Μιλά σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο κ. Θάνος Βλαστός ο οποίος είναι καθηγητής πολεοδομίας και συγκοινωνιακού σχεδιασμού στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη.
“Φτιάχναμε πόλεις πανάκριβες πολεοδομικά και κυκλοφοριακά γιατί διαχέονταν στην περιφέρεια αδιαφορώντας για την αύξηση του μήκους, του χρόνου και του κόστους των μετακινήσεων και της επέκτασης των δικτύων και γιατί επέτρεπαν τη συστηματική οικοδόμηση χώρων που δεν έπρεπε να χτίζονται ώστε να απομένουν επαρκείς για όλους δρόμοι. Το φτωχό δίκτυο οδήγησε σε τεράστια περιβαλλοντικά και λειτουργικά κόστη που τα πληρώναμε με δανεικά σε βάρος των παιδιών μας. Είναι δυνατόν να αναβιώσει το άρρωστο πολεοδομικό και κυκλοφοριακό παρελθόν, κύριος παραγωγός ελλειμμάτων, όταν όλα στην οικονομία, σε δαπάνες και έσοδα, θα έχουν αναπότρεπτα αλλάξει;
Αυτά αναφέρει σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο κ. Θάνος Βλαστός ο οποίος είναι καθηγητής πολεοδομίας και συγκοινωνιακού σχεδιασμού στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Τοπογράφων Μηχ. – Τομέας Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδιασμού. Είναι αρχιτέκτων Ε.Μ.Π. (1977) και πολιτικός μηχανικός (Ecole Speciale des Travaux Publics του Παρισιού – 1979) με μεταπτυχιακές σπουδές στις συγκοινωνιακές υποδομές (Ecole Nationale des Ponts et Chaussées – Παρίσι 1980) και διδάκτωρ στην Αρχιτεκτονική της Αστικής Κινητικότητας (κρατικό Πανεπιστήμιο της Λιέγης, Βέλγιο -1983), με υποτροφίες της γαλλικής, βελγικής κυβέρνησης και του Πανεπ. Λιέγης (1977-1983). Έχει μεγάλη εμπειρία σε θέματα βιώσιμης κινητικότητας (ολοκληρωμένος πολεοδομικός και συγκοινωνιακός σχεδιασμός, σχεδιασμός φιλικός σε πεζούς και ποδηλάτες) δίνοντας έμφαση με τις έρευνές του και τις δημοσιεύσεις του στην ανθρώπινη διάσταση της πολεοδομίας και των μεταφορών. Έχει επίσης αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα σε διεθνείς οργανισμούς, επιτροπές και δίκτυα πόλεων όπως ο ΟΟΣΑ, Eurocities, CEMR, Car Free Cities κ.λπ. Η επαγγελματική του εμπειρία περιλαμβάνει εκπόνηση δεκάδων μελετών, κυρίως για Δήμους της Ελλάδας και οκτώ χρόνια στη δημόσια διοίκηση (R.A.T.P. – Παρίσι, ΓΓΔΕ του ΥΠΕΧΩΔΕ και Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας).
Το 2000 ίδρυσε στο ΕΜΠ τη Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας (ΜΒΚ) – Sustainable Mobility Unit (SMU) με στόχο την προώθηση προγραμμάτων και πολιτικών στον τομέα της βιώσιμης κινητικότητας (ποδήλατο, περπάτημα, δημόσια συγκοινωνία).
-Εκτιμάτε ότι η οικονομική κρίση παρέσυρε και τις μεταφορές; Υπήρχε κρίση και στην εποχή του party;
«Η οικονομική κρίση παρέσυρε και τις μεταφορές. Έπεσαν οι ταχύτητες στα αυτοκίνητα, στα τραίνα και τα πλοία για να εξοικονομηθούν καύσιμα, μειώθηκαν τα δρομολόγια και οι μετακινήσεις. Όμως συνέβη και το αντίστροφο. Η κρίση των μεταφορών είναι και αυτή υπεύθυνη για την οικονομική κρίση. Προφανώς και υπήρχε κρίση των μεταφορών στην εποχή του party. Δεν ήταν κρίση οι καθυστερήσεις λόγω κορεσμού, το τεράστιο κόστος στην περίθαλψη λόγω ατυχημάτων και ρύπανσης, η υποβάθμιση των αξιών γης λόγω θορύβου και προβλημάτων στην προσπελασιμότητα, τα κοινωνικά προβλήματα από την απομάκρυνση από το δρόμο των πιο ευάλωτων χρηστών, όπως των πεζών, των ποδηλατών, των ανάπηρων, των παιδιών και των ηλικιωμένων;».
-Δικά μας λάθη, νοοτροπίες και προτεραιότητες δεν έβλαψαν την όλη κατάσταση;
«Ας μη στιγματίζουμε λοιπόν μόνο τις οικονομικές πολιτικές αλλά ας στραφούμε λίγο και στα δικά μας λάθη, αυτά της κοινωνίας και της κυρίαρχης νοοτροπίας της σε προτεραιότητες και επιλογές, που πολλές από αυτές αφορούν τον τομέα των μεταφορών και της πολεοδομίας. Μια πραγματική συζήτηση για το πώς φτάσαμε ως εδώ θα αποκάλυπτε και λάθη που ενέχονται επίσης για την χρεωκοπία της χώρας, των πόλεων και της ζωής του καθένα μας. Προσκολλημένοι στην εισαγόμενη πολυτέλεια του αυτοκινήτου αρνηθήκαμε πεισματικά να διδαχτούμε και να αξιοποιήσουμε τα καλά παραδείγματα της Ευρώπης για τη δημόσια συγκοινωνία, το περπάτημα και το ποδήλατο. Εδώ περιμένουμε η οικονομία να ανακάμψει για να επιστρέψουμε στις παλιές ‘καλές’ συνήθειες και να συνεχίσουμε να φτιάχνουμε ή να φαρδαίνουμε δρόμους και να προσθέτουμε και άλλα προάστεια στις πόλεις μας. Ωστόσο, για όσους δεν εθελοτυφλούν είναι φανερό ότι τίποτα πια δεν θα είναι όπως πριν”.
