Επιμέλεια: Ευθύμιος Χατζηϊωάννου. Από τις 6.000 Γλώσσες, που μιλιούνται σήμερα στον πλανήτη μας.
Το 2115 η αγγλική θα είναι πιθανώς η κυρίαρχη Γλώσσα στην Γη, ενώ όλες οι Γλώσσες θα αποκτήσουν πολύ απλοποιημένη μορφή!
Θα υπάρχει η ελληνική Γλώσσα μετά από 100 χρόνια και, αν ναι, πώς θα είναι τότε η Γλώσσα μας; Μήπως έως το 2115 θα κυριαρχήσει η αγγλική Γλώσσα και όλοι θα μιλούν αγγλικά;
Ή, μήπως, σε μια άλλη εκδοχή, κυρίαρχη θα είναι η κινεζική Γλώσσα, αφού την μιλούν περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη και εφόσον η Κίνα είναι ανερχόμενη οικονομική δύναμη; Τι θα γίνει με δύσκολες Γλώσσες, όπως τα ιαπωνικά ή με τις Γλώσσες των μικρών χωρών, όπως τα βουλγαρικά, τα δανέζικα, τα ουγγρικά, τα φινλανδικά κ.α.;
Σε αυτά τα εύλογα ερωτήματα προσπαθούν πολλοί ειδικοί
-και εδώ στην Ελλάδα- να δώσουν απαντήσεις, φθάνοντας, όμως, πολλές φορές, να διατυπώνουν και σενάρια επιστημονικής φαντασίας!
“Μόνον 600 Γλώσσες θα επιβιώσουν το 2115σε πολύ απλοποιημένη μορφή”
“Από την πολυγλωσσία και την ασυνεννοησία του βιβλικού πύργου της Βαβέλ ως την μία και μοναδική Γλώσσα της ανθρωπότητας του μέλλοντος, όπως αναφέρεται στα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, μεσολαβούν πολλά στάδια. Αν πρόκειται, όμως, να τοποθετηθούμε σε κάποιο σημείο του άξονα, που ορίζεται από αυτά τα δύο σημεία, τότε βρισκόμαστε πιο κοντά στην εκδοχή της επιστημονικής φαντασίας”.
Αυτά υποστηρίζει ο διαπρεπής Γλωσσολόγος John H. Mcwhorter, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη σε πρόσφατο άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στην “Wall Street Journal”.
Από τις 6.000 γλώσσες, που μιλιούνται σήμερα, ο Αμερικανός Καθηγητής προβλέπει, ότι σε 100 χρόνια θα επιβιώσουν μόνον οι 600 (10℅), και αυτές σε μια μορφή πολύ απλοποιημένη, συγκριτικά με την τρέχουσα μορφή τους. Η απλοποιημένη μορφή των γλωσσών, που θα επιβιώσουν, θα αφορά όλα τα επίπεδα, δηλαδή το φωνητικό, το φωνολογικό, το μορφολογικό, το συντακτικό, το σημασιολογικό και το πραγματολογικό.
Η αγγλική Γλώσσα θα είναι πιθανώς η κυρίαρχη στον πλανήτη μας
Πιθανόν η αγγλική Γλώσσα θα είναι η κύρια Γλώσσα, με την οποία θα επικοινωνούν οι άνθρωποι, ενώ θα μιλούν παράλληλα και κάποια άλλη τοπική γλώσσα, υποστηρίζει ο Αμερικανός Γλωσσολόγος Mcwhorter στο άρθρο του, Κατά την άποψή του, δεν θα κυριαρχήσει η κινεζική Γλώσσα, γιατί οι Αγγλοσάξονες πρόλαβαν να εδραιώσουν διεθνώς την Γλώσσα τους στην εκπαίδευση, στις επιστήμες και στα Μέσα Ενημέρωσης.
Οι Γλώσσες, τις οποίες θα ομιλούν οι άνθρωποι το 2115, θα έχουν απλούστερη μορφή και θα ομοιάζουν -σε μια πρόχειρη αναλογία για να μπορούμε να αντιληφθούμε τι εννοεί- με τις κρεολές Γλώσσες της εποχής μας. Η απλούστευση των Γλωσσών σχετίζεται άμεσα με δύο παράγοντες, οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους, εξηγεί ο κ. Mcwhorter. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι μετακινήσεις πληθυσμών και ο αριθμός των παιδιών, που μαθαίνουν μια Γλώσσα.
