτών (Δρ Κ. Ηλιάδης), έδειξαν ότι ο σπόρος της Κινόας, είναι εξαιρετική πηγή πρωτεϊνης υψηλής βιολογικής αξίας και επιπλέον περιέχει ανόργανα μέταλα και λυσίνη σε υψηλή συγκέντρωση.
Εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεϊνη (14-18%), η κινόα μπορεί να αποτελέσει
μία εναλλακτική λύση για την επίλυση των προβλημάτων σίτισης σε λαούς που δεν έχουν πρόσβαση σε άλλες πρωτεϊνούχες τροφές. Σήμερα ο ερευνητής Δρ. Θεόδωρος Καρυώτης μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ.
ΕΡΩΤΗΣΗ: κύριε Καρυώτη, η κινόα συγκαταλέγεται στις καλλιέργειες που υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον και μάλιστα πρόσφατα άρχισε να προωθεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πριν από λίγα χρόνια, η κινόα ήταν μια παραμελημένη καλλιέργεια, με εξαίρεση τη Βολιβία και το Περού. Πρόσφατα, ο FAO και το Περιφερειακό Γραφείο για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, το έτος 2013 ανακηρύχθηκε ως «Διεθνές Έτος της Κινόας», το οποίο εγκρίθηκε από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2011. Ο απώτερος στόχος της ανακήρυξης του έτους 2013, ως «Διεθνές Έτος της Κινόας» είναι η εστίαση της παγκόσμιας προσοχής στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η καλλιέργεια παγκόσμια, εξαιτίας του μεγάλου εύρους προσαρμοστικότητάς της και της γενετικής ποικιλομορφίας, τόσο στην ασφάλεια τροφίμων, όσο και στην καταπολέμηση της φτώχειας. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη (14-18%) η κινόα μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική λύση για την επίλυση των προβλημάτων σίτισης σε λαούς που δεν έχουν πρόσβαση σε άλλες πρωτεϊνούχες τροφές (κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα).
ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για την καλλιέργεια της κινόα στην Ελλάδα; Υπάρχει ζήτηση για το προϊόν, υπάρχουν προοπτικές;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξημένη ζήτηση στην Ευρώπη και Αμερική για αλεύρι ή σπόρους της κινόα που χρησιμοποιούνται σε διάφορα αρτοσκευάσματα. Μάλιστα είναι αρκετά κερδοφόρα καλλιέργεια για τους παραγωγούς, χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις. Προτιμά περιοχές ημιορεινές ή ορεινές όπου οι θερμοκρασίες τη νύχτα είναι χαμηλότερες σε σχέση με τις θερμοκρασίες που επικρατούν στον κάμπο. Καταληλλότερες περιοχές για τη χώρα μας θεωρούνται οι ημιορεινές και μερικές ορεινές περιοχές στη Μακεδονία και Θράκη.
Οι μεγαλύτερες εισαγωγές από τη Λατινική Αμερική πραγματοποιούνται από τη Γαλλία, Ολλανδία και Γερμανία. Τα τελευταία χρόνια δείχνουν αυξημένο ενδιαφέρον η Μεγάλη Βρετανία, Ισπανία, Ιταλία, Δανία και Σουηδία.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Εχουν γίνει αντίστοιχα πειράματα στην Ελλάδα, ώστε να επισημανθούν τα προβλήματα προσαρμοστικότητας της κινόα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Ελλάδα συμμετείχε από τη δεκαετία του ΄90στα κοινά πειράματα μαζί με χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης που διοργανώθηκαν από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών. Τα πρώτα πειραματικά δεδομένα προέρχονται από το πρώην Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (σήμερα ΕΛ.Γ.Ο. «ΔΗΜΗΤΡΑ»), του οποίου τα δύο Ινστιτούτα (Ι.Κ.Φ. και ΙΧΤΕΛ) εγκατέστησαν πειράματα το 1995 σε περιοχές του Νομού Λάρισας. Στα πειράματα συμμετείχαν αξιόλογοι επιστήμονες όπως οι Δρ Κ. Ηλιάδης και Δρ Χρ. Νούλας, οι οποίοι μάλιστα αξιολόγησαν οκτώ ποικιλίες από την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Πειράματα που εγκαταστάθηκαν στη Φαλάνη, έδειξαν ότι η κινόα έχει μεγάλη αντοχή στα αλατούχα εδάφη.