-Δηλαδή;
“Η Ελλάδα, όσο και αν βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της, τον αναγκαίο πλούτο ώστε να αναπαράγει τους παλαιούς ρυθμούς, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο πια από μόνη της να τον αποκτά. Ακόμη και αν τα κατάφερνε, αύριο θα οφείλει να πειθαρχεί σε κανόνες που θα θέσει η διεθνής κοινότητα για να προασπίσει ένα περιβάλλον που δεν έχει σύνορα”.
-Τι πόλεις φτιάχναμε μέχρι σήμερα; Ποια ήταν τα βασικά τους χαρακτηριστικά;
“Φτιάχναμε πόλεις πανάκριβες πολεοδομικά και κυκλοφοριακά γιατί διαχέονταν στην περιφέρεια αδιαφορώντας για την αύξηση του μήκους, του χρόνου και του κόστους των μετακινήσεων και της επέκτασης των δικτύων και γιατί επέτρεπαν τη συστηματική οικοδόμηση χώρων που δεν έπρεπε να χτίζονται ώστε να απομένουν επαρκείς για όλους δρόμοι. Το φτωχό δίκτυο οδήγησε σε τεράστια περιβαλλοντικά και λειτουργικά κόστη που τα πληρώναμε με δανεικά σε βάρος των παιδιών μας. Είναι δυνατόν να αναβιώσει το άρρωστο πολεοδομικό και κυκλοφοριακό παρελθόν, κύριος παραγωγός ελλειμμάτων, όταν όλα στην οικονομία, σε δαπάνες και έσοδα, θα έχουν αναπότρεπτα αλλάξει;
-Θα μπορούσε να ζήσει καλύτερα μια άλλη Ελλάδα χαμηλότερου κόστους;
“Μια χαμηλότερου κόστους Ελλάδα θα μπορούσε να ζει με σεμνότητα και αξιοπρέπεια αν έκανε τις πόλεις μας πιο ανθρώπινες, πιο υγιείς, πιο υπεύθυνες και συμμέτοχες στην παγκόσμια εκστρατεία για το περιβάλλον. Θα ήταν πόλεις πυκνότερες, με λιγότερα αυτοκίνητα, περισσότερη δημόσια συγκοινωνία, πολλά ποδήλατα, ευχάριστο και ασφαλές περπάτημα και μια πιο ισόρροπη σχέση ανάμεσα σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους”.
-Και οι Θεσσαλικές πόλεις;
«Οι Θεσσαλικές πόλεις έχουν το προνόμιο να είναι επίπεδες. Ειδικότερα η Καρδίτσα και τα Τρίκαλα είναι μικρές πόλεις χωρίς σοβαρές διαμπερείς ροές. Το μεγαλύτερό τους πρόβλημα είναι η επικοινωνία τους με τα γύρω χωριά που γίνεται κατά κύριο λόγο με αυτοκίνητο το οποίο διεισδύει όσο γίνεται βαθύτερα στην καρδιά της πόλης. Αν καταφέρουν να συγκρατήσουν τα αυτοκίνητα από τα χωριά στην περίμετρο του κέντρου θα έχουν κάνει ένα πολύ μεγάλο βήμα για να γίνουν πιο ανθρώπινες».
-Τελικά κ. Βλαστέ ποιο είναι το πιο σημαντικό πρόβλημα στη χώρα μας; Τι λείπει; Τι έχει χαθεί;
“Στη χώρα μας το πρόβλημα είναι η νοοτροπία, η κουλτούρα και φτωχή εκπαίδευση, η εσωστρέφεια και η αδιαφορία για το τι γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη και φυσικά η ακύρωση των βασικών θεσμών κάθε οργανωμένης και υπεύθυνης κοινωνίας όπως είναι το σχολείο, ο Δήμος, η κυβέρνηση. Ένα μεγάλο θύμα αυτής της κατάρρευσης των αξιών είναι η ίδια η πόλη που κανονικά θα έπρεπε να αναγνωρίζεται ως εστία της κοινωνικότητας. Λείπουν η αστική συνείδηση και ο αστικός πολιτισμός. Στις μικρές πόλεις όπως η Καρδίτσα, το κοινωνικό περιβάλλον είναι ακόμη υγιές και αυτό εγγυάται συνθήκες ευγένειας που αποτελούν ένα καλό πλαίσιο ασφάλειας που ενθαρρύνει το ποδήλατο. Στις μεγάλες πόλεις αυτή η συνθήκη απουσιάζει. Θα μπορέσουμε να ξαναφτιάξουμε γειτονιές στις μεγάλες πόλεις. Οι μικρές θα καταφέρουν να προασπίσουν αυτόν τον πλούτο;».