Για παράδειγμα, η διαφορά της σύγχρονης αγγλικής από την παλαιά αγγλική σχετίζεται με την εισβολή των Βίκινγκ στην Μ. Βρετανία. Οι Βίκινγκ έμαθαν κάπως να μιλούν την Γλώσσα των εντόπιων κατοίκων για να συνεννοούνται μαζί τους. Τα παιδιά τους, που προέκυψαν από τους γάμους τους με τις εντόπιες, άκουγαν και έμαθαν να μιλούν τα «σπασμένα» αγγλικά των πατεράδων τους, εμπλουτισμένα με στοιχεία της δικής τους νορδικής Γλώσσας.
“Οι ενήλικες δεν μπορούν να μάθουν σωστά και πλήρως μια Γλώσσα”
“Οι ενήλικες δεν μαθαίνουν ποτέ σωστά και πλήρως μια Γλώσσα”, υποστηρίζει ο Mcwhorter. Ο πρώτος λόγος είναι, επειδή συνήθως υπάρχει κάποια σκοπιμότητα και περιορισμένος χρόνος για την εκμάθησή της και αναγκαστικά μαθαίνουν κυρίως, ότι τους χρειάζεται. Ο δεύτερος λόγος είναι, ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να μάθουμε σωστά μια ξένη γλώσσα, όταν δεν έχουμε πια τον εύπλαστο εγκέφαλο των παιδιών, ειδικά, μάλιστα, όταν πρόκειται για τονικές Γλώσσες, όπως είναι τα κινεζικά, όπου η αλλαγή του ύψους του τόνου μιας συλλαβής συνεπάγεται διαφορετική έννοια.
«Κάνουμε επιμελείς προσπάθειες να διατηρήσουμε Γλώσσες, που κινδυνεύουν με εξάλειψη, αλλά η θλιβερή πραγματικότητα είναι, ότι λίγες από αυτές θα χρησιμοποιηθούν τελικά από κοινότητες, που θα αναθρέψουν παιδιά με τις Γλώσσες αυτές, κι αυτός είναι ο μόνος τρόπος ύπαρξης μιας Γλώσσας στην πληρότητά της», υπογραμμίζει ο Αμερικανός Γλωσσολόγος.
Η εκμάθηση μιας γλώσσας, μέσα από τους δρόμους της τυπικής μάθησης, με γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες και λεξικά, μπορεί να συντηρεί την Γλώσσα από την εξαφάνιση, αλλά δεν μπορεί να συντηρήσει την πολυπλοκότητά της, στην οποία οφείλει κάθε Γλώσσα τον θαυμάσιο πλούτο της.
Το πρώτο κύμα απλοποίησης των Γλωσσών συμβαδίζει με το πρώτο κύμα μετακινήσεων, όταν τα πρώτα τεχνολογικά μέσα της ανθρωπότητας (ο τροχός, τα πλοία κλπ.) επέτρεψαν στους ανθρώπους να αλλάζουν τόπο και να διασχίζουν θάλασσες. Το δεύτερο κύμα απλοποίησης των Γλωσσών παρατηρείται στην εποχή της δυτικής αποικιοκρατίας, όταν δημιουργούνται κρεολές Γλώσσες, από την επιγαμία της Γλώσσας των κυρίαρχων αποίκων με τις τοπικές Γλώσσες των κυριαρχούμενων. Το τρίτο κύμα συμβαίνει σήμερα, με τις μαζικές μετακινήσεις και μεταναστεύσεις πληθυσμών.
Αυτή η απλοποίηση για τον Mcwhorter δεν σημαίνει, πάντως, παρακμή – και ίσως οι παρατηρήσεις του μπορούν να αξιοποιηθούν στην δική μας συζήτηση περί αρχαιολατρείας, περί παρακμής της νεοελληνικής, αφότου απομακρύνθηκε από την αρχαία Γλώσσα και διάφορα παρόμοια, σοβαρώς και φαιδρώς λεγόμενα.
Αφενός έχουμε σήμερα εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα, ώστε να καταγράψουμε μια Γλώσσα για την ιστορία, πράγμα καθησυχαστικό, υποστηρίζει ο Mcwhorter, αφετέρου φαίνεται, ότι στο μέλλον περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν την δυνατότητα να συνεννοηθούν μεταξύ τους, μιλώντας την ίδια Γλώσσα. Αν το σκεφτεί κανείς διαφορετικά, πλησιάζουμε στην εποχή που, κατά κάποιον τρόπο, θα λυθεί η «κατάρα» του βιβλικού μύθου με τον πύργο της Βαβέλ.