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τελικά, ποιά είναι τα κύρια προβλήματα και σε ποιά συμπεράσματα καταλήξατε σχετικά με την επέκταση της καλλιέργειας στην Ελλάδα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η επέκταση της καλλιέργειας της κινόα, παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες οι οποίες μπορούν να αντιμετωπισθούν. Κατ αρχήν δεν υπάρχει η σχετική ενημέρωση των αγροτών, ενώ πρέπει να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της συγκομιδής με κατάλληλα μηχανήματα. Δεν υπάρχει στην Ελλάδα η απαραίτητη υποδομή για την επεξεργασία του προϊόντος, ενώ δεν φαίνεται προς το παρόν να υπάρχει ενδιαφέρον από την αλευροβιομηχανία. Επιπλέον προβλήματα είναι η έλλειψη ενημέρωσης και κινήτρων στους αγρότες. Τέλος, η κατανάλωση στην Ελλάδα είναι πολύ μικρή και οι καταναλωτές δεν είναι ενημερωμένοι για τα πλεονεκτήματα από την υγιεινή διατροφή. Πιστεύω ότι τα παραπάνω μπορούν να ξεπερασθούν όπως έκαναν και άλλες χώρες με χαμηλότερο βαθμό εκμηχάνισης όπως η Βολιβία και το Περού.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορείτε να εξηγήσετε ποιά είναι τα πλεονεκτήματα της κινόας, σχετικά με την υγιεινή διατροφή; Τι πλεονεκτήματα παρουσιάζει;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τα προϊόντα που προέρχονται από την κινόα και είναι ευρύτερα γνωστά περιλαμβάνουν ζύμες, άλευρα, ζυμαρικά, νιφάδες και μείγματα με δημητριακά. Ωστόσο, και άλλα προϊόντα των οποίων η παραγωγή απαιτεί τη χρήση προηγμένων τεχνολογιών είναι στη διαδικασία έρευνας όπως η εκχύλιση ελαίου κινόας, το άμυλο, η σαπωνίνη (για φαρμακευτικούς σκοπούς), χρωστικές από τα φύλλα και τους σπόρους, συμπυκνώματα πρωτεϊνών, κ.λ.π.Η κινόα περιέχει σχεδόν διπλάσια ποσότητα σε λυσίνη συγκριτικά με το ρύζι και το σιτάρι και είναι πηγή βιταμινών Ε και Β2. Επίσης, ο σπόρος της αποτελεί μια πολύ καλή πηγή φυτικών ινών, Ω3 λιπαρών, είναι πηγή φωσφόρου, μαγνησίου και σιδήρου, ενώ δεν περιέχει γλουτένη και η πέψη γίνεται εύκολα. Ακριβώς επειδή δεν περιέχει γλουτένη είναι ιδανική τροφή για όσους υποφέρουν από την κοιλιοκάκη και για όσους είναι αλλεργικοί στο σιτάρι.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχουν άλλοι τομείς όπου η κινόα μπορεί να χρησιμοποιηθεί;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ορισμένα προϊόντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη φαρμακοβιομηχανία, ενώ κάποια ήδη χρησιμοποιούνται στα καλλυντικά. Επίσης, στάλθηκαν σε εργαστήριο της Ιταλίας από το ΙΚΦ και το ΙΧΤΕΛ ξηρά φυτικά υπολείμματα βιομάζςς για να εξετάσουμε τη δυνατότητα παραγωγής χαρτιού. Τα αποτελέσματα ήταν αρκετά ενθαρρυντικά.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορείτε να μας δώσετε κάποια στοιχεία σχετικά με την τιμή πώλησης του σπόρου που πωλείται στην αγορά για κατανάλωση;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ενα παράδειγμα που αφορά την προσφορά της εταιρείας RolandSpecialtyFοods για το 1913. Η εταιρεία δραστηριοποιείται στη διανομή προϊόντων κινόα στη Βόρεια Αμερική και οι τιμές πώλησης σπόρου ξεκινούσαν από 12.2 δολλάρια ΗΠΑ ανά κιλό.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Θα συστήνατε στους παραγωγούς να καλλιεργήσουν κινόα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο παραγωγός χρειάζεται κατ αρχή τη συμπαράσταση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, πρέπει να γίνει διερεύνηση για την εξεύρεση αγορών, απαιτείται ενδιαφέρον από τις αντίστοιχες βιομηχανικές μονάδες, χρειάζονται κίνητρα, ενημέρωση των αγροτών, καθώς και εγκατάσταση πειραμάτων τουλάχιστον για 3-5 χρόνια σε επιλεγμένες περιοχές της χώρας.