(e) ellinikignomi

Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου.

Στην συνάντηση που είχε ο πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς με τον πρόεδρο και τα μέλη του ΔΣ του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), πολύ σωστά εκθείασε στους συνομιλητές του τον ρόλο της επιχειρηματικότητος και, κατά τις δημοσιογραφικές πληροφορίες, είπε ότι είναι «φανατικός θιασώτης της».

Όντως, ο κύριος πρωθυπουργός είναι απολύτως ειλικρινής. Από την αρχή της πολιτικής του σταδιοδρομίας υπήρξε πάντα, εκ πεποιθήσεως, στο πλευρό της επιχειρηματικής κοινότητος και όσο μπορούσε στήριζε στην χώρα μας την ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτές του τις θέσεις, εξάλλου, είχε κατ’ επανάληψιν εκφράσει στην διάρκεια της δεκαετίας του 1980 με άρθρα του στον Οικονομικό Ταχυδρόμο, κάνοντας ταυτοχρόνως λόγο και για την ηθική διάσταση του επιχειρείν, την οποία θεωρούσε βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξή του.

Στο πλαίσιο αυτής της προβληματικής, με ένα σημαντικό άρθρο του στον ΟΤ του Δεκεμβρίου 1988, ο σημερινός πρωθυπουργός –προφανώς εμπνευσμένος από τον αείμνηστο γκουρού της φιλοσοφίας του μάνατζμεντ, Πήτερ Ντράκερ– είχε θέσει δύο θέματα: αυτό της κοινωνίας των επιχειρηματιών και του ρόλου της επιχειρήσεως-πολίτη στους κόλπους μιας τέτοιας κοινωνικής οργανώσεως. Με τους όρους αυτούς, ο κ. Σαμαράς, πολύ σωστά κατά την γνώμη μας, θεωρούσε ότι το υγιές επιχειρείν ήταν μία επαναστατική πράξη ουσίας, ικανή να δημιουργήσει πλούτο προς διανομή αλλά και προσανατολισμένη προς αυτή την διαδικασία που αποκαλούσε «δημιουργική καταστροφή». Ήτοι, την εγκατάλειψη του παλαιού και φθαρμένου προς όφελος του καινούργιου.

Πάνω στο θέμα αυτό ο Πήτερ Ντράκερ, το 1986, στο πολύ σημαντικό τότε βιβλίο του για το επιχειρηματικό πνεύμα και τον ρόλο του στις αναδυόμενες κοινωνίες των γνώσεων και της ευφυΐας, έγραφε, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα:

«Σήμερα έχουμε επαρκέστατες αποδείξεις για να συμπεράνουμε ότι η επανάσταση είναι μία αυταπάτη, η ευρέως διαδεδομένη αυταπάτη του 19ου αιώνα, που όμως αποτελεί τον πιο απομυθοποιημένο μύθο. Σήμερα ξέρουμε ότι η επανάσταση δεν είναι επίτευγμα και μια νέα χαραυγή. Πηγάζει από την γεροντική φθορά, από την χρεωκοπία ιδεών και θεσμών, από την αποτυχία της αυτοανανέωσης. Και ξέρουμε επίσης ότι οι θεωρίες, οι αξίες και όλα τα κατασκευάσματα των ανθρώπινων μυαλών και των ανθρώπινων χεριών γηράσκουν και χάνουν την ευκαμψία τους, καταντώντας απηρχαιωμένα, καταντώντας συμφορές.

»Η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα λοιπόν χρειάζονται στην κοινωνία στον ίδιο βαθμό που χρειάζονται στην οικονομία και στους οργανισμούς κοινής ωφελείας και στον ίδιο βαθμό που χρειάζονται και στις επιχειρήσεις. Και επειδή η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα δεν γίνονται από την μια στιγμή στην άλλη, αλλά ένα βήμα την φορά (ένα προϊόν εδώ, μία πολιτική εκεί, μία δημόσια υπηρεσία παραπέρα), επειδή δεν προγραμματίζονται αλλά εστιάζονται πάνω στην μία ή στην άλλη ευκαιρία ή ανάγκη, επειδή είναι προσωρινές και θα πρέπει να καθιερωθούν, η προσπάθεια είναι μεγάλη. Πρέπει δε να έχει ως ύπατο στόχο της να δημιουργήσει μία κοινωνία ευέλικτη και ικανή να αυτοανανεώνεται. Η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα πετυχαίνουν αυτό που ο Τζέφερσον ήλπιζε να πετύχει μέσω της επανάστασης σε κάθε γενιά. Κα το καταφέρνουν χωρίς αιματοχυσίες, εμφύλιους πολέμους ή στρατόπεδα συγκεντρώσεως, χωρίς οικονομικές καταστροφές, αλλά με συγκεκριμένο στόχο, με κατεύθυνση και με έλεγχο.

»Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία επιχειρηματική κοινωνία, στην οποία η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα είναι συνηθισμένες, σταθερές και συνεχείς. Όπως ακριβώς το μάνατζμεντ έχει γίνει το συγκεκριμένο εργαλείο όλων των σύγχρονων ιδρυμάτων και το ενοποιητικό όργανο της κοινωνίας μας των οργανώσεων, έτσι και η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα πρέπει να γίνουν μία αναπόσπαστη αναζωογονητική δραστηριότητα στις οργανώσεις μας, στην οικονομία μας και στην κοινωνία μας. Αυτό απαιτεί από τα ανώτερα στελέχη όλων των οργανισμών να κάνουν την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία μία συνηθισμένη, συνεχιζόμενη καθημερινή δραστηριότητα, μία πρακτική στην δική τους εργασία και σ’ αυτή της οργάνωσής τους».

Σε αυτά τα λόγια του ανθρώπου που είχε δώσει φιλοσοφική διάσταση στο επιχειρείν, ο σημερινός πρωθυπουργός έθιγε και μιαν άλλη πτυχή: αυτή της κοινωνικής καινοτομίας. Υπογράμμιζε έτσι ότι, αν η «επιχειρηματική κοινωνία» είναι αυτή των οξυδερκών, αποτελεσματικών και γεμάτων σφρίγος επιχειρηματιών, η λειτουργία της απαιτεί και καινοτόμους κοινωνικούς θεσμούς, που να ευνοούν την συμμετοχή στο επιχειρηματικό γίγνεσθαι και να προσφέρουν νέες μορφές αλληλεγγύης για όλους και όχι για συντεχνίες που συσσωρεύουν δομές εξουσίας.

Πολύ φοβούμεθα ότι απ’ όλα τα παραπάνω, που έχουν ήδη 28 έτη ζωής πίσω τους, τίποτε δεν ισχύει στην σημερινή Ελλάδα. Το επιχειρείν παραπαίει και βάλλεται από κρατικοδίαιτα επιχειρηματικά συμφέροντα, η γνώση ως πηγή μιας άλλης νεωτερικότητος θεωρείται απόβλητη, η ιδιωτική παιδεία είναι αποκλεισμένη από επίσημες πηγές χρηματοδοτήσεως και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας –με κάποιες λαμπρές εξαιρέσεις– καλλιεργούν φόβο, αμάθεια, μίσος και απέραντη βλακεία.

Με άλλα λόγια, στην κρατικιστική ελληνική κοινωνία, η αντίληψη του επιχειρείν έχει σοβαρούς ιδεολογικούς και ψυχολογικούς αντιπάλους, που δεν βρίσκονται μόνον στον χώρο της σταλινογενούς αριστεράς. Καλύπτουν ένα ευρύτερο πεδίο, το οποίο έχει άμεση σχέση και με την αντιδυτική αντίληψη, που χρόνια τώρα αντιστέκεται στην πρόοδο και στην έξοδο της χώρας από την κατά Στέλιο Ράμφο «λογική της παράνοιας».

Αν θέλει, λοιπόν, ο πρωθυπουργός πραγματικά να ανοίξει στην χώρα τον γόνιμο δρόμο του δημιουργικού επιχειρείν, θα πρέπει πρωτίστως ο ίδιος να υιοθετήσει σε πολιτικό επίπεδο την σουμπετεριανή αντίληψη και πρακτική της δημιουργικής καταστροφής.

 

 

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